Niewątpliwie podziękujecie mi za moje ojcowskie rady, one was przekonują, jak bardzo was kocham

Eugeniusz podziwiał utalentowanego o. Toussainta Dassy’ego, ale był także świadomy jego złożonej osobowości i czasami nieosiągalnych oczekiwań wobec innych. Był przełożonym wspólnoty misjonarzy w Nancy, gdzie mieścił się także nowicjat. Mistrzem nowicjatu był dwudziestosiedmioletni ojciec Dorey, który miał 27 lat i dopiero od dziesięciu miesięcy był kapłanem, co budziło niepokój ojca Dassy’ego.

Jestem oczarowany wszystkim, co mówicie mi o o. Doreyu. Znałem jego zasługę. Polecam wam, aby dać mu wielką swobodę w wypełnianiu jego funkcji. Niech się was radzi, to bardzo dobre, ale nigdy nie bądźcie pośrednikiem pomiędzy nim a nowicjuszami, to byłoby nadużywanie jego autorytetu.

Drogi przyjacielu, mówicie mi również, że gdyby nowy mistrz naśladował swego poprzednika, obawialibyście się, czy tam wytrzymacie. To poważna sprawa. Moje obawy rodziłby fakt, że wymagalibyście od nowego mistrza nowicjuszów więcej, niż mielibyście prawo wymagać. Uważajcie więc, aby nie nadużywać jego braku doświadczenia.

Eugeniusz zwraca uwagę Dassy’emu, że on sam nie jest doskonały:

ale mój drogi synu, jesteście zbyt porywczy i również za bardzo przeczulony. Pozwalacie sobie czasem na jakieś przypuszczenia, które okazują się fałszywe, ale czy mogły być prawdziwe. Myliliście się, skarżąc, ponieważ w końcu to wy nie jesteście bez zarzutu. Gdyby w waszym zachowaniu lub w waszym kierowaniu było coś, co nie zasługiwałoby na pochwałę, powinienem zostać o tym poinformowany, abym udzielił wam wskazówek, a wy nie musielibyście poczuć się upokorzeni z tego powodu ani nie musielibyście za to przepraszać. Udowodnię wam, jak dochodzi się do tego, że mylicie się w waszych podejrzeniach lub przypuszczeniach. Mówicie mi, że niewątpliwie ojciec S[antoni] oczywiście was obarczy jakimiś winami. Otóż, oświadczam wam, że mówił o was jedynie dobrze.

Eugeniusz zakończył swój list według znanego schematu. Ilekroć musiał napisać do oblata, aby zwrócić mu uwagę na jego błędy i dać mu surową radę, zawsze kończył, wyrażając swoją ojcowską miłość do niego.

Do zobaczenia, mój drogi synu, niewątpliwie podziękujecie mi za moje ojcowskie rady, one was przekonują, jak bardzo was kocham (List do o. Toussaint Dassy, 14.10.1848, w: PO I, t. X, nr 989).

Upominanie wiele znaczy, ale zachęta jeszcze bardziej (Johann Wolfgang von Goethe).

Frank Santucci OMI, tłum. o. Roman Tyczyński OMI