Ekspert: pies może być dobrym wsparciem dla osób z depresją

Odpowiednio przygotowany pies może być dobrym wsparciem i istotnym uzupełnieniem terapii dla osób zmagających się z depresją – powiedziała PAP Irena Semmler z Fundacji na rzecz Osób Niewidomych Labrador – Pies Przewodnik. 23 lutego przypada Międzynarodowy Dzień Walki z Depresją.

Irena Semmler podkreśliła, że w Polsce świadomość dobrodziejstw, jakie mogą się wiązać z wykorzystaniem psów w terapii osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego, jest wciąż śladowa. Zaznaczyła też, że nawet profesjonalnie przygotowany pies nigdy nie zastąpi leczenia farmakologicznego, konsultacji z psychologiem i lekarzem psychiatrą.

>>> Mężczyzna i depresja? Tak, to nic nadzwyczajnego

„Pies jest zawsze uzupełnieniem tradycyjnej terapii. On nas nie wyleczy z depresji, jedynie wspiera proces terapeutyczny przez to, że osoba, która zmaga się z zaburzeniami psychicznymi, staje się odpowiedzialna za inną istotę żywą. Musi z psem wyjść na spacer, nakarmić go, pójść do weterynarza, pobawić się” – powiedziała.

Jak dodała, o ile te funkcje spełnić może każdy psiak, profesjonalnie przygotowane zwierzę ma jeszcze inne, szczególne własności.

Wyszkolony przez fundację pies od dwóch lat mieszka ze zmagającą się z zaburzeniem psychicznym poznanianką Sabiną Pawlik.

„Posiadanie takiego psa to dla osoby chorej coś więcej, niż wsparcie emocjonalne. Pies asystujący towarzyszy takiej osobie wszędzie i zawsze. Jest z nią, żeby ją wspierać, ale też wykonywać określone zadania. Wyczuwa i reaguje na ataki paniki, w potrzebie tworzy bezpieczną strefę wokół opiekuna. Pies wybudza z koszmarów, z flashbacków, ze stanów dysocjacji. Gdy trzeba, zaczyna się przytulać, łasić – jego głównym zadaniem jest sprowadzenie opiekuna do tu i teraz” – wyjaśniła PAP.

Sabina Pawlik czekała na Tinę około dwóch lat, w tym czasie pies przechodził specjalistyczny trening. Tina, podobnie jak inne psy asystujące przygotowane do wspierania osób z zaburzeniami psychicznymi, potrafi wyczuwać m.in. napady lękowe swojej właścicielki. Wówczas trąca ją nosem, łapą, wskakuje na kolana, liże po twarzy i wytrąca z takiego stanu.

>>> Depresja powiązana jest z ryzykiem wcześniejszego zgonu z różnych przyczyn

Pytana o to, skąd pies wie, że nadszedł moment, w którym powinien zareagować, Sabina Pawlik wyjaśniła, że psy wyczuwają różne substancje chemiczne w ciele człowieka. Do tego dochodzi jeszcze kwestia nauczenia psa specyficznych zachowań właściciela.

„Nos psów jest po prostu niesamowity. W tym przypadku chodzi o kortyzol wydzielany przez człowieka, gdy rośnie stres. Pies to czuje i wie, że powinien odpowiednio zareagować na zbliżający się atak paniki” – wyjaśniła.

W przypadku depresji, co do której rokowania są dobre, wskazujące na wyleczenie w stosunkowo krótkim czasie, profesjonalnie przygotowany pies może być wsparciem zbyt daleko idącym. Jednak każdy pies, także ten domowy, jest w stanie zapewnić osobie z depresją potrzebny jej komfort psychiczny.

„Nawet zwykły pies jest w stanie wpłynąć na stan chemiczny mózgu człowieka o tyle, że będzie realną pomocą. Są badania naukowe wskazujące, że aktywny kontakt z psem, budowanie z nim relacji skutkuje wydzielaniem oksytocyny, serotoniny, czyli tzw. hormonów miłości i szczęścia. Obniża się poziom kortyzolu – hormonu stresu. Spada ciśnienie krwi i napięcie” – powiedziała Sabina Pawlik.

Irena Semmler podkreśliła, że odpowiednio przygotowany pies z pewnością nie trafi do osoby z ciężkim przypadkiem depresji, bo nie będzie ona w stanie zaopiekować się powierzonym jej zwierzęciem.

„Stan zdrowia tej osoby musi być na tyle dobry, żeby mogła się sama zajmować podopiecznym. Gdy zaś nastąpi czasowe pogorszenie jej stanu, musi być ktoś, kto przejmie opiekę nad psem. Kryteriów decydujących o przyznaniu psa jest oczywiście dużo więcej” – powiedziała.

>>> Co piąty Polak dotknięty depresją – potrzebne lokalne alianse na rzecz walki z chorobą

Fundacja stworzyła innowacyjny w skali kraju projekt dotyczący szkolenia psów pomagających w terapii osób z zespołem stresu pourazowego (PTSD). Psy zostały tak przygotowane, by np. obudzić weterana przeżywającego we śnie traumatyczne zdarzenia z przebytej misji. Psy asystujące – sygnalizujące są w stanie również poznać zbliżający się atak paniki u osób z PTSD; odwracając uwagę właściciela, mogą pomóc mu przezwyciężyć lęk.

„Projekt był przygotowany głównie z myślą o żołnierzach powracających z misji. Okazało się, że wojsko nie było tym zainteresowane; żołnierz ma utrwalony wizerunek osoby silnej i odpornej, której problemy natury psychicznej nie dotyczą. Wśród cywilów też zdarza się PTSD, ale dużo częściej mamy do czynienia z tzw. cPTSD, będącego skutkiem długotrwałego działania traumy. Mówimy tu np. o długotrwałej przemocy fizycznej, psychicznej – także tej domowej, poddawaniu kogoś ogromnej presji, wykorzystaniu seksualnemu, uwięzieniu. Większość osób, którym pomagamy w tym zakresie, to właśnie takie przypadki” – powiedziała.

Irena Semmler przyznała, że zainteresowanie psami przygotowywanymi do wsparcia osób z zaburzeniami emocjonalno-lękowymi jest w Polsce wciąż stosunkowo małe. Niewielka jest wiedza na temat możliwości i dobroczynnych walorów takich psów – także wśród lekarzy i terapeutów. Aby specjalistycznie przygotowany pies był traktowany jako pies asystujący i by jego właściciel mógł korzystać ze wszelkich przewidzianych prawem udogodnień, osoba taka musi mieć orzeczenie o niepełnosprawności.

Ekspertka dodała, że polskim problemem nadal jest stygmatyzacja osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego oraz ryzyko utraty pracy związane z ujawnieniem swojego stanu zdrowia. Jej zdaniem m.in. właśnie z tego powodu żołnierze unikają tematu psów dla osób z PTSD.