Ludzie Kościoła oraz różnych wyznań i religii, zmarli w ciągu ostatniego roku

W okresie od 1 listopada 2024 do 27 października br. zmarło 155 hierarchów Kościoła katolickiego z 55 krajów, w tym 7 z Polski. Największe straty poniosły episkopaty: Stanów Zjednoczonych – 19, Włoch – 16 i Brazylii – 9. W tym gronie znaleźli się papież Franciszek, 7 kardynałów, 30 arcybiskupów (nie będących purpuratami), 2 księży niebiskupów, ale kierujących jednostkami kościelnymi szczebla diecezjalnego a także 3 hierarchów o nieuregulowanym statusie kanonicznym.

Ponadto w tym czasie odeszło do wieczności wiele czołowych osobistości zarówno w Kościele katolickim, jak i w innych wyznaniach chrześcijańskich i religiach. Oto niektóre z tych postaci w ujęciu chronologicznym.

21 IV 2025 – w Watykanie, papież Franciszek (Jorge Mario Bergoglio, ur. 17 XII 1936 w Buenos Aires), Argentyńczyk, wyświęcony na kapłana w Towarzystwie Jezusowym 13 XII 1969, mianowany biskupem pomocniczym Buenos Aires 20 V 1992, konsekrowany 27 VI 1992, arcybiskup-metropolita stolicy Argentyny od 28 II 1998, kardynał od 21 II 2001, wybrany na papieża jako Franciszek 13 III 2013, objął swój urząd 19 tegoż miesiąca.

Kardynałowie

2024

25 XI – Miguel Ángel Ayuso Guixot MCCI (ur. 17 VI 1952), Hiszpan, kardynał od 5 X 2019, prefekt Dykasterii ds. Dialogu Międzyreligijnego (od 19 III 2022, wcześniej od 25 V 2019 – przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego)

31 XII – Angelo Amato SDB (8 VI 1938), Włoch, kardynał od 20 XI 2010, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych (2008-18), od 31 VIII 2018 prefekt emerytowany.

2025

30 VI – Luis Pascual Dri OFMCap (17 IV 1927), Argentyńczyk, wyświęcony na kapłana 29 III 1952 w Montevideo; kardynał od 30 IX 2023; przez wiele lat posługiwał jako proboszcz i wykładowca w Urugwaju, Europie i od 2000 w Argentynie, długoletni spowiednik w Sanktuarium Matki Bożej Pompejańskiej w Buenos Aires (od 2007 prawie do końca życia).

18 VII – André Armand Vingt-Trois (7 XI 1942), Francuz, wyświęcony 28 VI 1969, biskup pomocniczy w Paryżu (1988-99), arcybiskup Tours (1999-2005), arcybiskup Paryża (5 III 2005-8 I 2018), arcybiskup-senior, kard. od 24 XI 2007.

8 VIII – Estanislao Esteban Karlic (7 II 1926), Argentyńczyk pochodzenia chorwackiego (w oryginale Karlić), biskup pomocniczy Córdoby (1977-83), arcybiskup Parany (1983-2003), kard. od 24 XI 2007, arcybiskup-senior.

25 IX – Lucian Mureşan (23 V 1931), Rumun, greckokatolicki arcybiskup większy Făgăraşu i Alba Iulii (od 16 XII 2005; od 4 VII 1994 tylko arcybiskup, w latach 1990-94 biskup Maramureşu), kardynał od 18 II 2012. Był pierwszym arcybiskupem większym Rumuńskiego Kościoła Greckokatolickiego i pierwszym kardynałem z tym tytułem.

20 X – Edoardo Menichelli (14 X 1939),  Włoch, arcybiskup Ankony-Osimo (2004-17), wcześniej arcybiskup Chieti-Vasto (1994-2004), od 14 VII 2017 arcybiskup-senior, kardynał od 14 II 2015.

