Wolne miejsce zamienić na zajęte. Na tym polega piękno świąt

– Pomagaliśmy już przy wigilijnym spotkaniu, chcieliśmy być tu także dzisiaj. Są czasy kryzysu, a więc taka pomoc jest bardzo potrzebna. Ale powoli przechodzimy w nowy czas – czas kryzysu dobra. Pandemia, wojna, drożyzna… To wszystko sprawia, że fala pomocy zmniejszyła się. A każdy, na tyle ile może, powinien coś od siebie dać. Nie przyglądać się, ale przyjść, wspomóc. Im więcej osób pomaga, tym łatwiej – mówi Karina, która do Hali Expo w Warszawie w niedzielny, wielkanocny poranek przyjechała z ośmioma znajomymi.

To tam, w pierwszym dniu świąt Fundacja Wolne Miejsce zaprosiła do stołu około półtora tysiąca osób.

– Gdy rozmawiałam z Kariną, od koordynatorów spotkania przyszło zadanie: „Pomożecie przy roznoszeniu jedzenia, dobrze?” – rzuciła jedna dziewczyna. „Oczywiście! Działamy!” – mówi Karina i z uśmiechem na twarzy życzy mi dobrych świąt. Wolontariusze podkreślają, że obecny czas nie jest łatwy. – To już rok od pierwszych świąt po wybuchu wojny w Ukrainie. Minął rok, a uchodźców jest nadal wielu. Potrzeby duże, ale zmęczenie również. Dlatego tak cenna jest każda para rąk gotowych pomocy – podkreślają.

>>> Caritas o roku pomocy dla Ukrainy: machina dobra się rozkręciła, ale potrzeb nadal jest dużo

Zapach żurku

Przy wejściu do Hali Expo spotykam Marcina Panachedę z Fundacji Wolne Miejsce. Marcin jest jednym z koordynatorów warszawskiego, świątecznego spotkania. W czasie naszej rozmowy nie sposób nie poczuć zapachu żurku. Organizatorzy śniadania przygotowali 2 tysiące posiłków, na które składa się 600 litrów zupy, 3 tysiące jajek, 1500 białych kiełbas. Do tego dziesiątki kilogramów sałatki jarzynowej i oczywiście świąteczne ciasta. Pytam więc, jak wcześnie musiały zacząć się przygotowania, by ze wszystkim zdążyć. – Gotowanie zaczęło się tydzień wcześniej. A inne przygotowania – te logistyczne, szukanie sponsorów, wolontariuszy – zaczęły się tuż po naszym poprzednim spotkaniu, czyli zaraz po Bożym Narodzeniu – wyjaśnia Marcin.

W tym roku Fundacja Wolne Miejsce zorganizowała 30 takich spotkań w całym kraju. W mniejszych, powiatowych miastach, i w tych większych: w Katowicach, i w Warszawie. W stolicy w przygotowanie spotkania zaangażowało się pół tysiąca wolontariuszy. Jak mówi Justyna, która odpowiada za sekcję kelnerską, ta machina dobra rozruszała się już na dobre. – Wolontariuszy nie trzeba jakoś specjalnie szukać. Ja o tych spotkaniach dowiedziałam się dzień przed ubiegłoroczną Wigilią. Na Facebooku mojej koleżanki zobaczyłam ogłoszenie o poszukiwaniach wolontariuszy. Szybko się zdecydowałam i nie żałuję. Zapraszam, naprawdę warto. Święta spędzone w takim gronie i w taki sposób są niepowtarzalne – mówi.

Mikołaj Rykowski częstuje gości świątecznym żurkiem, fot. Maciej Kluczka / Misyjne Drogi

Potrzebować pomocy? Ludzka rzecz

– Jesteśmy dla wszystkich potrzebujących. W tym roku, podobnie jak rok temu, sporą grupę gości stanowią ukraińscy uchodźcy. Przyjmujemy każdego, samotnego, potrzebującego. Każdy – na różnym etapie życia – może potrzebować pomocy. To ludzka rzecz – mówi koordynatorka Izabela Trojan.

– Nasi goście dają energię mi, a ja im. Uśmiech, wzruszenie, które widzimy na twarzach naszych gości… Nie ma pieniędzy, które mogłyby to oddać. I słów, które mogłyby to opisać – podkreśla. Gdy rozmawiamy, zauważam Agnieszkę, wolontariuszkę, która wchodzących gości kieruje do stołów. – Staram się wskazywać im miejsca bliżej sceny, by wszyscy byli bliżej siebie. Niektórzy są nieśmiali, zajmują oddalone miejsca, na uboczu. Staram się ich przekonać, by podeszli bliżej. W większości przypadków to się udaje – wyjaśnia.

>>> Nikt nie powinien żyć na poziomie uwłaczającym godności człowieka

Spotkanie rozpoczęło krótkie misterium męki Pańskiej przygotowane przez młodzież. Później życzenia złożyli kapłani – katolicki i prawosławny. Wszyscy odmówili też Modlitwę Pańską: po polski i ukraińsku. I już za chwilę na stole pojawił się żurek z jajkiem, biała kiełbasa, sałatka jarzynowa, pisanki. – Nikt od nas nie wyjdzie głodny i bez upominku. Jest też kącik dla dzieci, a tam zabawy z opiekunkami i małe prezenty – mówi Izabela Trojan.

