Eksperci: samotność ma twarz młodego mężczyzny

Osamotnienie jest ważnym problemem społecznym, który prowadzi do tego, że więcej chorujemy, cierpimy na depresję, a to odbija się na gospodarce – wskazywali w czwartek eksperci debaty zorganizowanej podczas Kongresu 590. Badania pokazują, że najbardziej samotni są młodzi mężczyźni.

Przyczynkiem do dyskusji był opublikowany przez Instytut Pokolenia raport na temat poczucia samotności wśród dorosłych Polaków.

Przeprowadzone w sierpniu 2022 r. badania wskazują, że 53 proc. Polaków doświadcza poczucia samotności, niemal dwie piąte (39 proc.) deklaruje, że często lub czasami czuje się opuszczona, a ponad jedna trzecia Polaków nie ma nikogo, do kogo mogłaby się zwrócić (35 proc.). Poczucie samotności/osamotnienia dotyka niemal co drugiej młodej osoby (46 proc.), w szczególności młodych mężczyzn – 55 proc. mężczyzn do 24. roku życia doświadcza silnego poczucia samotności.

Dyrektor Instytutu Pokolenia Michał Kot podczas panelu na Kongresie 590 w Rzeszowie zwrócił uwagę, że poczucie samotności można już postrzegać jako problem społeczny, który będzie dotykał coraz więcej osób.

„W trakcie pandemii Komisja Europejska przeprowadziła badania na temat samotności w krajach Unii Europejskiej. Dwa główne wnioski wynikają z tych badań. Po pierwsze, we wszystkich krajach Unii Europejskiej w trakcie pandemii COVID-19 wzrosło poczucie samotności. Po drugie, o ile przed pandemią samotną grupą były osoby starsze, to w trakcie pandemii grupą najbardziej samotni byli młodzi ludzi” – wskazał Kot.

>>> Samotność w dzieciństwie zwiększa ryzyko późniejszego nadużywania alkoholu

Jak zaznaczył, badanie Instytutu Pokolenia potwierdziło te wnioski. Ekspert wyjaśnił, że badani byli pytani, jak bardzo czują się osamotnieni. „Nie chodzi o to, czy dana osoba żyje w sposób samotny, czy jest singlem, czy ma rodzinę, ale czy czuje się, że świat jest gdzieś z boku. Były m.in. pytania, czy często czuję się, że osoby wokół mnie są tak naprawdę obok mnie” – dodał Kot.

Problem bliskości

Wskazał, że ponad połowa badanych nie ma takiej osoby, którą mogłaby nazwać osobą bliską.

„Okazuje się, że najbardziej samotni są młodzi mężczyźni. Młodzi w znaczeniu dorośli do 24. roku życia. Było to dla nas zaskoczeniem. Jest to grupa bardziej samotna niż młode kobiety” – podkreślił dyrektor Instytutu.

Dodał, że badanie przeprowadzono na ogólnopolskiej próbie 1600 osób.

Wiceminister rodziny i polityki społecznej Barbara Socha stwierdziła, że wyniki badań Instytutu Pokolenie są zaskakujące i wymagają głębszej analizy.

„To jest temat nowy w Polsce, o tym do tej pory się nie mówiło. Mamy przecież przykłady z innych krajów, chociażby z Wielkiej Brytanii czy Japonii, gdzie tym problemem państwo zajmuje się w sposób systemowy. Myślę, że to niestety jest też przed nami” – przyznała Socha.

Powierzchowne relacje

Zaznaczyła, że w trakcie prac nad strategią demograficzną, czyli dokumentem uwzględniającym m.in. uwarunkowania do zakładania rodziny, można zauważyć, że młodzi ludzie traktują relacje w sposób powierzchowny.

„W badaniach młode kobiety bardzo często opowiadały o swoich rodzinach i nawet te, które były w związkach małżeńskich, miały partnerów, mówiły o tych związkach w kategoriach tymczasowych, że nie mogą być pewne swoich partnerów” – powiedziała.

Wiceminister zaznaczyła, że są to ogólne tezy i nie można generalizować tego tematu, jednak to, w jaki sposób postrzegamy świat, jest też zależne od rodziny, w której się wychowaliśmy.

Członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN prof. Elżbieta Mączyńska zwróciła uwagę, że ludzie są istotami stadnymi i potrzebują kontaktu z drugim człowiekiem, co w erze cyfryzacji jest ograniczane.

„Świat coraz bardziej nas rozdziela. (…) Osamotnienie oznacza rozdzielenie, to bardzo ważny problem społeczny, który prowadzi do tego, że chorujemy więcej, cierpimy na depresję, cierpimy na bezradność i to się odbija na gospodarce” – oceniła prof. Mączyńska.

Anonimowość

Dodała, że należy zadbać, by dobrodziejstwo technologii cyfrowych wykorzystać optymalnie, co oznacza „nie za dużo, nie za mało, ale w sam raz”. „Każdy z nas ma coś tu do zrobienia, włącznie z powiedzeniem sąsiadce od nas z bloku dzień dobry. Często mijamy się anonimowo, nie zwracając uwagi na innego człowieka, coraz bardziej stajemy się cyborgami” – powiedziała prof. Mączyńska.

>>> Ks. Demush: nie zapominajcie o nas na Ukrainie, samotność zabija

Kierownik Pracowni Neuronauki Społecznej IP PAN prof. Łukasz Okruszek podkreślił, że samotność rozumiana jako niezadowolenie z jakości naszych relacji z innymi ludźmi ma bardzo wymierne konsekwencje dla zdrowia. „Każdy z nas bywa samotny, problem pojawia się wtedy, gdy nie jest to coś tymczasowego, ale staje się naszym stałym wzorcem postępowania” – powiedział.

Eksperci wskazują, że warto szukać rozwiązań, które m.in. wspierają rodziny zarówno w poczuciu bezpieczeństwa materialnego, jak i w tworzeniu więzi.

Instytut Pokolenia to państwowa jednostka budżetowa istniejąca od stycznia 2022 r., nadzorowana przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Do jej zadań należy inicjowanie i wspieranie działań mających na celu m.in. gromadzenie, opracowywanie oraz udostępnianie organom władzy publicznej informacji o istotnych zjawiskach i procesach demograficznych, społecznych i kulturowych.

Kongres 590 to wydarzenie gospodarcze w Polsce, odbywające się corocznie od 2016 r. pod patronatem honorowym prezydenta RP. Swoją obecnością uświetniają je najważniejsze osoby w państwie: prezydent Andrzej Duda, przedstawiciele Rady Ministrów, Sejmu i Senatu RP, a także menedżerowie zarządzający największymi polskimi spółkami Skarbu Państwa, wybitni eksperci i liderzy opinii.