——————-

3 IV – Theodore Edgar McCarrick (7 VII 1930), Amerykanin, biskup pomocniczy archidiec. nowojorskiej (1977-81), biskup Metuchenu (1981-86), arcybiskup Newarku (1986-2000), arcybiskup Waszyngtonu (2000-06), kardynał od 21 II 2001. W związku z ujawnieniem poważnych przestępstw seksualnych 28 VII 2018 zrezygnował z godności kardynalskiej a 13 II 2019 został wydalony ze stanu kapłańskiego.

>>> Rzecznik KEP: modlitwa za zmarłych jest okazją do otwarcia się na Boże miłosierdzie

Biskupi o nieuregulowanym statusie kanonicznym

29 I – Richard Nelson Williamson (8 V 1940), Anglik, pochodził z rodziny anglikańskiej, w 1971 przeszedł na katolicyzm i wstąpił do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X (lefebvrystów), w którym 29 VI 1976 przyjął święcenia kapłańskie i 30 VI 1988 – sakrę biskupią z rąk abp. Marcela Lefebvre’a. Ponieważ nastąpiło to bez wiedzy i zgody papieża nowy biskup i 3 inni konsekrowani wówczas hierarchowie zostali automatycznie ekskomunikowani. Tę karę kościelną zdjął z nich 21 I 2009 Benedykt XVI, ale wkrótce okazało się, że bp Williamson już wcześniej głosił poglądy antysemickie i m.in. podważał holokaust żydowski w latach II wojny światowej. W 2012 usunięto go z Bractwa, ale on nadal prowadził swą działalność, m.in. konsekrując niekanonicznie 6 biskupów (w tym Polaka Michała Stobnickiego – 15 VIII 2022).

15 V – Andrej Bazil Mária Fogaš (9 XII 1945), Słowak, ksiądz, bazylianin. Na kapłana wyświęcił go 18 VI 1972 kard. (wtedy jeszcze „in pectore”, czyli bez ujawniania tego faktu) Štěpán Trochta z Czech, a 26 VI 1981 udzielili mu sakry potajemnie dwaj również „podziemni” słowaccy biskupi greckokatoliccy Nikodém Mikulaš Krett (1912-83) i Anton Novobilský (1936-2016). Po upadku komunizmu na żądanie arcybiskupa koszyckiego Alojza Tkáča w 1995 zrzekł się godności biskupiej i pracował jako zwykły ksiądz.

—————–

Najstarsi wiekiem biskupi

26 III – Settimio Todisco (10 V 1924), Włoch, biskup od 1969, arcybiskup Brindisi (1975-2000), arcybiskup-senior. W chwili śmierci miał 100 lat i 10 miesięcy.

30 V – James Hector MacDonald CSC (28 IV 1925), Kanadyjczyk, biskup pomocniczy Hamiltonu (1978-82), biskup Charlottetownu (1982–91), arcybiskup Saint John’s (1991-2000), arcybiskup-senior. Miał nieco ponad 100 lat.

8 VIII – Estanislao Esteban Karlic (7 II 1926), zob. Kardynałowie. Miał prawie 99,5 lat.

Najmłodsi

18 VI – Paul Thabet Habib Youssif Al-Mekko (14 VI 1976), Irakijczyk obrządku chaldejskiego, najpierw biskup-koadiutor (2021-22), następnie biskup diecezji Alkusz (od 8 X 2022). Zmarł w wieku nieco ponad 49 lat wskutek niewydolności układu oddechowego.

14 IV – Piotr W. Turzyński (28 IX 1964), Polak, mianowany biskupem pomocniczym diecezji radomskiej 17 I 2015, sakrę przyjął 28 II tegoż roku. Zmarł po długiej chorobie w wieku nieco ponad 60,5 lat.

