Białystok: cerkiewne obchody 30. rocznicy przeniesienia z Grodna relikwii św. Gabriela

W Białymstoku zakończyły się w czwartek dwudniowe cerkiewne uroczystości związane z 30. rocznicą przeniesienia tam z Grodna na Białorusi relikwii męczennika Gabriela, świętego Ziemi Białostockiej i patrona prawosławnej młodzieży.

Głównej liturgii w białostockiej katedrze prawosławnej św. Mikołaja, zakończonej procesją z relikwiami Gabriela, przewodniczył zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa, w asyście innych hierarchów z Polski i Białorusi.

>>> Białystok: po pięciu latach pracy ukazał się słownik polskiej terminologii prawosławnej

Kim był Gabriel Gowdel?

W środę po południu relikwie wróciły do Białegostoku ze Zwierek k. Zabłudowa (Podlaskie), gdzie były przechowywane od maja, od dorocznych uroczystości ku czci męczennika. Zwierki to rodzinna miejscowość św. Gabriela, dziesięć lat temu konsekrowano tam cerkiew pod jego wezwaniem, jest tam też żeński monaster.

Gabriel Gowdel urodził się w 1684 r. w pobożnej prawosławnej rodzinie chłopskiej. Gdy miał 6 lat, został w nieznanych okolicznościach uprowadzony z domu i zamordowany; pochowano go na cmentarzu w rodzinnej miejscowości. Chowano tam również dzieci, które zmarły podczas zarazy w 1720 r. W trakcie jednego z pogrzebów przypadkiem odkopano ciało Gabriela. Okazało się, że jest ono w nienaruszonym stanie. Cudownie ocalałe szczątki przeniesiono do krypty w cerkwi w Zwierkach. Uważa się, że wydarzenie to przyczyniło się do ustania epidemii.

Kult Gabriela rósł z biegiem lat, głównie za sprawą uzdrowień przy jego grobie. Po pożarze w 1746 r. kaplicy w Zwierkach relikwie przeniesiono do pobliskiego Zabłudowa, a potem przez wiele lat wędrowały one po Kresach Wschodnich. Trafiły do Słucka, Mińska, potem do Grodna na Białorusi. Dzięki porozumieniu z białoruską Cerkwią, we wrześniu 1992 roku uroczyście przeniesiono je do białostockiej katedry św. Mikołaja.

Odrodzenie życia religijnego

Prawosławni duchowni podkreślają, że to wydarzenie miało ogromne znaczenie dla odrodzenia życia religijnego w regionie, a w uroczystościach uczestniczyło wtedy ponad 100 tys. osób. Było to wydarzenie religijne o znaczeniu nie tylko dla prawosławnych; jak wspominają ich uczestnicy – w mijanych od granicy miejscowościach ludzie wychodzili na ulice, biły dzwony w cerkwiach i kościołach.

Syn tej ziemi – mówił o męczenniku Gabrielu zwierzchnik Cerkwi metropolita Sawa, podkreślając znaczenie przeniesienia relikwii i jubileuszu 30-lecia tych wydarzeń. Podkreślał na zakończenie czwartkowych uroczystości, że „krew każdego męczennika przynosi wielkie owoce”. „I przy pomocy naszej modlitwy, wiary, miłości do prawosławia, do męczenników, przyszedł (św. Gabriel) na swoją ziemię i jest z nami” – mówił hierarcha. Zwracając się do mieszkańców Białegostoku zaapelował, by cenili fakt, że są tam te relikwie.

„Wierzący człowiek jest źródłem nowej wiary dla tych, którzy nie wierzą. Albo dla tych, których szatan kusi (…) Miłość do Boga wymaga ofiary, także wielu wyrzeczeń, cierpień, po których dopiero później następuje radość duchowa” – dodał metropolita Sawa. „Czuwaj, prawosławny wierny narodzie, nad swoją wiarą. Czuwaj i bądź odważny, kiedy ją atakują, abyś mógł odpowiedzieć w sposób zdecydowany: poprzez głęboką wiarę, która nie zna kompromisów, modlitwę, miłość, cierpliwość i wzajemny szacunek. Bowiem tylko w jedności jest nasza moc” – mówił do wiernych zwierzchnik Cerkwi w Polsce.

W jego ocenie, prawosławie dzisiaj „jest atakowane ze wszystkich stron”. „Ponieważ, pomimo dużych pokus, stara się zachować to, co przekazali nam nasi ojcowie i matki. Jeżeli my to naruszymy, będziemy znikać z tej ziemi, a będzie się cieszył tylko szatan” – przestrzegł hierarcha.

Od 1997 roku, kiedy to obchodzono 5. rocznicę przeniesienia relikwii św. męczennika Gabriela z Grodna do Białegostoku, uroczystościom towarzyszą Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej. W czwartkowy wieczór w tamtejszej cerkwi św. Ducha wystąpi pięć chórów i zespołów wokalnych z Białegostoku, Zaścianek, Supraśla i Gdańska.

Przedstawiciele polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS, w poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób, ale hierarchowie uznają te dane za niemiarodajne. Danych ze spisu z 2021 roku jeszcze nie ma.

Największe w kraju skupiska prawosławnych są w województwie podlaskim.

Zobacz także