Jak Tora wpływa na sprawy finansowe żydów?

Prawa Tory obejmują wszystkie sprawy i sytuacje, które mogą się pojawić w życiu. Nasze zobowiązanie do życia według wskazań Tory obejmuje również prowadzenie spraw finansowych w zgodzie z prawami halachy.

Nasi mędrcy uczą nas: „Niech pieniądze twojego przyjaciela będą ci tak drogie jak twoje własne” (Awot 2:17). Jest to ważna zasada, która powinna kierować nami, kiedy musimy chronić pieniądze naszego bliźniego, Żyda. Zasada ta obejmuje podejmowanie odpowiedzialnych działań, tak byśmy nie pomniejszyli środków materialnych innego człowieka.

Jedno życie jak cały świat 

Osoba, która widzi człowieka znajdującego się w niebezpieczeństwie bądź w trudnej sytuacji powinna przyjść mu z pomocą. Ratowanie życia jest bez wątpienia wielką micwą, o której nasi mędrcy mówią: „Ktokolwiek uratuje jedno życie, jakby uratował cały świat”. Nie wymaga się od człowieka poświęcania własnego życia dla ratowania życia innego człowieka. Wielką micwą jest również uratowanie czyichś pieniędzy i zwrócenie ich właścicielowi w sytuacji, gdy widzi się, iż dana osoba znajduje się w niebezpieczeństwie, w wyniku którego może stracić swoje pieniądze. Osoba, która znajdzie czyjąś własność, na której widnieją znaki pozwalające na identyfikację właściciela, powinna zwrócić dany przedmiot właścicielowi.

Nie szkodzić innym 

Każdy człowiek jest zobowiązany do powstrzymywania się od wyrządzania krzywdy innemu człowiekowi, bezpośrednio lub pośrednio, jak też od zadawania innym bólu. Prawo to obejmuje stawianie przed kimś przeszkód (zarówno fizycznych, jak również udzielając niewłaściwej rady). Prawo to wywodzi się z wersetu: „Nie będziesz kładł przeszkody przed człowieka, który jest ślepy [w jakiejś sprawie]” (Wajikra 19:14). Zakazuje się przyczyniania się, chociażby niebezpośrednio, do powstania strat finansowych u innego człowieka, nawet jeśli pragnie się zapłacić za nie. Nie należy szkodzić innym ani cudzej własności.

Tora a traktowanie zwierząt 

Zakazuje się wyrzucania kawałków szkła lub innych rodzajów rzeczy w miejscach, w których chodzą ludzie. Zabrania się postępować w ten sposób, ponieważ ludzie przechodzący obok mogliby się potknąć i zranić. Zabrania się niszczenia jedzenia (tzn. sprawiania, iż stanie się ono niezdatne do spożycia), narzędzi czy czegokolwiek innego, z czego ktoś mógłby móc i potrzebować skorzystać. Tora wyraźnie zabrania złego traktowania zwierząt. Zezwala się w Torze na zabijanie zwierząt jedynie wówczas, gdy przyniesie to korzyść ludziom. Przykładowo, można zabić drób czy inne zwierzę dla pozyskania jedzenia. Można także zabić zwierzęta, które zagrażają lub niepokoją człowieka. Nie można jednak krzywdzić zwierząt w żaden sposób, chyba że istnieje uzasadniony powód ku temu.

Odgradzanie niebezpiecznych miejsc 

Zostało napisane w Torze: „Gdy zbudujesz nowy dom, musisz zrobić ochronne ogrodzenie na twoim dachu” (Dewarim 22:8). W wersecie tym wyraźnie mówi się, iż micwa nakazuje wzniesienie ogrodzenia wokół dachu, na który wchodzą ludzie i z którego korzystają.Nakazuje się takie postępowanie, by uniknąć sytuacji, w której ktoś mógłby spaść z dachu. Ogrodzenie takie powinno mieć przynajmniej dziesięć tefachim wysokości. Powinno ono ponadto być na tyle solidne, by wytrzymać ciężar osoby, która się o nie oprze.

Szanowanie cudzej własności 

Zabrania się pożyczania rzeczy, która należy do innego człowieka, nie otrzymawszy wcześniej pozwolenia od jej właściciela. Prawo to obowiązuje nawet wówczas, gdy ktoś pragnie zwrócić daną rzecz natychmiast po skorzystaniu z niej. Jeśli ktośposiada własność lub pieniądze należące do innego człowieka na terenie swojej posesji, powinien zwrócić tę własność lub wypłacić pieniądze. Osoba, która pożyczyła lub wynajęła jakąś rzecz, powinna używać jej tylko w sposób określony przez właściciela. Co więcej, człowiek ten nie może pożyczać danej rzeczy innym osobom bez zgody właściciela. Człowiek, który pożycza lub wynajmuje jakąś rzecz, powinien zachować ostrożność, by jej nie uszkodzić, nie zgubić oraz nie pozwolić sobie ukraść cudzej własności.

Zapłata za pracę 

Każdy pracownik, który jest zatrudnony przez innych ludzi, powinien wykonywać swoje obowiązki wiernie i uczciwie. Pracownicy powinni wiedzieć, iż ich godziny pracy są przeznaczone wyłącznie na pracę. Co więcej, powinni dołożyć wszelkich starań, by wywiązać się z nałożonych na nich obowiązków w godzinach, za które płaci im pracodawca. Zostało zapisane w Torze: „Musisz mu dać jego zapłatę w dniu, gdy mu się ona należy, i nie pozwól, żeby słońce zaszło” (Dewarim 24:15). Werset ten mówi o pracowniku, który skończył pracować o wschodzie słońca lub w ciągu dnia jeszcze przed zachodem słońca. Pracodawca jest zobowiązany wypłacić należną sumę pracownikowi tego samego dnia, w którym wypełnił on swoje obowiązki.

Prowadzenie negocjacji 

Zajmując się sprawami finansowymi jest się zobowiązanym do prowadzenia swoich interesów uczciwie i w sposób otwarty. Zabrania się oszukiwania, podstępów lub kłamstw w stosunku do osoby, z którą robi się interesy.

Tora wyraźnie mówi: „Gdy będziecie sprzedawać waszemu bliźniemu z waszego ludu albo kupować od bliźniego z waszego ludu, nie będziecie się nawzajem oszukiwać” (Wajikra 25:14). W wersecie tym mowa jest zarówno o osobie kupującej, jak i sprzedającej. Obaj, tak kupujący, jak i sprzedawca, są zobowiązani do postępowania w uczciwy sposó względem siebie. Zakaz oszukiwania innych ludzi obowiązuje w przypadku wszystkich transakcji handlowych, łącznie ze sprzedażą, wynajmem, zawieraniem umów, wymianą bezpośrednią itp. Zabrania się również oszukiwania klientów w kwestii jakości sprzedawanych towarów. Przykładowo nie wolno malować starych urządzeń tak, by wyglądały jak nowe, nie wolno także mieszać gorszych składników z droższymi, a następnie sprzedawać gorszego produktu po wyższej cenie. Zabronione jest również reklamowanie towarów w cenach, które są nieaktualne.

Zobacz także