Watykan: poważne problemy funduszu emerytalnego

Według wewnętrznych raportów finansowych Watykanu uzyskanych przez portal The Pillar, dziesięć lat temu fundusz emerytalny Stolicy Apostolskiej miał niepokryte zobowiązania w wysokości niemal 1,5 mld euro. Według tych dokumentów watykańskie władze finansowe zaproponowały środki mające na celu rozwiązanie problemu emerytalnego w 2015 roku, podczas gdy źródła twierdzą, że „praktycznie nic” nie zostało zrobione w celu wdrożenia tych środków w kolejnych latach.

Fundusz emerytalny nadal jest na minusie, co budzi poważne wątpliwości co do zdolności Watykanu do wypłacania emerytur pracownikom świeckim i duchownym. Watykan nie potwierdził wielkości obecnych niepokrytych zobowiązań, ale watykańscy urzędnicy finansowi ostrzegają, że sytuacja pogorszyła się dopiero w ostatnich latach. Ich skala rzuca nowe światło na decyzję papieża Franciszka z listopada ubiegłego roku o wyznaczeniu kard. Kevina Farrella do nadzorowania funduszu jako jedynego dyrektora i ostrzeżeniu, że fundusz emerytalny nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań „w perspektywie średnioterminowej”.

>>> Watykan: rosną nadzieje na obecność papieża podczas uroczystości Wielkiego Tygodnia

21 listopada ubiegłego roku papież Franciszek wysłał list do Kolegium Kardynalskiego, ostrzegając, że w watykańskim funduszu emerytalnym wykryto „poważny brak równowagi”. „Najnowsze dogłębne analizy przeprowadzone przez niezależnych ekspertów (…) wskazują na poważną perspektywiczną nierównowagę funduszu, którego wymiar ma tendencję do poszerzania się w czasie w przypadku braku interwencji” – napisał Franciszek. „Oznacza to, że obecny system nie jest w stanie zagwarantować w perspektywie średnioterminowej wypełnienia zobowiązań emerytalnych dla przyszłych pokoleń” – ostrzegł papież. Zaznaczył, że trzeba podjąć trudne decyzje, które… wymagają szczególnej wrażliwości, hojności i gotowości do poświęceń ze strony wszystkich.

Chociaż papież powiedział, że „niedawna” analiza ujawniła kwestię funduszu emerytalnego, nie określił wielkości finansowej czarnej dziury, przed którą stoi.

Franciszek nie odniósł się również do wcześniejszych wysiłków watykańskich władz finansowych, aby oznaczyć kwestię funduszu emerytalnego jako pilną na początku jego pontyfikatu. Podczas gdy papież zauważył, że „nierównowaga” w funduszu zwiększyła się „z biegiem czasu przy braku interwencji”, wewnętrzne raporty watykańskie uzyskane przez The Pillar pokazują, że konkretne interwencje zostały zaproponowane już w 2015 roku, ale najwyraźniej nie zostały podjęte.

W dokumencie informacyjnym z listopada 2015 r. przygotowanym przez Sekretariat ds. Gospodarki, kierowany wówczas przez kard. George’a Pella, wskazano na wcześniejsze ustalenia COSEA, Komisji ds. Struktury Ekonomiczno-Administracyjnej Stolicy Apostolskiej, która została utworzona przez papieża Franciszka w 2013 r.

COSEA poinformowała, że „zidentyfikowano lukę w finansowaniu w wysokości co najmniej 700-800 mln euro (na podstawie stóp procentowych z 2013 r.)” w watykańskim funduszu emerytalnym, a w ubezpieczeniach zdrowotnych Stolicy Apostolskiej „oczekuje się, że wydatki wzrosną do niezrównoważonego poziomu; wydatki na mieszkańca są o ponad 50 procent wyższe niż w porównywalnych włoskich funduszach zdrowia”.

Kwestie te zostały zasygnalizowane przez Sekretariat ds. Gospodarki w kontekście „alarmujących tendencji w finansach Stolicy Apostolskiej”, zgodnie z dokumentem informacyjnym, który został przygotowany przez grupę roboczą powołaną w celu rozwiązania problemów systemowych w zarządzaniu aktywami i niedoborów dochodów oraz zaproponowania „krótko-, średnio- i długoterminowych planów” w celu zwiększenia przychodów i obniżenia kosztów.

>>> Andrea Torniellio symbolicznym geście papieża: znak obecności w czasach wirtualnej rzeczywistości

Wskazano wówczas watykański fundusz emerytalny jako „główny obszar odpowiedzialności”, który wymaga znaczącej reformy finansowej i strukturalnej, w tym „lepszego zarządzania i ustanowionego nadzoru przez Radę ds. Gospodarki i Sekretariat ds. Gospodarki” oraz „większej jasności co do kryteriów inwestowania aktywów i wyboru zarządzających aktywami”.

Jednak w drugim dokumencie informacyjnym, również przygotowanym w listopadzie 2015 r. przez Sekretariat ds. Gospodarki, stwierdzono, że stan funduszu emerytalnego znacznie się pogorszył od czasu wstępnej analizy COSEA.

Podczas gdy w 2014 r. COSEA określiła zobowiązania o wartości 900 mln euro, „nowsza analiza wykazała, że zobowiązania te szacowane są obecnie na 1,4 mld euro”.

W tym samym dokumencie wyrażono również ostrożność w odniesieniu do funduszu emerytalnego i kondycji finansowej Państwa Watykańskiego: trzeba zauważyć, że podczas gdy Stolica Apostolska ma deficyt, to  Gubernatorat generuje zyski. Jednak takie pozornie solidne zyski finansowe „nie obejmują składek niezbędnych do zrównoważenia deficytu Funduszu Emerytalnego” – zauważono w raporcie.

Szczegółowy raport na temat stanu funduszu, w tym prawie 1,5 mld euro niepokrytych zobowiązań, został przedstawiony w maju 2016 r. Radzie ds. Gospodarki, organowi utworzonemu przez papieża Franciszka w 2014 r. w celu nadzorowania struktur gospodarczych, administracyjnych i finansowych Stolicy Apostolskiej.

W raporcie Sekretariatu ds. Gospodarki z 2015 r. wskazano również na poważne niedociągnięcia w pozyskiwaniu funduszy przez Watykan.

Papież Franciszek ogłosił w listopadzie gruntowny przegląd watykańskiego funduszu emerytalnego, którego ogólnym celem jest osiągnięcie „zerowego deficytu”.

Zobacz także