Dzisiaj katolicy obrządków wschodnich rozpoczynają Triduum Paschalne

W tym roku 2 maja, czyli prawie miesiąc później niż rzymscy katolicy, katolicy obrządków wschodnich świętują obchody Zmartwychwstania Pańskiego. – Nie ma wielkiej różnicy w teologii Triduum Paschalnego, bo jesteśmy tym samym katolickim Kościołem. Różnica polega jedynie w obrzędach, w języku, w nabożeństwach – mówi ks. mitrat Bogdan Stepan, protosynkel (wikariusz generalny) Archieparchii Przemysko-Warszawskiej Kościoła Greckokatolickiego.

Kościół greckokatolicki przygotowuje się do świąt Zmartwychwstania Pańskiego tak samo jak rzymskokatolicki – Wielkim Postem. – Jest to czas wyciszenia. W parafiach odbywają się rekolekcje, w świątyniach odprawiane są odpowiednie nabożeństwa – mówi ks. mitrat Stepan. Charakterystycznym elementem obrzędowości grekokatolików jest to, że w dni powszednie Wielkiego Postu nie odprawia się liturgii, na której odbywa się konsekracja. Jest to tak zwana liturgia wcześniej konsekrowanych darów. – To znaczy, że konsekracja Ciała Chrystusa odbywa się podczas liturgii niedzielnej, a potem w tygodniu jest sprawowana wspomniana liturgia wcześniej konsekrowanych darów – tłumaczy ksiądz mitrat. – To jest taka tęsknota, żeby wierni odczuli pragnienie pełnej liturgii, która jest w okresie po wielkanocnym – dodaje. W Wielkim Poście także wystrój świątyni zmienia się na bardziej pokutny. Znikają ozdoby: kolorowe wyszywanki i kwiaty. – Wystrój przyjmuje kolor czerwono-brązowy, symbolizujący męczeństwo, ewentualnie dominuje biel – wyjaśnia ks. Stepan. W tym czasie na środku cerkwi pojawia się krzyż, tzw. Golgota który wierni adorują.– Chrystus namalowany na tej Golgocie nie nosi cech męczeńskiej śmierci, ale raczej ta Golgota Wschodnia ukazuje Chrystusa w chwale, jako Zbawiciela, który przez swoją śmierć przezwyciężył ból, dał życie wieczne – dodaje kapłan obrządku grekokatolickiego.

>>> Historia powstania „Agni Parthene”, hymnu, który zrodził się w kryzysie wiary 

Dopiero w Wielki Czwartek wierni gromadzą się na liturgii św. Bazylego Wielkiego. – To jest taka bardziej rozbudowana liturgia od tej codziennej, którą odprawia się w ciągu całego roku. Jest ona troszkę dłuższa. Sprawuje się ją tylko w niedziele wielkiego Postu, pierwszego stycznia, w przeddzień wigilii Bożego Narodzenia i w przeddzień świąt zmartwychwstania Pańskiego – mówi ks. Stepan. Na tej liturgii z nieszporami biskup gromadzi się z kapłanami, jest obrzęd obmywanie nóg oraz poświęcenie olejów świętych. – Wielki Czwartek jest symbolem ustanowienia Eucharystii, dniem kapłańskim – zaznacza ks. mitrat. Natomiast w Wielki Piątek, podobnie jak w Kościele rzymskokatolickim, nie sprawuje się Boskiej Liturgii, a tzw. obrzęd założenia grobu. – Grób Pański stanowi płaszczenica. Jest to płótno, na którym jest wykonany wizerunek Chrystusa w grobie. Służy on obrzędom Wielkiego Tygodnia. Na tym płótnie są namalowane takie postaci, jak Bogurodzica, apostołowie, Józef z Arymatei. To stanowi tzw. Grób Pański– tłumaczy wikariusz generalny Archieparchii Przemysko-Warszawskiej Kościoła Greckokatolickiego. W Wielki Piątek wieczorem w parafiach greckokatolickich sprawowane są procesje wokół świątyni, gdzie obnosi się tę płaszczenicę. Potem procesja wchodzi do wnętrza świątyni i na środku świątyni kładzie się uroczyście tą płaszczenicę, nad którą umieszcza się krzyż, tzw. Golgotę. – Ten grób Pański znajduje się pośrodku cerkwi od piątku wieczorem, od założenia tego grobu poprzez sobotę, aż do poranka Zmartwychwstania Pańskiego.

>>> Trzy krzyże ołtarzowe, czyli jak prawosławie pojednało się z Kościołem… na chwilę

Kulminacyjnym momentem świętowania zmartwychwstania jest odśpiewanie troparionu paschalnego. Wtedy kapłan podnosi tę płaszczenicę i przenosi na ołtarz główny, gdzie odprawia się Boską Liturgię. – Tam ona spoczywa przez czterdzieści dni, do Wniebowstąpienia. Potem przenosi się ją i zostaje rozwieszona w prezbiterium na ścianie, na honorowym miejscu – wyjaśnia dalej ks. mitrat Bohdan Stepan. Po przeniesieniu płaszczenicy wierni w niedzielny poranek wychodzą w uroczystej procesji rezurekcyjnej dookoła świątyni i śpiewają pieśń: Chrystus powstał z martwych, śmiercią swą zniszczył śmierć i tym, co leżą w grobach pospieszył nieść życie. – To jest taki charakterystyczny troparion, który śpiewa się dosyć często podczas Boskiej Liturgii w przeciągu tych czterdziestu dni od Zmartwychwstania pańskiego – zaznacza ks. mitrat. Śpiewa się zawsze go trzy razy. Wierni obrządku greckokatolickiego, np. mieszkańcy województwa podkarpackiego, mają podobne tradycje, co katolicy rzymscy. – Te tradycje po wsiach się przeplatają jeszcze od czasów przedwojennych. Świadczą o tym nabożeństwa, które się przenikają między obrządkami, jak droga krzyżowa, śpiew litanii do Matki Bożej. Mieszkamy na tym samym terenie także musimy mieć podobne zwyczaje i obrzędy – zaznacza kapłan obrządku greckokatolickiego.

>>> Patriarcha Bartłomiej I: w prawosławiu nie ma schizmy 

Wierni obrządku wschodniego także mają obrzęd błogosławieństwa pokarmów, malują pisanki z odpowiednimi ornamentami. – Charakterystyczną cechą tych święconek jest wyhaftowany, wyszywany ręcznik, na którym jest wyszyty Chrystus Zmartwychwstały – podkreśla ks. mitrat. W najbliższą niedzielę uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego będą transmitowane z parafii archikatedralnej obrządku greckokatolickiego pw. św. Jana Chrzciciela na kanale TVP Historia o godz. 8:00. Telewizja Polska przygotowuje także specjalny program dla wiernych obrządku greckokatolickiego „Pełnia wiary”, który emitowany jest raz w miesiącu, w czwartek o godz. 7:30 na TVP1.

Zobacz także