Matka Boża Starsza – patronka Panamy

Panama i Polska – dwa różne kraje, które ostatnio często pojawiają się wspólnie w mediach w kontekście Światowych Dni Młodzieży. Oba te – wydawałoby się – tak odległe od siebie miejsca, łączy na pewno jedno: miłość do Matki Bożej. Tak jak Polacy mają swoją Czarną Madonnę na Jasnej Górze, tak Panamczycy mają swoją Santa Maria la Antigua, czyli Matkę Bożą Starszą w stolicy kraju.

Miłość do Maryi sprawia, że słowa: „Oto ja, służebnica Pańska, niech mi się stanie według Twego słowa” (Łk 1,38) wybrane jako hasło 34. Światowych Dni Młodzieży w Panamie brzmią tutaj wyjątkowo mocno. Dla mieszkańców Panamy mają szczególne znaczenie, ponieważ to właśnie Matka Boża przyniosła na te ziemie Słowo, dała im Boga – swojego Syna. A stało się to w XVI w., gdy do Panamy docierali konkwistadorzy z Europy. Wybór właśnie tych słów bardzo ucieszył mieszkańców Panamy, bo to oznacza, że Ojciec Święty wchodzi w taką rzeczywistość Kościoła panamskiego, jaka ona jest, a jednocześnie dostrzega, że ten stosunkowo młody Kościół narodził się przez Maryję. Jak to się stało?  Otóż łączy się to z historią tego kraju. 

Gdy hiszpański żeglarz Vasco Núñez de Balboa, w 1510 r. przybił do brzegów Panamy, przywiózł z sobą obraz ukazujący Santa María la Antigua (Matka Boża Starsza). Według relacji historyków, zabrał go ze sobą, ponieważ była Ona patronką wioski, w której urodziła się jego matka. Santa María la Antigua – to nazwa, której źródeł należy szukać właśnie w Hiszpanii. Określa się nią bizantyjski fresk powstały w związku z pierwszym orzeczeniem Kościoła, który w 431 r. na soborze efeskim ogłosił Maryję Theotocos, czyli Matką Boga. Ukazuje on Matkę Bożą, która na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko Jezus bawiące się niebieskim ptaszkiem, zaś w prawej ma czerwony kwiat. Nad głową aniołowie trzymają złotą koronę, natomiast u jej stóp klęczy modląca się kobieta. Fresk namalowany został w bocznej kaplicy starej katedry w Sewilli w Hiszpanii. Tutaj Matce Boga oddawano szczególny hołd. Jednak wraz z upływem czasu budynek niszczał, a z kaplicy zachowała

się jedynie boczna ściana, na której znajdował się wizerunek Matki Bożej. W 1587 r. z wielką czcią został on przeniesiony do nowo wybudowanej katedry. Stąd właśnie nazwa Santa María la Antigua, która znaczy dosłownie Święta Maryja Starsza, bo pochodząca ze starej, czyli poprzedniej katedry. Później powstawały bardzo liczne, malowane zwykle na płótnie, kopie tego wizerunku. W czasach podbojów kolonialnych przekazywano je uczestnikom kolejnych ekspedycji odkrywczych Nowego Świata. 

To właśnie tam, przy ołtarzu w hiszpańskiej Sewilli, Vasco Núñez de Balboa i jego towarzysze powierzyli opiece Matki Bożej swoją ekspedycję. Gdy dotarli do stałego lądu Ameryki Środkowej w 1510 r., już na samym początku spotkali się z oporem Indian. Przyrzekli wtedy Matce Bożej z Sewilli, że jeśli wyjdą cało z tej trudnej sytuacji i zwyciężą, ufundują ku Jej czci nową osadę. Zwyciężyli i dotrzymali złożonej obietnicy. Uczynili z La Gran Casa del Cacique Cémaco, czyli wielkiej chaty miejscowego wodza o imieniu Cémaco, ówczesnego właściciela regionu Darién, pierwszą świątynię. To ona zamieniła się z czasem w sanktuarium maryjne i dała nazwę pierwszej osadzie Santa María la Antigua del Darién. Jej zarządcą został Vasco Núñez de Balboa, który przywrócił dobre relacje z Indianami, zabraniając niewolnictwa i ich maltretowania. W następstwie tej decyzji oraz dzięki głoszeniu Dobrej Nowiny miały miejsce pierwsze nawrócenia i tak rodziła się w Panamie wiara w Chrystusa oraz kult Matki Bożej. W 1513 r. erygowano tutaj pierwszą diecezję na stałym lądzie amerykańskim. Jej nazwa – Santa María la Antigua – związana jest właśnie z tym obrazem, który Vasco Núñez de Balboa przywiózł z Hiszpanii. 

Zobacz także