13 IV – Geraldo de Souza Rodrigues (24 X 1963), Brazylijczyk, biskup diecezji Januária, miał prawie 61,5 lat.

Inni z Kościoła katolickiego

2024

19 XI – Mediolan, o. Cesare Bonizzi OFMCap (15 III 1946),  Włoch, zwany „Fratello Metallo”, jako misjonarz działał m.in. na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w zakonie od 1975, wyświęcony na kapłana w 1983. W latach 1990-XI 2009 grał w zespołach heavymetalowych, zyskując sławę międzynarodową.

2025

9 VIII – Ascoli Piceno, Stanislao Loffreda (15 I 1932), Włoch, franciszkanin, wyświęcony na kapłana 29 VI 1956, biblista, archeolog biblijny, ceramolog (znawca wyrobów ceramicznych), poeta, prowadził wykopaliska w Ziemi Świętej (m.in. w Kafarnaum, nad Jeziorem Galilejskim i na Pustyni Judzkiej).

4 IX – Londyn, Katarzyna (Katharine Worsley; 22 II 1933, Hovingham k. Yorku), Angielka, księżna Kentu, członkini brytyjskiej rodziny królewskiej. W 1994 przeszła na katolicyzm jako pierwsza osoba z rodziny monarszej od czasu uchwalenia Act of Settlement (Ustawy o następstwie tronu) z 1701 r., która m.in. zakazała dziedziczenia tronu katolikom. Dokument ten przestał obowiązywać dopiero 25 kwietnia 2013 r.

29 X – Julius Jia Zhiguo (1 V 1935), Chińczyk, „podziemny” biskup katolicki. Był prześladowany za działalność religijną od 1951. Wyświęcony na kapłana 7 VI 1980 i na biskupa 19 XII tegoż roku (potajemnie), od 2004 pozostawał w areszcie domowym. Od 24 VIII do 30 IX 2008 oraz od 31 III 2009 do 7 VII 2010 przebywał w więzieniu. Łącznie był pozbawiony wolności prawie 20 lat.

Inne wyznania chrześcijańskie

2025

2 I – Johannes (John) Nicolaas Wijngaards (30 IX 1935), Holender, b. kapłan katolicki ze Zgromadzenia Misji Mill Hill (USA), wyświęcony w 1959, biblista, pracował w Indiach, kręcił filmy o tematyce biblijnej i teologicznej. Od 1977 był gorącym zwolennikiem wyświęcania kobiet w Kościele katolickim. Ostatecznie 17 IX 1998 odszedł z kapłaństwa, co Watykan potwierdził 21 II 2000 i wkrótce potem były duchowny ożenił się.

6 I – Wilno, Chryzostom (Gieorgij Martiszkin; 3 V 1934), b. prawosławny metropolita wileński i litewski (1990-2010), biskup od 1972, był zwolennikiem niepodległości Litwy, ekumenizmu i dialogu z Kościołem katolickim. Po upadku ZSRR w 1991 jako jedyny rosyjski hierarcha prawosławny przyznał się oficjalnie do współpracy z KGB w latach1974-90 (ps. „Restaurator”).

25 I – Ateny, Anastazy (Anastasios Jannulatos; 4 XI 1929), Grek, prawosławny arcybiskup Tirany i całej Albanii, zwierzchnik Kościoła prawosławnego w tym kraju (intronizacja – 2 VIII 1992), był członkiem Komitetu Naczelnego Światowej Rady Kościołów, doktor honoris causa Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (6 X 2022).

7 III – Okea (wyspa Guadalcanal, Wyspy Salomona), David Vunaga (5 IX 1950), Salomończyk, duchowny anglikański, arcybiskup Melanezji (2009-15), od 7 VII 2019 aż do śmierci był gubernatorem generalnym Wysp Salomona.

