Kobiety w Biblii – żony, matki, wojowniczki, a nawet biznesmenki

Zajmująca się handlem purpurą – św. Lidia z Tiatyry była pierwszym ochrzczonym Europejczykiem – powiedziała PAP biblistka, prof. dr hab. Barbara Strzałkowska z UKSW w Warszawie. Zaznaczyła, że Biblia ukazuje różne wzorce kobiet począwszy od żon i matek po swego rodzaju wojowniczki jak choćby Judyta czy Estera.

„Na ponad 3 tysiące postaci biblijnych znanych z kart Pisma Świętego, ok. 800 to są kobiety, z czego z imienia znamy ok. 200” – powiedziała prof. Strzałkowska. Jak oceniła, nie jest to mało.

„Społeczeństwa bliskowschodnie, czyli takie, w których kontekście kształtowała się Biblia – były społeczeństwami patriarchalnymi, w których kobiety nie zajmowały wielkich ról społecznych, choć są wyjątki. Miejsce niewiast w społeczności Izraela na tle innych ówczesnych narodów było i tak wysokie. Świadczy o tym zwłaszcza fakt, że tożsamość żydowska przekazywana jest po linii kobiecej. Oznacza to, że kobiety były ważnym ogniwem w świadomości narodu” – zwróciła uwagę biblistka.

>>> Papież apeluje o docenienie roli kobiet w ludzie Bożym

Podkreśliła, że w społeczeństwie patriarchalnym kobieta była częścią domu mężczyzny – najpierw swojego ojca, potem męża a następnie syna. „Stąd tak ważne było posiadanie syna, bo to on zabezpieczał ich byt w przypadku śmierci małżonka. Jeśli ich zabrakło, to kobiety była zależna od brata czy innego kuzyna. To on decydował na przykład o jej zamążpójściu” – wyjaśniła prof. Strzałkowska.

Zwróciła uwagę, że na kartach Biblii możemy znaleźć kobiety, które mimo ograniczeń nakładanych przez społeczeństwo odgrywały rolę przywódczą. „Przykładem jest Debora (z hebr. pszczoła), która żyła ok. 1200 p.n.e. W Księdze Sędziów (Stary Testament) czytamy, że była to „prorokini, żona Lappidota”, która „zasiadała pod Palmą Debory, między Rama i Betel w górach Efraima, dokąd przybywali Izraelici, aby rozsądzać swoje sprawy”, co oznacza, że była jednym z sędziów, czyli lokalnych przywódcą narodu” – powiedziała prof. Strzałkowska.

Przykładem innych kobiet, które decydowały o losach narodu żydowskiego są m.in. Judyta (po hebr. Żydówka), Estera (hebr. Gwiazda), Rut (hebr. Wierna towarzyszka) – bohaterki ksiąg biblijnych noszących ich imiona.

>>> Kreatywność, odwaga i czułość – kobiety w sztuce Muzeów Watykańskich

„Judyta po mężu odziedziczyła bogactwo – złoto, srebro, sługi i służące oraz bydło i rolę (Jdt8,7). Chcąc ocalić swój naród wykorzystując swoją urodę i inteligencję udała się do obozu wroga, gdzie podstępem ucięła głowę naczelnego wodza Asyryjczyków Holofernesa – pokonując tym samym wojska Nabuchodonozora (VI wieku p.n.e.) i ratując mieszkańców Betulii” – zaznaczyła prof. Strzałkowska.

Według biblistki, współczesnym kobietom z naszego kręgu kulturowego może najbliżej być do postaci kobiet z Nowego Testamentu. „Ponieważ mentalność Europejczyków została ukształtowana przez wpływy filozofii greckiej i prawa rzymskiego, które przenikały rzeczywistość, w której Apostołowie głosili Ewangelię po opuszczeniu środowiska żydowskiego” – dodała.

„Przykładem jest Lidia pochodząca z Tiatyry, o której czytamy w Dziejach Apostolskich, że zajmowała się handlem purpurą, czyli mówiąc współczesnym językiem – była kobietą interesu, która z powodzeniem prowadziła spore przedsiębiorstwo. Dowiadujemy się z Pisma Świętego, że nie tylko słuchała przepowiadania Świętego Pawła, który razem z Łukaszem, Tymoteuszem i Sylasem byli z misją w jej mieście Filippi w Macedonii, gdzie przyjęła z jego rąk chrzest wraz ze swoimi domownikami, a więc jako niewiasta była +głową domu+. Na Bliskim Wschodzie było to wówczas nie do pomyślenia” – powiedziała biblistka.

Podkreśliła, że Lidia jest pierwszym znanym z imienia ochrzczonym Europejczykiem. „Z lektury Dziejów Apostolskich wysuwamy wniosek, że w jej domu zaczyna spotykać się wspólnota chrześcijańska w latach 50-52” – podkreśliła.

Prof. Strzałkowska zwróciła uwagę, że w Nowym Testamencie widać zmianę społecznej roli kobiety. „W Ewangeliach czytamy na przykład o niewiastach, które chodziły za Jezusem, a więc mówiąc naszym językiem pobierały nauki religijne, co było czymś zupełnie nowym w ówczesnej kulturze” – powiedział biblistka. „A nawet, być może, sponsorowały część działalności apostolskiej” – dodała.

Jako przykład kobiety cechującej się wielką odwagą wskazała przede wszystkim Najświętszą Maryję Pannę. „Papież Jan Paweł II podczas pielgrzymki do Ziemie Świętej w Nazarecie 25 marca 2000 r. przyrównał Maryję do Abrahama pokazując, że oboje przyjmując wolą Boga, wyruszyli w zupełnie nieznaną wcześniej ludzkości podróż. Abraham – wychodząc z ziemi swego ojca ku Ziemi Obiecanej, Maryja – mając stać się Matką Syna Bożego. W czasie Zwiastowania Maryja miała zaledwie 15 lat. Nie pytała o zdanie kuzynów, ale samodzielnie rozmawiała z Bożym wysłannikiem, zadając racjonalne pytania i podejmujące niesamowicie dojrzałą decyzję, która zaważyła przecież na historii zbawienia” – oceniła biblistka.

Zwróciła uwagę, że w Nowym Testamencie kobiety były także pierwszymi świadkami prawdy o Zmartwychwstaniu. „Ten fakt świadczy o wiarygodności tekstu biblijnego, ponieważ w tamtej kulturze świadectwo kobiety nie było traktowane poważnie” – wyjaśniła.

„Kobiety pełnią ważną rolę w dziejach biblijnych, często drugoplanową, ale przecież dzieje nie mogą opowiadać tylko o pierwszoplanowych bohaterach, czasem cicha obecność może także bardzo wiele zmienić” – dodała.

Kard. Cezary Baroniusz wprowadził Lidię do Martyrologium Romanum, czyli oficjalnego spisu wszystkich świętych i błogosławionych Kościoła katolickiego w 1584 roku. Jej wspomnienie przypada 3 sierpnia.