Jak wygląda Duch Święty?

Przyzwyczailiśmy się do przedstawień Ducha Świętego w sztuce jako podobnego do gołębicy lub mającego postać ognistych płomieni. Nowy Testament w celu zobrazowania obecności Ducha Świętego stosuje właśnie owe dwa symbole: gołębicę i płomyki ognia.  

Jeśli chodzi o sztukę, Duch Święty podobny do gołębicy pojawia się na przykład w scenie chrztu Pańskiego i w scenie zwiastowania. Towarzyszy On też rozlicznym świętym w ich ikonografii, choć gołębica może także oznaczać samo Boże natchnienie. Istnieją również samodzielne przedstawienia Ducha Świętego jako poniekąd gołębicy, a przykładem takiego wizerunku jest siedemnastowieczny witraż autorstwa Giovanniego Lorenza Berniniego z watykańskiej Bazyliki świętego Piotra. W scenie zesłania Ducha Świętego pojawiają się języki ognia – jako Jego ucieleśnienie, chociażby na obrazie El Greca, czyli Domenicosa Theotokopulosa. Światło zatem, o czym świadczą owe płomyki, jest symbolem Ducha Świętego. Co więcej, Jego symbolem jest również jeden z trzech złączonych ze sobą w geście Chrystusowego błogosławieństwa palców, oznaczających Trójcę Świętą. Szokujące natomiast, i co za tym idzie kontrowersyjne, a także dzisiaj nieakceptowalne, pozostaje przedstawianie Ducha Świętego jako trzeciej twarzy. Z taką sytuacją mamy do czynienia na przykład na osiemnastowiecznym obrazie „Trójca Święta” z Cuzco. Należy też wskazać na przedstawianie trzeciej Osoby Boskiej jako zająca, w towarzystwie dwóch innych zajęcy, na murach kościołów.  

>>> Objawienia w Parczewie? [KOMENTARZ]

Trzeba również przywołać bok lub ramię trójkąta w przedstawianiu Oka Opatrzności jako obrazowanie Ducha Świętego, przy czym cały trójkąt jest symbolem Trójcy Świętej. Symbolem Ducha Świętego jest także jeden z trzech przeplatających się kręgów w świątynnej ornamentyce. Należy też wspomnieć o kolorach symbolizujących w sztuce Ducha Świętego i Jego misję. W tym miejscu trzeba odwołać się do najpopularniejszej interpretacji słynnej ikony „Trójca Święta Starotestamentowa” Andrzeja Rublowa. Duch Święty jest tutaj symbolizowany przez jednego z trzech Mężów przybyłych w gościnę do Abrahama. Jego identyfikację umożliwia kolorystyka szat, gdzie niebieski oznacza naturę boską i takież pochodzenie, a zielony symbolizuje odrodzenie i odnowienie, czyli działania przypisywane w szczególności Duchowi Świętemu. Następnym kolorem Ducha Świętego jest czerwony. Czerwień wskazuje na trzecią Osobę Boską jako na Ogień. Stąd klasyczne ikony nowogrodzkie mają czerwone tło jako symbol rzeczywistości nadprzyrodzonej, przenikniętej Duchem Świętym, w której żyją święci wyobrażeni na tych ikonach. 

>>> Wideo na Niedzielę Zesłania Ducha Świętego, 28 maja 2023

Istnieją jeszcze inne symbole Ducha Świętego, niekoniecznie uwzględniane bezpośrednio lub wyraźnie w sztuce. Takim symbolem jest chociażby woda, gdyż Duch Święty jawi się jako Woda Żywa wypływająca z boku Chrystusa ukrzyżowanego. Symbolem trzeciej Osoby Boskiej jest również namaszczenie oraz – poza już wcześniej wymienionymi ogniem i światłem – obłok pojawiający się na przykład w scenie przemienienia Pańskiego. Ducha Świętego symbolizuje ponadto pieczęć oznaczająca wybranych. 

Justyna Sprutta

Justyna Sprutta, doktor nauk humanistycznych historii o specjalizacji historia sztuki (UKSW) oraz doktor nauk teologicznych z zakresu teologii dogmatycznej o specjalizacji teologia ikony (KUL).

Wiadomości

UNICEF: ponad 13 milionów dzieci w Sudanie potrzebuje pomocy

Wiadomości

Moskwa: słynna ikona Rublowa będzie wystawiona w Soborze Chrystusa Zbawiciela

Wiadomości

Franciszek powierzył świat Duchowi Świętemu

Kościół

Wylanie Ducha Świętego zapowiedział Mojżesz i prorocy Pięcioksięgu

Wiadomości

Nowenna o powołania oblackie – dzień 8.

Wiadomości

Abp Wiktor Skworc: przyjmijcie mojego następcę w duchu wiary