Jakie tradycje związane są z prawosławnym Bożym Narodzeniem?

Nocne nabożeństwa i czuwania wigilijne poprzedziły przypadające w sobotę święta Bożego Narodzenia w obrządku prawosławnym; zakończył się długi, 40-dniowy post. W prawosławiu niektóre bożonarodzeniowe zwyczaje są takie same jak w chrześcijaństwie zachodnim, ale są też specyficzne tradycje, takie jak dzielenie się prosforą czy łódeczka, będąca w Grecji symbolem świąt i odpowiednikiem zachodniej choinki.

>>> Ukraina obchodzi Boże Narodzenie w cieniu wojny z Rosją

W wigilię w świątyniach prawosławnych odbyły się wieczorne nabożeństwa, a po nich całonocne czuwanie zakończone rano w pierwszy dzień świąt uroczystą liturgią. Wyznawcy prawosławia Boże Narodzenie obchodzą według kalendarza juliańskiego, czyli trzynaście dni później niż katolicy. Zaliczane jest one do dwunastu wielkich świąt nieruchomych.

Jezus, Maryja i Szczepan

Cerkiew prawosławna nadaje Bożemu Narodzeniu bardzo bogatą oprawę liturgiczną i obrzędową. Wierni przygotowują się do spotkania Wcielonego Syna Bożego przez 40-dniowy post. Posiłek wigilijny rozpoczyna się od dzielenia prosforą (wypiekanym przaśnym chlebem) – odpowiednikiem opłatka w tradycji katolickiej. W cerkwi nie ma żłóbka, ubiera się jedynie choinki. Wierni adorują ikonę Bożego Narodzenia, która wystawiona jest na środku świątyni.

>>> Kard. Parolin: nie udała się próba skłócenia Franciszka z Benedyktem

Pierwszego dnia świąt obchodzone jest narodzenie Jezusa w Betlejem – wtedy to odprawiana jest liturgia św. Bazylego Wielkiego. Drugiego czci się Najświętszą Maryję Pannę. Wyznawcy prawosławia co do zasady świętują też w trzeci dzień – wspominają wówczas św. Stefana (Szczepana), pierwszego męczennika. Drugiego i trzeciego dnia świąt odprawiana jest liturgia św. Jana Złotoustego.

W niektórych krajach byłego ZSRR wiele tradycji bożonarodzeniowych, jak 12 potraw na świątecznym stole, kolędowanie i szopka – jest analogicznych do tych w tradycji katolickiej. Natomiast zwyczaj dawania prezentów pod wpływem ateizacji w latach ZSRR przeniósł się na Nowy Rok. Święta prawosławne przypadają na długi okres świętowania, który przed rozpoczęciem wojny trwał w Ukrainie i w Rosji od 1 stycznia zazwyczaj do końca tygodnia następującego po zakończeniu świąt Bożego Narodzenia. Urzędy i instytucje państwowe w tym okresie nie działają, choć otwarte są sklepy.

12 dni w Grecji

W Grecji w której również dominują wyznawcy prawosławia obchody Bożego Narodzenia trwają aż 12 dni i zaczynają się, podobnie jak w obrzędach Kościoła rzymskokatolickiego 25 grudnia. Obchody te datują się jeszcze z czasów, gdy nie nastąpił rozdźwięk między kalendarzem gregoriańskim a juliańskim. 24 grudnia Grecy też zbierają się wieczorem na luźną rodzinną kolację w domu lub restauracji, dzieci kolędują z przyozdobioną gałązką drzewa oliwnego. W cerkwiach parafialnych rano odprawia się jutrznię i Boską Liturgię, na której wielu ludzi przystępuje do Eucharystii. Po nabożeństwach wierni wracają do domów i zasiadają do świątecznego stołu.

Głównym symbolem Bożego Narodzenia w Grecji jest nie choinka, a łódeczka. Stateczki, łódki i żaglowce wykonane ze świecących girland z lampek ozdabiają centralne place w miastach i domy prywatne. Jednak w epoce zwycięskiego globalizmu tradycyjne statki często sąsiadują ze stosunkowo niedawno zapożyczonymi choinkami, które są bardzo kolorowo udekorowane i przybrane świeczkami.

W Grecji prezenty dostaje się na Nowy Rok, a przynosi je św. Bazyli, odpowiednik naszego św. Mikołaja. Ta postać jest wzorowana na żyjącym w starożytności świętym, który poświęcił swoje życie pomocy innym.

Zobacz także