Kard. Duka mówił w Poznaniu o głównych przyczynach kryzysu Kościoła

O tym, co znaczy uczestniczyć we wspólnocie Kościoła, o sposobach tego uczestnictwa, a także o synodalności Kościoła dyskutowali uczestnicy Ogólnopolskiego Forum Duszpasterskiego, które po raz piętnasty odbyło się w stolicy Wielkopolski. Celem wydarzenia było wprowadzenie w treści nowego programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce, któremu będzie towarzyszyć hasło: „Uczestniczę we wspólnocie Kościoła”.

W poznańskim spotkaniu uczestniczyli: kard. Dominik Duka OP, emerytowany arcybiskup Pragi, bp Waldemar Musioł, sekretarz Komisji Duszpasterstwa KEP, poznańscy biskupi pomocniczy Grzegorz Balcerek i Jan Glapiak, bp senior Zdzisław Fortuniak oraz bp senior brazylijskiej diecezji Porto Nacional Romuald Kujawski.

Wśród zgromadzonych byli także przedstawiciele parafialnych rad duszpasterskich i ekonomicznych, członkowie ruchów i stowarzyszeń katolickich, katechiści i nadzwyczajni szafarze Komunii św. oraz członkowie Akcji Katolickiej m.in. z archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej, częstochowskiej, warszawskiej i gnieźnieńskiej oraz diecezji kaliskiej, opolskiej, płockiej i włocławskiej.

Ogólnopolskie forum zainaugurowała msza św. w poznańskim kościele pw. św. Rocha, której przewodniczył kard. Dominik Duka OP, emerytowany arcybiskup Pragi.

W homilii abp Stanisław Gądecki przypomniał, że wszyscy wierzący są powołani do uczestnictwa w życiu Bożym i do odkrywania swojej aktywnej roli we wspólnocie chrześcijańskiej. Podkreślił, że idea ta jest dobrze zakorzeniona w dokumentach Soboru Watykańskiego II, a zwłaszcza w Konstytucji dogmatycznej o Kościele „Lumen gentium”.

Uczestnictwo to o wiele więcej niż aktywność fizyczna wierzących, ono powinno być wewnętrzne. Wierni winni łączyć myśli z tym, co wypowiadają i słyszą, powinni swoje myśli wznosić do Boga. Uczestnictwo uobecniające powinno być rozumiane głębiej jako większa świadomość tajemnicy, która jest celebrowana. (abp Stanisław Gądecki)

Metropolita poznański auważył, że jednym ze znaków świadczących o żywotności Kościoła jest uczestnictwo włączające w życie Kościoła. „Kościół jest wspólnotą, organizmem łączącym życie Chrystusa z naszym życiem, a nie zwykłą społecznością” – tłumaczył abp Gądecki.

Następnie uczestnicy forum zgromadzili się w auli Centrum Wykładowo-Konferencyjnego Politechniki Poznańskiej. W słowie rozpoczynającym wydarzenie abp Stanisław Gądecki podkreślił, że wierni utożsamiają pojęcie uczestnictwa w życiu Kościoła z czynnym zaangażowaniem lub pełnieniem jakiejś konkretnej funkcji w Kościele. „Jeśli nasze czynności, aktywności podejmowane są z wiarą, to wówczas jest uczestnictwo czynne” – podkreślił metropolita poznański.

Przewodniczący KEP nawiązał także do zbliżającego się październikowego Synodu o synodalności, który odbędzie się w Rzymie. Zaznaczył, że w tygodnikach katolickich ukaże się specjalny dodatek poświęcony temu tematowi i zachęcił do zapoznania się z jego treścią. Zapowiedział też, że 16 października zostanie oprawiona specjalna msza św. w bazylice św. Piotra z okazji 45. rocznicy wyboru kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową.

Kard. Duka: oddzieliliśmy Ewangelię od liturgii

W swoim wystąpieniu kard. Dominik Duka OP omówił sytuację Kościoła powszechnego. Emerytowany arcybiskup praski podkreślił, że główną przyczyną kryzysu Kościoła jest brak wiary w Jezusa Chrystusa oraz oddzielenie głoszenia Ewangelii od liturgii. Zaznaczył, że nie jest to droga ewangelizacji.

>>> Kard. Duka: w Europie Kościół w dużej mierze stracił swój zapał misyjny [ROZMOWA]

Przypomniał, że Kościół manifestuje obecność Boga w świecie poprzez termin „światło”. „Nie można mówić o rzeczywistości Kościoła, która pochodzi tylko z zewnętrznych znaków i porywów serca” – stwierdził kard. Duka. Przekonywał, że Kościół katolicki jest otwarty na wszystkich, ale nie oznacza to, że wejdą do niego ludzie wszystkich religii. „Nie można być w Kościele katolickim, a nie przyjąć słów i przykazań Jezusa oraz Jego testamentu miłości – przykazania miłości Boga i bliźniego” – zauważył ks. kardynał.

„Uczestniczę we wspólnocie Kościoła”

Założenia programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce na lata 2023-2024, któremu będzie towarzyszyć hasło „Uczestniczę we wspólnocie Kościoła”, zaprezentował bp Waldemar Musioł. Sekretarz Komisji Duszpasterstwa KEP zwrócił uwagę, że nowy program ma pomóc „w postawieniu pierwszych kroków ku odnowie Kościoła”. Przypomniał, że celem jest „odnowa zbawczej wspólnoty Kościoła, czyli takie budowanie wspólnoty Kościoła, by służyła zbawieniu ludzi”.

