Czy w Środę Popielcową trzeba uczestniczyć we mszy świętej?

W Kościele katolickim dziś Środa Popielcowa, która rozpoczyna okres Wielkiego Postu. W czasie mszy św. dokonuje się obrzędu posypania głów popiołem. – To czytelny znak, przypominający o potrzebie nawrócenia i pokuty – powiedział proboszcz archikatedry warszawskiej ks. prał. Bogdan Bartołd.

– Wielki Post jest okazją, by znaleźć czas dla siebie na głębszą refleksję nad swoim życiem, nad podejmowanymi decyzjami. Warto zadać sobie pytanie: jakie jest miejsce w moim życiu zajmuje Bóg, czy w ogóle jest dla Niego w nim miejsce, czy podejmując różne działania, biorę pod uwagę Jego zdanie – powiedział ks. Bartołd.

W Środę Popielcową nie ma obowiązku uczestniczenia we mszy św. Kościół zaleca jednak udział w Eucharystii ze względu na pokutny charakter tego dnia. W czasie mszy św. dokonuje się obrzędu posypania głów popiołem. Ryt ten pojawił się w liturgii w VII w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził go jako obowiązujący. Z tego okresu pochodzi również regulacja, aby popiół był uzyskiwany z palm poświęconych podczas Niedzieli Palmowej poprzedniego roku.

W związku z pandemią Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów opublikowała w tym roku notę dotyczącą obrzędu posypania głów popiołem. Czytamy w niej, że „kapłan po odmówieniu modlitwy błogosławieństwa popiołu i po pokropieniu go w milczeniu wodą święconą, zwróciwszy się do obecnych, wypowiada jeden tylko raz do wszystkich formułę z mszału rzymskiego: »Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię« lub »Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz«”. Oznacza to, że kapłan nie będzie – tak jak dotąd – wymawiał jednej z tych dwóch formuł nad każdym wiernym. Po nałożeniu maseczki ochronnej na nos i usta, będzie „nakładał popiół na tych, którzy do niego podchodzą, albo – stosownie do okoliczności – sam będzie podchodził do tych, którzy stoją na swoich miejscach” – napisano w nocie.

>>> Papież na Wielki Post: to jest czas nawrócenia poprzez modlitwę, post i jałmużnę!

Ks. Bartołd podkreślił, że „posypanie głów popiołem to bardzo czytelny, zewnętrzny znak, który ma nam przypominać o nawróceniu i pokucie”.

– Jest to także wyraz stanięcia w pokorze przed Panem i przyznania, że jesteśmy słabymi, grzesznymi ludźmi, którzy potrzebują Bożego miłosierdzia, przebaczenia i oczyszczenia – powiedział duchowny. – Chrześcijanin wierzy, że okazanie skruchy przed Bogiem owocuje doświadczeniem bycia przyjętym takim, jakim się jest i doświadczeniem miłości, która przemienia człowieka – dodał.

Wyjaśnił, że „pokuta pozwala człowiekowi odkryć prawdę o sobie i Bogu”. – Człowiek, podejmując wysiłek związany z pewnymi wyrzeczeniami, uświadamia sobie, że tylko dzięki Bogu może być mocny, święty. To Bóg nadaje sens ludzkiej egzystencji i to On jest w centrum naszego życia, naszego funkcjonowania – powiedział proboszcz archikatedry warszawskiej.

Zgodnie z prawem kanonicznym w Środę Popielcową obowiązuje post ścisły (ilościowy), czyli ograniczenie się do spożycia trzech posiłków – dwóch lekkich i jednego do syta, oraz post jakościowy, a więc wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Post ilościowy nie obowiązuje osób do 18 lat i powyżej 60 lat, podczas gdy wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 lat.

– Nie jest to wcale taki duży wyczyn. Warto zadać sobie pytanie: ile nieraz człowiek podejmuje wysiłku i wyrzeczenia, żeby mieć wspaniałą sylwetkę, być zdrowszym, piękniejszym – zwrócił uwagę ks. Bartołd.

Zaznaczył, że „czyny pokutne są ważny elementem w pracy duchowej nad sobą”. – Kościół to nie instytucja, ale przede wszystkim wspólnota wierzących, w której jedni są odpowiedzialni za drugich. W związku z tym człowiek może np. podejmować pokutę w celu wyproszenie potrzebnych łask innej osobie, np. w tym czasie pandemii można je ofiarować za osoby chore, cierpiące czy też za personel medyczny, który troszczy się o zakażonych, ale także za swoich bliskich – powiedział ks. Bartołd.

>>> Konferencja prasowa inaugurująca akcję „Misjonarz na Post” [WIDEO]

– Jeśli człowiek wie, że podejmowany przez niego wysiłek służy jakiemuś dobru, wówczas jest w stanie go podjąć i mu sprostać – stwierdził ks. Bartołd. – Ważne, żebyśmy w czasie Wielkiego Postu pomyśleli o tych, którzy są obok nas przez konkretne czyny miłości – dodał.

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki w przesłaniu na Wielki Post zaapelował, żeby mimo trudnej sytuacji pandemicznej i obowiązujących rygorów sanitarnych, nikt nie został pozbawiony dostępu do Eucharystii i innych sakramentów.

„Zachęcam duszpasterzy do gorliwej posługi w konfesjonale; do dostosowania rytmu spowiedzi do aktualnych możliwości i potrzeb wiernych oraz przepisów sanitarnych; do tworzenia wiernym możliwości uczestniczenia w rekolekcjach parafialnych i wspólnotowych czy to w formie zdalnej, czy stacjonarnej” – napisał abp Gądecki.

„Wszystkich wiernych proszę o jak najobfitsze czerpanie z wielkopostnych praktyk, tj. postu, modlitwy i jałmużny oraz innych form pobożności, w tym nabożeństw +Drogi krzyżowej+, +Gorzkich żali+ i innych” – zaznaczył przewodniczący KEP.

„Niech trudny czas – jaki przeżywamy już od ponad roku – nie osłabi naszej gorliwości, ale stanie się impulsem do rozwoju naszej ufności i wiary w Zmartwychwstałego Pana” – podsumował abp Gądecki.

Idea organizowania tzw. ćwiczeń duchowych (rekolekcji) dla wiernych w parafiach, pojawiła się dopiero w encyklice Piusa XI Mens nostra („O znaczeniu rekolekcji zamkniętych”) z 20 grudnia 1929 r. Rozszerzył ją papież Pius XII w encyklice Mediator Dei et hominum z 20 listopada 1947 r., zachęcając do uczestnictwa w rekolekcjach jak największą liczbę świeckich.

>>> Co powinno oznaczać posypanie głowy popiołem?

Rekolekcje wielkopostne mogą być organizowane dla poszczególnych grup, stanów i zawodów, ale także w formie zamkniętej, np. dla maturzystów czy klas przedmaturalnych.

„Nauki powinny nawiązywać do Pisma Świętego, tradycji Kościoła, liturgii Kościoła, zasad wiary i moralności, podawanych do wierzenia przez Urząd Nauczycielski Kościoła” – wskazuje Kodeks Prawa Kanonicznego.

W okresie Wielkiego Postu nastrój pokuty podkreśla skromniejszy wystrój świątyni. Kolorem liturgicznym jest fiolet.

Zobacz także