Wiele zmian w polskiej ortografii

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN wydała komunikat o uchwaleniu zmiany niektórych zasad ortografii. Będzie ona obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. Mamy zatem półtora roku, by zacząć przyzwyczajać się na przykład do tego, że wielką literą będzie trzeba zapisywać nazwy mieszkańców miast, a przymiotniki w stopniu wyższym i najwyższym z cząstką „nie” – łącznie. Co jeszcze się zmieni?

Od 1 stycznia 2026 roku wielką literą będzie trzeba zapisywać nazwy mieszkańców miast i ich dzielnic, osiedli oraz wsi. Będzie zatem „Warszawianin” zamiast „warszawianin” (jak jest obecnie), „Ochocianka”, „Mokotowianin” czy „Nowohucianin”. 

To jednak nie wszystko. Jak poinformowała Rada Języka Polskiego wprowadzona zostanie również zasada pisowni wielką literą nie tylko nazw firm i marek wyrobów przemysłowych, ale także pojedynczych egzemplarzy tych wyrobów, na przykład „samochód marki Ford”. 

Od 2026 roku wprowadzona zostanie również zasada rozdzielnej pisowni cząstek „-bym”, „-byś”, „-by”, „-byśmy”, „-byście” ze spójnikami, np. „Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry”. 

Będzie trzeba zapisywać również łącznie człon „pół-” w wyrażeniach: „półzabawa”, „półnauka”, „półżartem”, „półserio”, „półspał”, „półczuwał” oraz pisowni z łącznikiem w połączeniu typu: „pół-Polka”, „pół-Francuzka” (odniesionym do jednej osoby).  

Zmiany nastąpią też w zakresie użycia wielkich liter w nazwach własnych. Obowiązujące od 2026 roku formy to na przykład: „Pustynia Gobi” zamiast „pustynia Gobi” czy „Restauracja Veganic” zamiast „restauracja Veganic”. 

Wielką literą trzeba też będzie zapisywać wszystkie człony w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, na przykład „Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe” czy „Śląska Nagroda Jakości”. 

Kolejno wprowadzona zostanie łączna pisownia „nie-” z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi także w stopniu wyższym i najwyższym na przykład „nienajlepiej”, „nienajstaranniej”. Co więcej, w życie wejdzie zasada łącznej pisowni cząstek „niby-” oraz „­quasi-„ z wyrazami zapisywanymi małą literą. Poprawny będzie więc zapis „nibyartysta” czy „quasiromantycznie”.

Po co te zmiany?

W komunikacie Rada uzasadnia, że wprowadzenie tych zmian przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu. To zaś przyczyni się do zmniejszenia liczby błędów językowych oraz – być może – umożliwi piszącym skupienie się na innych niż ortograficzne aspektach poprawności tekstu. 

Rada Języka Polskiego opublikowała na swojej stronie internetowej dokument „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej” zbierający wszystkie przepisy, zarówno te obowiązujące od dawna, jak i te właśnie uchwalone. Poinformowano także, że od 1 stycznia 2026 roku dokument ten stanie się jedynym ważnym źródłem zasad ortograficznych i interpunkcyjnych. Tradycyjne, papierowe słowniki staną się zatem pieśnią przeszłości zanim na półkach w księgarniach nie staną te określające nowe zasady. 

Zobacz także