Lindisfarne – wyspa mnichów i misjonarzy [MISYJNE DROGI]

Starożytność chrześcijańska.  Święci Aidan i Kutbert, mnisi czczeni przez potomnych w Lindisfarne,wyrażają duszę chrześcijaństwa celtyckiego, łączącego radykalizm ewangelii z surowością,ale i harmonią natury.

Plemiona Celtów przez wieki zamieszkiwały dzisiejszą Irlandię i Wielką Brytanię. Do dzisiaj nazwa tej drugiej wyspy nosi w sobie wspomnienie dawnych jej celtyckich mieszkańców – Brytów. Z kolei „Anglia” nawiązuje do Anglów, którzy razem z innymi plemionami germańskimi, Sasami i Jutami, w V–VI w. najechały Brytanię i dokonały eksterminacji ludności celtyckiej. To tu znajduje się wyspa Lindisfarne (obecnie Holy Island). Wyspa mnichów i misjonarzy.

Pierwsi misjonarze i mnisi

Na początku VII w. istnieje na wyspie heptarchia – siedem królestw walczących między sobą o dominację. W tym czasie trwa intensywna chrystianizacja Anglii. Misjonarze przybywają z dwóch stron: południowego wschodu i północnego zachodu. Papież Grzegorz Wielki (św.) wysyła w 596/597 roku ekspedycję misyjną do Kentu, królestwa najbardziej podatnego na nową wiarę. Tymczasem Northumbria otrzymuje pierwszych misjonarzy z wyspy Hy (Iona), położonej w archipelagu Hebrydów Wewnętrznych, na zachód od Szkocji. Istnieje tam ośrodek mnichów celtyckich, którzy dzielą życie pomiędzy pustelnicze odosobnienie i działalność misyjną wśród Piktów (dzisiejszych Szkotów). Z Iony do Northumbrii przybył w 636 r. św. Aidan, mnich-biskup. Został sprowadzony przez przychylnego chrześcijaństwu króla Northumbrii, św. Oswalda. Król, sam wcześniej wygnany z przyczyn politycznych, przez jakiś czas przebywał w Ionie i nabył sympatii do mnichów iroszkockich. Oswald nadał przybyłemu misjonarzowi wysepkę Lindisfarne (obecnie Holy Island) jako siedzibę biskupstwa, usytuowaną w bezpośrednim sąsiedztwie rezydencji królewskiej w Bamborough. Aidan położył fundamenty pod chrześcijaństwo w Northumbri.

Wyspa i Półwysep

Św. Beda Czcigodny (672–735), mnich z klasztoru benedyktyńskiego w Wearmouth-Jarrow, niezbyt oddalonego od Lindisfarne, tak opisuje położenie wyspy w swojej „Historii narodu angielskiego”: „To miejsce, dzięki przypływowi i odpływowi fal morskich, wygląda jak wyspa, a dwa razy, kiedy brzeg jest suchy, łączy się ze stałym lądem”. Miejsce to stawało się na przemian wyspą i półwyspem, ponieważ średnio przez pięć godzin dziennie, w porze odpływu, było połączone z lądem. Zbudowany przez Aidana klasztor stał się bazą misyjną dla ewangelizacji środkowej Anglii i ośrodkiem administracji kościelnej na kilka dziesięcioleci. Niewiele możemy powiedzieć o życiu klasztornym w Lindisfarne. Lokalizacja i organizacja klasztoru z pewnością odzwierciedlała podobne urządzenie życia monastycznego na wyspie Iona. Tam również mnisi łączyli kontemplację w klasztorze z działalnością
misyjną w Szkocji, oddzielonej wąskim przesmykiem morza. Fale morskie w Lindisfarne zapewniały mnichom naturalną klauzur ę i izolację od świata, a odsłaniające się przy odpływie dno morza umożliwiało kontakt ze światem.

Życie mnicha misjonarza

Jak pisze Beda, Aidan podróżował po kraju zazwyczaj pieszo, nauczał, przekonywał do wiary chrześcijańskiej,
rozdawał jałmużnę. W drodze rozmyślał, a od towarzyszących mu duchownych czy świeckich domagał się, aby podobnie nie marnowali czasu: czytali Pismo Święte czy uczyli się na pamięć Psalmów. Beda podaje szczegóły na temat sposobu komunikacji z ludnością: „Dało się tu zauważyć rzecz zgoła nieprawdopodobną, jaka wydarzyła się wiele razy w czasie głoszenia słowa przez biskupa, który nie znał języka Anglików: sam król był jego tłumaczem i czynił to dla swoich urzędników i swoich ministrów. Podczas długiego okresu wygnania [król] nauczył się doskonale mówić po szkocku. Dzień po dniu przybywało do Brytanii wielu ludzi z kra-ju Szkotów, aby z wielką gorliwością głosić słowa wiary w rejonach Anglii, pod władzą Oswalda. Wszyscy, którzy dostąpili kapłańskiej godności, udzielali chrztu tym, którzy uwierzyli”. Beda był mnichem anglosaskim i pisał w czasie, gdy chrześcijaństwo w Anglii stawało się coraz bardziej rzymskie, a celtyckie wpływy słabły. Niemniej jednak miał wielki respekt dla dokonań Aidana.

Ważna roztropność

Kluczem do powodzenia misji Aidana w Northumbrii była cierpliwość i roztropność w głoszeniu Ewangelii. W klasztorze na Ionie zastanawiano się nad przyczynami niepowodzenia jego poprzednika, który próbował zaszczepić chrześcijaństwo na ziemiach anglosaskich. Obecny na naradzie Aidan miał się zwrócić do tamtego: „Wydaje mi się, bracie, że byłeś bardziej surowy niż należałoby wobec nieprzygotowanych słuchaczy i nie zastosowałeś się do nauki apostolskiej, która nakazuje najpierw napoić ich mlekiem łagodniejszej nauki, aby z wolna, karmie-ni słowem Bożym, stali się zdolni do przyjęcia rzeczy doskonalszych i wypełniania wyższych nakazów Pana”. Aidan łączył surowość mnicha z łagodnością misjonarza.Zmarł 31 sierpnia 651 r. Jego kult upowszechnił się szybko w Northumbrii. Kolejnym biskupem w Lindisfarne został św. Finan, który sprawował urząd przez dziesięć lat. Po nim nastał św. Kutbert, który wcześniej żył jako pustelnik. Jemu Beda Czcigodny po-święcił „Vita s. Cuthberti”. Zasłynął z licznych cudów, świadczących m.in. o nadzwyczajnej władzy męża Bożego nad żywiołami natury.

Lindisfarne stało się kolebką chrześcijaństwa północnej Anglii i południowej Szkocji. Świętych jak Aidan czy Kutbert nazywa się „nature saints”, ponieważ w równym stopniu odczytali księgę Pisma Świętego i księgę przyrody. W obydwu księgach odnaleźli Boga, by także innych nauczyć je czytać. Dzisiaj co roku przybywa do Lindisfarne ponad pół miliona pielgrzymów i turystów, by poznać „geniusz” tego miejsca, w którym obok stu pięćdziesięciu stałych mieszkańców-ludzi znajduje schronienie trzysta gatunków ptaków…

Leon Nieścior OMI

Zobacz także