Zaczęło się w Katowicach

Goście spotkania kosztują kolejnych dań, a ja mam chwilę na rozmowę z człowiekiem, od którego to wszystko się zaczęło, z prezesem Fundacji Wolne Miejsce Mikołajem Rykowskim. A było to ponad 20 lat, w Katowicach. – Wszystko zaczęło się w moim mieszkaniu. Na wigilię zaprosiłem samotnego sąsiada. Znałem go z widzenia, wiedziałem, że jest sam. Postanowiłem to wolne miejsce zamienić na zajęte. I właśnie wtedy zrozumiałem, na czym polega smutek osób, które święta przeżywają samotnie. I jak wielka jest ich radość, gdy ktoś zaprasza ich do wspólnego świętowania, do wspólnego stołu. To wydarzenie zmieniło moje życie – podkreśla.

Najpierw zaczął zapraszać gości do domu, później do swojej restauracji. – Dość szybko te świąteczne spotkania się rozrosły. Każdego roku dołączało do nas kolejne miasto. I tak już co roku cieszymy się, gdy wolne miejsce zmienia się w zajęte – podkreśla Mikołaj Rykowski.

I w Ukrainie

W tym roku – tydzień po świętach wielkanocnych w obrządku katolickim – Fundacja Wolne Miejsce organizuje też dwa świąteczne spotkania w Ukrainie. Mają już w tej kwestii pewne doświadczenie. 6 stycznia – w Boże Narodzenie Kościołów wschodnich – przygotowali we Lwowie świąteczne spotkanie.

– Teraz, w sobotę w Kijowie, a w niedzielę we Lwowie, zaprosimy Ukraińców na wielkanocny obiad. Będziemy z tymi, którzy nas potrzebują za wschodnią granią. Chcemy im dać jedzenie, ale też nasz czas, obecność. Chcemy życzyć im pokoju w ich ojczyźnie – podkreśla Rykowski. Przyznaje, że organizacja takiego wydarzenia w kraju ogarniętym wojną jest trudna, ale nie niemożliwa. – Gdy trwa wojna, nie możemy być pewni jutra. Ale wierzymy, że uda się spotkać. W Ukrainie nie wynajmujemy obiektu, tak jest bezpieczniej. Spotykamy się pod gołym niebem, a w razie bezpieczeństwa mamy przygotowane drogi ewakuacyjne do schronów – wyjaśnia.

Potrzebujących przybywa

Również w warszawskiej Hali Expo było wielu Ukraińców. To uchodźcy, którzy po wybuchu wojny w Ukrainie przyjechali do Polski, do Warszawy. – Cieszymy się, że możemy ich tu zaprosić i dziękujemy, że przyjęli to zaproszenie – mówi prezes Fundacji. Przyznaje, że po pandemii, w dobie inflacji i w czasie wojny, osób potrzebujących przybywa. – Jest coraz więcej ludzi, którzy nie zawsze dają radę związać koniec z końcem – podkreśla.

Pierwsze świąteczne spotkanie w Warszawie zorganizowane przez Fundację Wolne Miejsce odbyło się w 2015 roku przy Pałacu Kultury i Nauki. – W tym roku wróciliśmy, mamy nadzieję, że już na stałe – mówi Mikołaj Rykowski. Pytam go, czy nie żałuje zarzuconej kariery restauratora. – Już nie wyobrażam sobie innego życia. I cieszę się, że mam tak wielu ludzi, którzy chcą iść tą samą drogą – mówi.

W gotowości

Pracownicy i wolontariusze Fundacji skupiają się przede wszystkim na organizacji świątecznych (wigilijnych i wielkanocnych) spotkań, ale reagują też ad hoc, gdy w danym miejscu wybucha kryzys humanitarny. Przez ponad pół roku byli przy polsko-ukraińskiej granicy. W Medyce rozdawali ciepłe jedzenie uchodźcom. Ostatnio byli też w Turcji, gdzie z jedzeniem docierali do osób poszkodowanych w trzęsieniu ziemi. – Jesteśmy zawsze tam, gdzie ktoś nas potrzebuje. Przygotowujemy wolne, bezpieczne i smaczne miejsce – mówi Mikołaj Rykowski.

Pod koniec śniadania przysiadam się do pani Marii, warszawianki. Jest już tu drugi raz. – Pierwszy – to była Wigilia. Bardzo mi się tu podobało. Było uroczyście, a jednocześnie kameralnie. Postanowiłam więc przyjść i dziś. Wszyscy starają się stworzyć rodzinną atmosferę. Nawet nie odczuwam tego, że to przyjęcie w tak dużej hali. Wolontariusze starają się każdym zaopiekować, z każdym chwilę porozmawiać – mówi ze wzruszeniem i radością.

Prezes Fundacji Mikołaj Rykowski i koordynatorzy spotkania: Izabela Trojan i Marcin Panacheda, fot. fot. Maciej Kluczka

– Dziękujemy, że kolejny raz nam zaufaliście, że przyjęliście zaproszenie. Tu zawsze jest dobrze, bezpiecznie i smacznie. A dlaczego tak jest? Bo jesteśmy razem – powiedział prezes Fundacji Wolne Miejsce do gości wielkanocnego śniadania. Kolejny raz wolne miejsca zostały zajęte.