Wylanie Ducha Świętego zapowiedział Mojżesz i prorocy Pięcioksięgu

Opisywane już w Pięcioksięgu Dary Ducha były przywilejem wybranych. Jednak nadzieja, że w dniach ostatecznych wszyscy otrzymają Ducha Bożego została wyrażona zarówno przez Mojżesza, jak i przez późniejszych proroków.

Wydarzenie opisane w Dziejach Apostolskich wpisuje się w żydowską myśl o wylaniu Ducha, a jednocześnie otwiera nową erę z nowym objawieniem głoszącym „zmartwychwstanie i mesjaństwo” Jezusa – pisze w komentarzu dla Centrum Heschela KUL prof. Serge Ruzer, wykładowca na wydziale Religioznawstwa Porównawczego Hebrew University w Jerozolimie oraz pracownik naukowy w Centrum Studiów nad Chrześcijaństwem tejże uczelni.

>>> Abp Szewczuk: Duch Święty jest Duchem komunii, a to co dzieli, pochodzi od diabła

„W czasach wczesnego chrześcijaństwa myśl, że dni odkupienia będą świadkiem wylania Ducha, wydaje się być szeroko rozpowszechniona wśród Żydów. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w regule wspólnoty z Qumran, jak i w Misznie, gdzie przyjęcie Ducha Świętego bezpośrednio poprzedza zmartwychwstanie w ogólnym planie odkupienia” – podkreśla prof. Ruzer i dodaje, że w Dziejach Apostolskich obecny jest również inny motyw dni ostatecznych – zgromadzenie wygnańców. „W fascynującej modyfikacji przesłania, pielgrzymi mają wrócić i zanieść orędzie skoncentrowane na Jezusie wszystkim diasporom” – dodaje.

W tradycji biblijnej darowi Ducha Świętego przypisuje się dwie główne funkcje – proroctwo i „oczyszczenie ludzkich serc, a tym samym umożliwianie prawego wypełniania Bożej woli”. Dzieje Apostolskie, podobnie jak reguła życia wspólnoty z Qumran, łączą obie te idee. „Paweł, przesunął w swoich listach środek ciężkości z proroczych lub ekstatycznych zjawisk, jak u Joela, na oczyszczające działanie Ducha Świętego jak u Ezechiela, co ostatecznie pozwala kochać Boga oraz wypełnić Jego wielkie przykazanie z Księgi Kapłańskiej 19 miłowania bliźniego jak siebie samego” – podkreślił prof. Serge Ruzer w komentarzu do Ewangelii.

Publikujemy pełną treść komentarza do Ewangelii Zesłania Ducha Świętego:

Księga Dziejów Apostolskich mówi, że Apostołowie wraz z innymi zgromadzili się, aby świętować Pięćdziesiątnicę lub Szawuot – ważne żydowskie święto przypadające siedem tygodni po Passze. W I wieku n.e. święto to, pierwotnie głównie o rolniczym charakterze, zostało powiązane z darem Tory na Synaju. W tradycji rabinicznej objawienie na Synaju było przedstawiane jako przesłanie przekazane w wielu językach jednocześnie – tak aby było potencjalnie zrozumiałe dla różnych ludów. Towarzyszył temu niebiański ogień. Wydarzenie opisane w Dziejach Apostolskich wydaje się związane z tą dobrze znaną myślą żydowską. Najbardziej fascynującym związkiem z Synajem jest jednak dar Ducha.

W Pięcioksięgu Mojżesz został obdarzony Duchem proroctwa, a część tego Ducha została udzielona także niektórym, innym przywódcom ludu. Pozostawał on – także w czasach biblijnych proroków – przywilejem ograniczonej liczby wybranych. Jednak nadzieja została wyrażona – zarówno przez samego Mojżesza, jak i przez późniejszych proroków – że w dniach ostatecznych wszyscy otrzymają Ducha Bożego.

>>> Duch Święty to gołąb?

W czasach wczesnego chrześcijaństwa myśl, że dni odkupienia będą świadkiem wylania Ducha, wydaje się być szeroko rozpowszechniona wśród Żydów. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w regule wspólnoty z Qumran, jak i w Misznie, gdzie przyjęcie Ducha Świętego bezpośrednio poprzedza zmartwychwstanie w ogólnym planie odkupienia. Dzieje Apostolskie obejmują więc tą żydowską myśl, która oddziaływała w szeroki sposób, ale różnią się od niej przekonaniem, że ta nowa era już się rozpoczęła, z nowym objawieniem lub nowym Synajem, głoszącym – z mocą Ducha – „zmartwychwstanie i mesjaństwo” Jezusa.

Innym przedstawionym tu motywem odzwierciedlającym żydowskie postrzeganie odkupienia w czasie dni ostatecznych, pojawiąjącym się tutaj w Dziejach Apostolskich, jest zgromadzenie wygnańców. W fascynującej modyfikacji przesłania, pielgrzymi mają wrócić i zanieść orędzie skoncentrowane na Jezusie wszystkim diasporom. Zgromadzenie w czasie Pięćdziesiątnicy obejmuje tylko Żydów oraz nawróconych na judaizm. Ważna jest tu obecność nawróconych, a dokładniej osób, które przyciągał judaizm: w dalszej części Dziejów przeczytamy o nich jako o uczęszczających na szabatowe nabożeństwa w synagogach diaspory. Właśnie tam zetknęli się z nauczaniem Pawła i stali się uczniami Jezusa.

W tradycji biblijnej darowi Ducha Świętego przypisuje się dwie główne funkcje. U Joela, cytowanego w Dziejach Apostolskich podczas Pięćdziesiątnicy, jest to przywrócenie proroctwa, które zostanie dane całej wspólnocie. U Ezechiela funkcją Ducha jest oczyszczenie ludzkich serc, a tym samym umożliwianie prawego wypełniania Bożej woli. Druga idea pojawia się wyraźnie w innych miejscach Dziejów Apostolskich. Dzieło to łączy więc obie idee, aby ukazać, że tym właśnie charakteryzowało się życie uczniów Jezusa. Podobna myśl pojawia się w regule życia wspólnoty z Qumran, o której już wspomniałem. Ale przesłanie proroctwa dotyczącego dni ostatecznych jest tam inne.

Świadomy opóźnienia nadejścia ostatecznego odkupienia, Paweł przesunął w swoich listach środek ciężkości z proroczych lub ekstatycznych zjawisk jak u Joela na oczyszczające działanie Ducha Świętego jak u Ezechiela, co ostatecznie pozwala kochać Boga oraz wypełnić Jego wielkie przykazanie z Księgi Kapłańskiej 19 miłowania bliźniego jak siebie samego.

O autorze:

Prof. Serge Ruzer uzyskał doktorat na Hebrew University w Jerozolimie w 1996 roku, gdzie został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Religioznawstwa Porównawczego i pracownikiem naukowym w Centrum Studiów nad Chrześcijaństwem tego uniwersytetu. Jego badania i publikacje dotyczą głównie żydowskiego pochodzenia wczesnego chrześcijaństwa i wczesnej literatury syryjskiej.