„Namysł nad Kościołem ma być przygotowaniem Kościoła w Polsce do podjęcia dzieła odnowy. Drogą do odnowy kościelnej wspólnoty jest przywracanie synodalności” – stwierdził prelegent. Przypomniał, że wspólnota pierwszych uczniów Jezusa funkcjonowała jako synod. Wskazał też na sobór jerozolimski, czyli wspólne rozeznawanie Bożej misji wobec narodów pogańskich, jako na drugi obraz synodalności.

Synodalna natura Kościoła

Bp Musioł zaznaczył, że Kościół jest z natury synodalny, dlatego też wspólne kroczenie, podążanie razem, domaga się zachowywania ładu, porządku, który z Bożego ducha jest charakterystyczny dla Kościoła, ciągłego nasłuchiwania i rozeznawania tego, co dziś w aktualnej sytuacji świata mówi Duch Święty.

Sekretarz Komisji Duszpasterstwa KEP podkreślił, że uczestnictwo we wspólnocie Kościoła to nie tylko aktywizm, ale to „trwanie na modlitwie, na słuchaniu słowa Bożego i rozważaniu go”. „Uczestnictwo jest „zaledwie” współbudowaniem Kościoła, bo jego budowniczym jest Pan Bóg. Oznacza udział w Boskim życiu i obdarowaniu, oznacza słuchanie słowa Bożego, uczestnictwo w sakramentach, przyjęcie i przylgnięcie do zasad moralności, a także świadomość bycia posłanym do sióstr i braci” – powiedział bp Musioł.

Prelegent wskazał, że włączenie w uczestnictwo we wspólnocie Kościoła musi oznaczać działanie umożliwiające zmianę. Ożywienie wspólnotowości Kościoła jest zadaniem biskupów, kapłanów, liderów wspólnot i stowarzyszeń chrześcijańskich, a także osób życia konsekrowanego i zadaniem rodzin.

Kluczem wszystkich działań winny być stałość, kontynuacja i długofalowość spotkań i słuchania słowa Bożego, a nie okazjonalność. (bp Waldemar Musioł)

Referat pt. „Teologiczne rozumienie synodalności Kościoła” przedstawił o. prof. dr hab. Jarosław Kupczak OP, kierownik Katedry Antropologii Teologicznej i dyrektor Ośrodka Badań nad Myślą Jana Pawła II na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie oraz prezes Towarzystwa Teologów Dogmatyków.

Kultura spotkania

W swoim wystąpieniu prelegent zwrócił uwagę na sformułowanie kultura spotkania, które promuje proces synodalny. Prezes Towarzystwa Teologów Dogmatyków zaznaczył, że ideę promowaną przez papieża Franciszka, czyli Kościół synodalny, należy odczytać w bogactwie tradycji. „Nie chodzi o tworzenie nowego Kościoła, ponieważ przyjmujemy całe jego dziedzictwo, ale chodzi o odkrycie czegoś nowego w Kościele. Kościół synodalny ma przedłużyć reformy Soboru Watykańskiego II” – stwierdził prelegent.

Przekonywał, że w Kościele ważniejsze jest to, czego nie widać, a akces do odkrywania tego otrzymujemy przez wiarę. To wiara pozwala nam odsłonić to, co niewidzialne” – zauważył o. prof. Kupczak. Zwrócił uwagę, że Kościół zaczyna się od zaproszenia skierowanego do człowieka przez Chrystusa. Podkreślił, że najważniejszym sakramentem nie są święcenia kapłańskie, ale sakrament chrztu św.

Synodalność jest wezwaniem do nowej ewangelizacji w naszych parafiach i tworzeniem kultury spotkania, formowania i odnawiania przyrzeczeń chrztu. Wtedy będą mogły się realizować odpowiedzialność za Kościół i uczestnictwo w jego życiu. (Jarosław Kupczak OP)

Ks. prof. dr hab. Mirosław Kalinowski, rektor KUL, wygłosił wykład pt. „Specyfika realizacji zbawczej misji Kościoła przez duchownych, świeckich i osoby konsekrowane”. O parafii jako wspólnocie mówił ks. dr hab. Marian Duda, od 2007 r. wykładowca w Wyższym Instytucie Teologicznym im. NMP Stolicy Mądrości w Częstochowie, a w latach 2007–2017 jego dyrektor, autor wielu książek i artykułów.

Ks. dr hab. Andrzej Proniewski z Katedry Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku zaprezentował wykład pt. „Ruchy, stowarzyszenia i wspólnoty odnowy eklezjalnej w budowaniu parafii jako wspólnoty wspólnot”. Dr hab. Monika Przybysz z Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa UKSW w Warszawie podjęła refleksję nad tym, jak głosić Ewangelię współczesnemu człowiekowi.

Nowy program duszpasterski

Nowy program duszpasterski Kościoła w Polsce został opracowany przez kilka podmiotów, przede wszystkim przez Komisję Duszpasterską Konferencji Episkopatu Polski. Został oparty na dokumentach Kościoła, przede wszystkim Konstytucji duszpasterskiej „Lumen gentium” oraz encyklikach papieskich, w tym „Evangelii gaudium” papieża Franciszka.

Materiały omawiające program składają się z 5 zeszytów tematycznych i zostaną rozesłane do wszystkich parafii w Polsce.

Uczestnicy poznańskiego wydarzenia mogli też obejrzeć archiwalną wystawę dokumentującą pierwszą pielgrzymkę św. Jana Pawła II do Poznania. W tym roku minęła 40. rocznica tego wydarzenia. Fotografie pochodziły ze zbiorów Kurii Metropolitalnej oraz Archiwum Archidiecezjalnego.

Ogólnopolskie Forum Duszpasterskie odbyło się pod hasłem „Uczestniczę we wspólnocie Kościoła”. Organizatorem wydarzenia jest Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej Archidiecezji Poznańskiej.