7 VII – Triśur (Indie Płd.), Aprem {Efrem] (George Mooken; 13 VI 1940), Hindus, od 1968 metropolita Indii Asyryjskiego Kościoła Wschodu, zwanego w Indiach Chaldejskim Kościołem Syryjskim, wyświęcony na kapłana 13 VI 1965, na biskupa 21 VI 1968

14 VII – Santa Clarita koło Los Angeles, John MacArthur (19 VI 1939), Amerykanin, kaznodzieja nurtu kalwińsko-baptystycznego, teolog, pastor Megakościola Wspólnoty Łaska w Kalifornii, krytyk poglądów pastora Billy’ego Grahama, przeciwnik teorii ewolucji, uznawany za jednego z najbardziej wpływowych kaznodziejów chrześcijańskich swoich czasów.

16 VIII – Sztokholm, Märta Caroline Desirée Krook (18 XI 1944), Szwedka, luterańska biskupka Sztokholmu (1998-2009), ordynowana w 1969 była pierwszą pastorką w Szwecji, która posługiwała jako kapelanka więzienna (w Malmö).

10 IX – Orem, stan Utah, Carles „Charlie” James Kirk (14 X 1993), Amerykanin, prawicowy działacz polityczny, protestant, otwarcie broniący tradycyjnych wartości chrześcijańskich, dyskutujący często na kampusach uniwersyteckich z młodymi ludźmi. Miał żonę katoliczkę. Założył organizację Turning Point USA jako przeciwwagę dla ugrupowań liberalnych i lewicowych. Został zastrzelony podczas spotkania ze studentami na Uniwersytecie Utah Valley w Orem. Jego śmierć wywołała głębokie poruszenie w całych Stanach Zjednoczonych.

27 IX – Salt Lake City, Russell Marion Nelson (9 IX 1924), Amerykanin, pastor mormoński, kardiochirurg, 17. z kolei zwierzchnik Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów). W lipcu 2015 został przewodniczącym Kworum 12 Apostołów a po śmierci ówczesnego przywódcy Kościoła w styczniu 2018 Thomasa Monsona został 16 I tegoż roku – w wieku 94 lat – jego następcą.

13 X – Friedrich Magirius (26 VI 1930), Niemiec, pastor luterański, m.in. w Lipsku (1982-95), teolog, polityk, działacz opozycji w NRD, zwolennik  bliskich kontaktów i współpracy z Polską, zwłaszcza Lipska i Krakowa, posiadacz Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (1997), honorowy obywatel Krakowa (2005)

Inni

3 II – Nowy Jork, Benzion Miller (8 XII 1947), Żyd amerykański pochodzenia polskiego, chazan (kantor) nowojorski: synagogi w Centrum Żydowskim a od 1981 – w ortodoksyjnej synagodze Young Israel Beth El. Wielokrotnie odwiedzał Polskę, głównie w czasie Festiwalu Kultury Żydowskiej.

13 III – Appen (Niemcy), Sofija Gubajdulina (24 X 1931), Rosjanka pochodzenia tatarskiego, kompozytorka, tworzyła muzykę o różnych korzeniach narodowych ii kulturowych, w wielkim stopniu inspirowaną religią i mistycyzmem, zwłaszcza prawosławiem.

7 VIII – Lake Forest (stan IIlinois), James „Jun” Lovell (25 III 1928), Amerykanin, lotnik marynarki wojennej USA, astronauta, który podczas lotu na Księżyc w Wigilię Bożego Narodzenia 1968 przeczytał głośno fragment Pisma Świętego. Uczestniczył też w kilku innych wyprawach kosmicznych w latach 1965 i 1970.

20 VIII – Anna Záborská (z d. Neuwirthová; 7 VI 1948), Słowaczka, lekarka, działaczka polityczna, posłanka do Rady Narodowej (parlamentu słowackiego; od 1998) i do Parlamentu Europejskiego (2004-19) z ramienia chrześcijańskiej demokracji, była znana jako obrończyni życia od poczęcia do naturalnej śmierci, współzałożycielka Unii Chrześcijańskiej w swoim kraju.

Zobacz także