Czy zbawienie jest dla wszystkich? 

Przeżywany obecnie okres wielkanocny eksponuje podstawową prawdę naszej wiary: Jezus Chrystus jest jedynym Zbawicielem świata.  

– Nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni – głosił Piotr napełniony Duchem Świętym, a za nim prawdę tę powtarza Kościół. Sam Jezus jednoznacznie zadeklarował: „Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze Mnie”. Prawda ta zobowiązuje chrześcijan do dzielenia się bogactwem Ewangelii, budzi też pytania o możliwość zbawienie dla tych, którzy Jezusa nie znają.

Dzięki Bożej łasce 

W przeszłości stanowisko Kościoła było radyklane – znane są wypowiedzi papieży i soborów, według których do zbawienia niezbędna jest nie tylko wiara w Jezusa, ale też przynależność do Kościoła katolickiego. „Nikt żyjący poza Kościołem katolickim, nie tylko poganie, lecz także Żydzi, heretycy i schizmatycy, nie mogą stać się uczestnikami życia wiecznego, lecz pójdą w ogień wieczny (…), jeżeli przed końcem życia nie przyłączą się do Kościoła” – ogłosił Sobór we Florencji w 1442 r. Zwyciężyło jednak przekonanie, iż ci, którzy w sposób niezawiniony nie znają Kościoła, ale zachowują prawo naturalne i wiodą uczciwe życie, mogą osiągnąć zbawienie na mocy łaski Bożej. Same religie natomiast określane były jako systemy błędne, utrzymujące w ciemności i cieniu śmierci, zaś zbawienie uznawano za możliwe na przekór nim, dzięki Bożej łasce.

Inne drogi do zbawienia? 

Perspektywa Kościoła zmieniła się w dobie Soboru Watykańskiego II. Refleksja Kościoła objęła religie niechrześcijańskie, w których dostrzeżono wiele prawd i wartości bliskich objawieniu chrześcijańskiemu. Sobór, nawiązując do starożytnego nauczania Ojców Kościoła, uznał, iż stanowią one „drogę wychowawczą ku prawdziwemu Bogu” (paedagogia) i „przygotowanie ewangeliczne” (preparatio evangelica), wskazał obecne w nich „nasiona Słowa” (semina Verbi) i stwierdził, że „Kościół katolicki nic nie odrzuca z tego, co w religiach owych prawdziwe jest i święte”. Również papież Paweł VI zachęcał do odkrywania wartości duchowych i ludzkich w innych religiach oraz dostrzeżenia w nich „tajemniczej predyspozycji do pełnego światła Objawienia”. Wskazywał na potrzebę uznania, że Bóg ma także inne drogi zbawienia dusz, co jednak nie zwalnia z obowiązku głoszenia wszystkim Ewangelii.

Zbawienie jest dla wszystkich 

Jan Paweł II w encyklice „Redemptoris Missio” podjął refleksję nad dostępnością zbawienia poza widzialnymi granicami Kościoła. „Powszechność zbawienia nie oznacza, że otrzymują je tylko ci, którzy w wyraźny sposób wierzą w Chrystusa i weszli do Kościoła” – stwierdzał w dokumencie. Zbawienie zostało przeznaczone dla wszystkich ludzi, dlatego musi być ono dane do dyspozycji wszystkich. Wielu ludzi nie ma możliwości poznania czy przyjęcia Ewangelii i wejścia do Kościoła: dzieje się tak ze względu na warunki społeczno-kulturowe, w których żyją, oraz fakt wychowania w innych tradycjach religijnych. „Dla nich – pisze papież – Chrystusowe zbawienie dostępne jest mocą łaski, która, choć ma tajemniczy związek z Kościołem, nie wprowadza ich do niego formalnie, ale oświeca ich w sposób odpowiedni do ich sytuacji wewnętrznej i środowiskowej. Łaska ta pochodzi od Chrystusa, jest owocem Jego ofiary i zostaje udzielana przez Ducha Świętego”. Papież przyjmuje i łączy wzajemnie dwie prawdy: „rzeczywistą możliwość zbawienia w Chrystusie dla wszystkich ludzi i konieczność Kościoła w porządku zbawienia”.  Tę samą prawdę wyraża modlitwa eucharystyczna we wznoszonym wezwaniu: „aby ta ofiara sprowadziła na cały świat pokój i zbawienie”. W ten sposób wyznajemy konieczność zbawczej ofiary Chrystusa uobecnianej przez Jego Kościół, jak i fakt, iż jej działanie wykracza poza granice Kościoła, obejmując cały świat.

Obecny choć ukryty 

Jezus, będą jedynym Zbawicielem, nie ogranicza darów łaski tyko do chrześcijan. Jego ukrytą obecność i działanie można dostrzec w religiach niechrześcijańskich. Wskazuje na to Kościół, podkreślając obecność elementów prawdy w tychże religiach, ale głosząc również potrzebę dopełnienia w bezpośrednim spotkaniu z Jezusem Chrystusem. Zadaniem Kościoła jest prowadzić wszystkich ludzi do Chrystusa, który jest wypełnieniem ich wszelkich pragnień, oczekiwań, aspiracji i tęsknot, wyrażających się poprzez praktyki religijne, wierzenia czy mity. Soborowy Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad Gentes wyraża przekonanie, iż „jakikolwiek dobry posiew znajdujący się w sercach i umysłach ludzkich lub we własnych obrządkach i kulturach narodów nie tylko nie ginie, lecz doznaje uleczenia, wyniesienia na wyższy poziom i pełnego udoskonalenia na chwałę Bożą”. Kościół, głosząc Ewangelię wśród narodów, ma ukazywać, że przyjęcie Chrystusa nie oznacza odrzucenia bogactwa rodzimych tradycji i wartości, ale ich uświęcenie i wypełnienie: „Jego Ewangelia niczego nie odbiera wolności człowieka, należnemu poszanowaniu kultur, ani temu, co dobre w każdej religii” – czytamy w Redemptoris Missio. Jan Paweł II w adhortacji Ecclesia in Asia wskazywał także, iż religijne wartości Azji – będącej kolebką największych religii świata – oczekują swego dopełnienia w Jezusie Chrystusie. Zwracał się do tamtejszych duszpasterzy, aby głosząc Chrystusa, przedstawiali Go jako „spełnienie aspiracji wyrażanych w mitologiach i w folklorze ludów azjatyckich”. Chrześcijanie, chcąc przybliżyć Jezusa wyznawcom innych religii, muszą Go zatem ukazać jako Kogoś zawsze im bliskiego i już obecnego – choć w ukryty sposób – w ich religijnych tradycjach.

Tak jak Bóg Ojciec jest Ojcem każdego człowieka, tak Jezus Chrystus jest Zbawicielem wszystkich. Jego plan zbawienia obejmuje wszystkich ludzi i realizuje się znanymi Bogu sposobami. Również Kościół, który jest sakramentem zbawienia, w swym duchowym aspekcie przekracza swoje widzialne granice i dociera z darami łaski Chrystusa do wszystkich ludzi dobrej woli.

Zobacz także