Czy Caravaggio był wierzący? Międzynarodowa sesja w Rzymie

Tajemnica związana z postacią Caravaggia (1571-1610) jest wciąż fascynująca. Ponad 40 naukowców od 12 do 28 stycznia dyskutuje nad „tajemnicą Caravaggia” podczas międzynarodowej konferencji online zatytułowanej „1951-2021 Zagadka Caravaggia. Nowe badania porównawcze”. Pierwsza sesja, 12 stycznia, moderowana przez Barbarę Jattę, dyrektorkę Muzeów Watykańskich, poświęcona była związkom wielkiego XVII-wiecznego malarza z wiarą.

Wokół zagadki Caravaggia krąży wiele opinii i wiele z nich należy obalić. Na przykład tę, która widzi w nim ateistę, niewierzącego czy wręcz heretyckiego malarza. Relacja między wielkim artystą a wiarą znalazła się w centrum sesji inauguracyjnej na platformie Zoom. Inicjatywa Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie i tamtejszego stowarzyszenia Accademia Urbana delle Arti (Miejska Akademia Sztuk), została zorganizowana przez historyków sztuki: Sergia Rossiego i Rodolfa Papy, będzie kontynuowana w dniach: 19, 21, 26 i 28 stycznia. W sumie zgromadzi czterdziestu ekspertów z całego świata.

>>> Dante, Caravaggio i dwaj papieże na nowych monetach watykańskich

Kunszt Caravagggia odkryty w XX w.

Okazją do organizacji sesji są dwie znaczące rocznice: 450. rocznica urodzin malarza oraz 70. rocznica pamiętnej wystawy, która odbyła się w Mediolanie wiosną 1951 roku, a której kuratorem był Roberto Longhi. Wystawa stanowiła moment przełomowy dla badań nad Caravaggiem w pierwszej połowie XX wieku i swoistą „konsekrację” Michelangelo Merisiego. Wcześniej historiografia i krytyka sztuki nie zaliczały Caravaggia do gigantów malarstwa. Znaczącym faktem w tym względzie jest to, na co zwróciła uwagę Barbara Jatta, moderując obrady, jest nieobecność nazwiska Caravaggia na mozaikowych płytkach, które mają Rafael, Leonardo da Vinci, Tycjan, Melozza, Perugino i Giotto na fasadzie wielkiego gmachu Watykańskiej Galerii Obrazów, wzniesionego przez Lucę Beltramiego na polecenie Piusa XI i otwartego w 1932 r., dokładnie dziewięćdziesiąt lat temu.

„Przed ponowną oceną Caravaggia przez Longhiego – mówi Barbara Jatta w rozmowie z portalem Vatican News – Caravaggio był uważany za heretyka, kogoś, kto był zbyt surowy w swoim przedstawianiu sacrum. Wizja ta została obalona przez badania prowadzone w ciągu ostatnich siedemdziesięciu lat. Nie jest przypadkiem, że dziś na nowo odkrywane są wiara i duchowość Caravaggia, od udziału artysty w czterdziestogodzinnym nabożeństwie eucharystyczne po włączenie swego autoportretu na malowanych przez niego dziełach sztuki sakralnej”.

Arcydzieła i burzliwe życie

W Muzeach Watykańskich znajduje się to, co wielu uważa za niekwestionowane arcydzieło lombardzkiego malarza: „Złożenie do grobu”. Kiedy w latach 30. XX wieku powstała Pinakoteka, obraz został umieszczony w centralnym miejscu w Sali Barocca. Dyrektor Muzeów Watykańskich wspomina, że „dzieło pochodzi z rzymskiego kościoła Santa Maria in Vallicella, z którego zostało zabrane podczas kampanii napoleońskiej i wystawione w Luwrze we Francji. W 1815 r. wróciło do Rzymu i trafiło do Watykanu. Obraz świadczy o wielkim poświęceniu artysty i jego mecenasów”.

Wciąż jeszcze wiele cieni kładzie się na burzliwe i fascynujące życie Caravaggia. Jednym z celów konferencji jest rzucenie na nie światła. Wśród wielu pytań, które zostaną poruszone, znajdą się m.in. relacje malarza z rodzicami, powody, dla których opuścił Mediolan, czas jego przybycia do Rzymu oraz jego wpływ na światowe malarstwo od Hiszpanii po Amerykę Łacińską. Michelangelo Merisi, zwany Caravaggiem, urodził się w 1571 r. w Mediolanie, w 1591 przybył do Rzymu, w którym namalował swoje najznakomitsze dzieła. Był szeroko znany ze znakomitych obrazów o tematyce religijnej, rodzajowej i mitologicznej, ale także jako awanturnik, który w końcu po zabiciu człowieka w bójce musiał uciekać z Wiecznego Miasta. Zmarł w wieku 39 lat w toskańskim miasteczku Porto Ercole. Caravaggia uważa się za reformatora malarstwa włoskiego i twórcę ekspresji barokowej. Jego płótna charakteryzują się dynamiczną i diagonalną kompozycją i szczególna rolą światła, które wydobywa faktury i barwy.

Zobacz także