Witraże łączące elementy kultury miejscowej z tradycja katolicką w kościele na Wyspie Wielkanocnej

W katolickim kościele Świętego Krzyża w Hanga Roa – głównym mieście należącej do Chile Wyspy Wielkanocnej (zwanej także Rapa Nui) zainstalowano 14 witraży przedstawiających tyleż stacji Drogi Krzyżowej.

Ich treść nawiązuje do miejscowej tradycji „moai”, czyli 887 wielkich posągów kamiennych, z których wyspa ta słynie na całym świecie. Większość jej 7700 mieszkańców to katolicy. Wyspa, położona na Oceanie Spokojnym, jest oddalona od stałego lądu o 3,6 tys. km. Autorką tych „katolicko-polinezyjskich” witraży jest 52-letnia Delphine Poulain, katoliczka francuska, która – jak sama mówi – „zafascynowała się kulturą polinezyjską”.

>>> Tajemnicza Wyspa Wielkanocna [QUIZ]

Mieszkańcy chcą zachować swoją tożsamość

W rozmowie z amerykańska agencją AP zwróciła uwagę, że kultura ta „jest już obecna w Kościele na różne sposoby, np. w samym fakcie tłumaczenia opowieści biblijnych na miejscowy język rapanui [z rodziny polinezyjskiej], w różnych utworach muzycznych a także w oryginalnych rzeźbach Maryi Panny i Ducha Świętego”. Na przykład tradycyjne wyobrażenie Trzeciej Osoby Trójcy Świętej jako gołębicy kojarzy się tu raczej z „Manutara” – ptakiem, uważanym jeszcze w XIX wieku za symbol świętości.

„I tak to pokazano w drewnianym posagu, znajdującym się w naszym kościele” – dodała artystka.

Wyjaśniła następnie, że „tutejsi mieszkańcy bardzo chcą zachować swoją tożsamość. Tak zresztą zostali wychowani przez misjonarzy, którzy przynieśli im dar wiary w XIX w”. W tym kontekście wskazała, że na epitafium na grobie o. Sebastiana Englerta (1888-1969), przybyłego tu z Bawarii kapucyna, widnieją słowa upamiętniające jego wysiłek inkulturacyjny.

„Żył on między nami i mówił naszym językiem tak jak my” – przytoczyła Francuzka wspomnienia miejscowych mieszkańców.

Przyznała, że ona i jej rodzina potrzebowała „trochę czasu, aby zintegrować się z tubylcami i ich kulturą”. Zaznaczyła, że gdy w Wigilię 2021 rozpoczęła pracę nad tymi witrażami, niektórzy nie chcieli podać jej ręki.

„Ale widać, że mój wysiłek nie poszedł na marne. Początkowa wrogość zniknęła i teraz ci sami ludzie machają do mnie przyjaźnie ręką na mój widok” – zwierzyła się Delphine Poulain.

Moai

Wspomnianych 887 wielkich kamiennych posągów – moai – stoi na kamiennych platformach ahu. Są najbardziej znanym osiągnięciem polinezyjskich mieszkańców wyspy. Większość tych gigantycznych rzeźb wykuto w tufie z wulkanu Rano Raraku za pomocą narzędzi z bazaltu. Przeznaczenie tych obiektów nie jest znane. Powstało na ten temat wiele teorii, mówiących o nich jako o wyobrażeniu bóstw bądź przodków. Jedna z teorii mówi, że moai wskazywały źródła pitnej wody. Nie wiadomo dokładnie, jak przesuwano ciężkie, kilku- lub kilkunastotonowe bloki kamienia. Prawdopodobnie używano do tego drewnianych płóz.

Znawcy kudów polinezyjskich zgodnie przyjmują, że wznoszenie posągów, rozpoczęte na początku drugiego tysiąclecia, przerwane w XVI wieku, a kamieniołom, w którym obrabiano materiał, porzucono nagle, o czym świadczą pozostawione tam niedokończone rzeźby. Badania uczonych z USA, Chile i Nowej Zelandii podważyły pogląd, jakoby do owego przerwania prac doszło z powodu wybuchu walk międzyplemiennych w wyniku przeludnienia i klęski głodu.

Jedna z najpopularniejszych licznych hipotez co do twórców moai głosi, iż byli nimi osadnicy polinezyjscy z około 1000-1100 roku naszej ery. Jednak najbliższa wyspa Pitcairn jest oddalona od Rapa Nui 2078 km, a płynąc od zachodu ku wyspie, napotyka się silne prądy morskie, toteż hipoteza ta ma wielu krytyków. Słynny norweski podróżnik Thor Heyerdahl spekulował, że Wyspę Wielkanocną zasiedlili mieszkańcy Ameryki Południowej, przywożąc umiejętności kamieniarskie, ale nie ma na to twardych dowodów.

W połowie XIX wieku większość moai przewrócono, przypuszczalnie w trakcie walk między bliżej nieokreślonymi grupami. W naszych czasach około 50 tych rzeźb z powrotem osadzono na ich dawnych miejscach.

Zobacz także