Dzień Edukacji Narodowej – od 1773 roku do dziś

14 października przypada Dzień Edukacji Narodowej – święto nauczycieli, wychowawców, pedagogów. Obchodzony jest w rocznicę powstania w 1773 r. Komisji Edukacji Narodowej – pierwszego w Europie ministerstwa oświaty – która zajęła się reformowaniem szkolnictwa w Polsce.

Komisja Edukacji Narodowej (pełna nazwa: Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca) – była pierwszym w świecie ministerstwem oświaty i o wiele lat wyprzedziła podobne rozwiązania w innych państwach. Powołana została przez Sejm Rozbiorowy 14 października 1773 r. na wniosek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Działała w latach 1773-1794. Stworzyła nowoczesną strukturę organizacyjną oświaty – od szkół elementarnych poprzez gimnazja aż do wyższych uczelni. Reforma objęła programy nauczania, do których wprowadzono elementy nauk przyrodniczych, historii i geografii Polski, naukę języka ojczystego, wychowanie obywatelskie.

Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, które zajęło się przygotowywaniem podręczników. Zamawiano je u wybitnych uczonych polskich oraz tłumaczono najlepsze opracowania zagraniczne. Komisja uregulowała również podstawy prawne zawodu nauczycielskiego oraz stworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów.

Zdjęcie: Uniwersytet Krakowski, 1930r.

Zreorganizowane zostały też akademie: krakowska i wileńska. Uniwersytet Jagielloński w Krakowie przemianowany na Szkołę Główną Koronną stał się nowoczesną uczelnią. Wysoką rangę zdobył uniwersytet wileński. Przemianowany na Szkołę Główną Wielkiego Księstwa Litewskiego stał się ważnym ośrodkiem nauk przyrodniczych i astronomii. Komisja zamierzała też powołać Królewski uniwersytet w Warszawie – jego zalążkiem była utworzona w 1789 r. Szkoła Anatomii i Chirurgii.

Kres działaniom Komisji Edukacji Narodowej położyła utrata niepodległości Polski, ale wiele rozwiązań wprowadzonych przez nią miało kontynuację. Dzień Edukacji Narodowej wprowadzono w 1982 r., w miejsce obchodzonego wcześniej Dnia Nauczyciela.

Zagranicą
W różnych krajach nauczyciele obchodzą swoje święto w różnych dniach. Przykładowo na Tajwanie obchodzone jest ono 28 września w dniu urodzin Konfucjusza, a w Czechach i na Słowacji – 28 marca, czyli w dniu urodzin Jana Amosa Komenskiego – XVII-wiecznego pedagoga, filozofa, reformatora i myśliciela protestanckiego, twórcy i propagatora jednolitego systemu powszechnego nauczania, który zalecał objęcie nauczaniem wszystkich, niezależnie od płci i stanu.

Niezależnie od tego 5 października obchodzony jest Światowy Dzień Nauczyciela (World Teacher’s Day). Międzynarodowe święto zostało proklamowane przez UNESCO w 1994 r. Dzień obchodzony jest dla upamiętnienia rocznicy podpisania 5 października w 1966 r. przez UNESCO i Światową Organizację Pracy „Rekomendacji w sprawie statusu nauczycieli”. Rekomendacja jest podstawowym dokumentem, określającym zakres praw i obowiązków nauczycieli w skali globalnej. W Polsce Światowy Dzień Nauczyciela obchodzony jest głównie przez nauczycieli akademickich.

Życzenia od prezydenta
Para prezydencka Andrzej Duda i Agata Kornhauser-Duda podziękowali nauczycielom w dniu ich święta za profesjonalizm i zaangażowanie. Podkreślili, że dzięki umiejętnościom i osobistej postawie nauczycieli młodzi ludzie zyskują cenną wiedzę, szacunek dla autorytetów i nauki. Na stronie internetowej prezydenta opublikowano specjalny list pary prezydenckiej z życzeniami dla nauczycieli:

Zdjęcie: Para prezydencka, Andrzej Duda i Anna Kornhauser-Duda

„Szanowni Nauczyciele, Pedagodzy i Wychowawcy w Kraju i za granicą! Panie i Panowie! Z okazji Dnia Edukacji Narodowej prosimy Państwa o przyjęcie wyrazów uznania i głębokiego szacunku. Serdecznie gratulujemy sukcesów, które Państwo odnoszą. Życzymy satysfakcji z własnego rozwoju zawodowego oraz z osiągnięć Państwa uczniów i wychowanków. Niech w murach szkół i poza nimi zawsze towarzyszy Państwu wdzięczna pamięć, życzliwość i poważanie młodych Polaków oraz ich rodzin i bliskich” – czytamy w liście.

Kościół

Jest decyzja! Św. Stanisław Kostka patronem 2018 roku

Polska

Po pierwsze – godność człowieka

Wiadomości

Komentarz do Ewangelii, 14 października 2017

Świat

Mniejszość katolicka w Rosji

Galeria

Piątek, 13 października w obiektywie

Wiadomości

Chcę mówić dziś do ciebie, Ja – twój Pan