Młodzi pilnie potrzebują pomocy psychologicznej

Co siódme dziecko w Polsce odczuwa niezadowolenie ze swojego życia w stopniu zagrażającym jego zdrowiu psychicznemu. Połowa młodych ludzi nie akceptuje samych siebie – wynika z badań zleconych przez rzecznika Praw Dziecka.

– Jeśli tak znaczna liczba dzieci nie odczuwa radości i czuje się samotna, a niemal połowa młodzieży twierdzi, że miewa wszystkiego dość, to musimy szybko znaleźć odpowiedzi na pytania: dlaczego tak jest i jak im pomóc. Potrzebne są natychmiastowe działania zaradcze – alarmuje Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.

Wskazuje przy tym, że rozpoczęta właśnie kampania społeczna, prowadzona wspólnie z Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Edukacji i Nauki, wspiera reformę systemu psychiatrii dziecięcej, pomocy środowiskowej i psychologicznej w szkołach, a także promuje całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka oraz czat internetowy, które pełnią rolę „poradni pierwszego kontaktu” i są ważnym narzędziem pomocy dla dzieci i młodzieży.

Jak pokazały wcześniejsze etapy badania, rodzina i szkoła są przez dzieci identyfikowane jako obszary silnego wsparcia. Nazywamy je silnymi czynnikami chroniącymi. – Wydaje się, że przy mniejszym zaangażowaniu rodziców i nauczycieli mielibyśmy do czynienia z dużo poważniejszą sytuacją. Dlatego tak ważne jest podjęcie interwencji wspólnie z rodzinami i nauczycielami – wskazuje Mikołaj Pawlak.

>>> Bóg u psychologa

Niezadowolenie z życia i niska samoocena

Ogólne niezadowolenie ze swojego życia związane z odczuwaniem szczęścia, radości i pogody ducha – w stopniu zagrażającym zdrowiu psychicznemu – wykazało 17% uczniów i 14% uczennic klasy 2. szkoły podstawowej. W klasie 6. szkoły podstawowej i 2. liceum i technikum niezadowolenie wyraziło po 11% uczniów i 15% uczennic.

Złe samopoczucie psychiczne częściej wyrażają uczniowie szkół średnich w dużych miastach – 18% w porównaniu do ich kolegów z terenów wiejskich – 12%.

Wyniki badania pokazują bardzo duże różnice w samopoczuciu psychicznym w zależności od statusu majątkowego rodziny. Uczniowie z klasy 2. szkoły podstawowej, którzy oceniają, że w ich rodzinie wystarcza pieniędzy na wszelkie wydatki, w 13% mówią o złym stanie psychicznym. Ale ich koledzy, którzy skarżą się, że w rodzinie brakuje środków nawet na bieżące potrzeby, już w 46% odczuwają niezadowolenie ze swojego życia w stopniu wymagającym podjęcia interwencji specjalistów. W przypadku klasy 6. szkoły podstawowej uczniowie z rodzin niezamożnych odczuwali niezadowolenie w 48% przypadków, z rodzin zamożnych – w 10%. Młodzież z klasy 2. liceum i technikum wykazywała niezadowolenie z życia w 36% w rodzinach z problemami finansowymi i w 11% – w rodzinach mających wystarczające dochody.

Biorąc pod uwagę szczegółowe wyniki badań młodszych uczniów szkoły podstawowej, eksperci wskazują na niepokojące odpowiedzi dotyczące: samooceny – co dziesiąte dziecko ocenia siebie bardzo krytycznie, odczuwania smutku – 17% często lub zawsze było smutne, oraz poczucia samotności – czuje się tak 12% uczniów klasy 2. szkoły podstawowej.

>>> Badania: nauka staje się nałogiem, młodzi są coraz częściej uzależnieni od uczenia się

12% uczniów klasy 6. szkoły podstawowej nie odczuwa zadowolenia z życia, a 11% rzadko lub nigdy się nie bawiło. Prawie jedna trzecia, 32%, przynajmniej jako dość częste określa symptomy tak złego samopoczucia, że nie miało ochoty nic robić, a 29%odczuwa smutek. Aż 27% często lub zawsze czuje, że ma wszystkiego dość. Jedna czwarta młodszych nastolatków więcej niż często chce zmienić coś w swoim ciele, a jedna piąta martwi się swoim wyglądem. Podobny odsetek uczniów nie jest z siebie zadowolony, przy czym dziewczynki znacznie krytyczniej podchodzą do oceny swojej osoby.

Znacznie gorsze samopoczucie psychiczne wykazują uczniowie z klasy 2. szkoły średniej. Aż 44% młodzieży czuje, że często albo zawsze ma wszystkiego dość, 37% czuje się samotna, a 45% jest przytłoczona problemami. Prawie jedna trzecia nie bywa zadowolona z tego, jaka jest, a 43% procent młodzieży bardzo często lub zawsze chce zmienić coś w swoim ciele, przy czym niższą samoocenę mają w kwestii wyglądu uczennice.

Pomoc

W zgodnej opinii Rady Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka wyniki badania są alarmujące i wymagają pilnego wdrożenia programów psychoedukacyjnych związanych z zapobieganiem i leczeniem depresji. Wdrażanie tych programów powinno obejmować całą sieć społeczną nastolatków, czyli ich samych oraz rodziców i nauczycieli – te grupy, jak wskazuje poprzedni etap badania, są silnymi czynnikami chroniącymi. Ponad 90 procent nastolatków jest w domu szczęśliwa i czuje, że rodzice ich rozumieją, dlatego udział opiekunów w programach jest tak bardzo wskazany.

Eksperci wskazują przy tym na konieczność wdrożenia programów profilaktycznych i interwencyjnych związanych z funkcjonowaniem psychicznym ukierunkowanych na pomoc dla dziewcząt. Takiej szczególnej pomocy potrzebują także młodzi pochodzących z rodzin niezamożnych. Niezbędny jest też rozwój poradnictwa zawodowego i upowszechnienie preorientacji zawodowej wśród młodzieży licealnej – w badaniu gorsze wyniki uzyskują uczniowie liceów, którzy nie przygotowują się do konkretnego zawodu. Brak jest zatem u nich umiejętności wskazywania i osiągania celów. Ukierunkowanie młodzieży na realizację konkretnych planów pomaga w skupieniu się na celu i podwyższa poziom funkcjonowania psychicznego.

>>> Nowe poradnie psychologiczno-terapeutyczne dla dzieci w Wielkopolsce

Eksperci uznają także za konieczne uzupełnienie wiedzy nauczycieli, pedagogów, pracowników socjalnych i kuratorów o zagadnienia związane ze zdrowiem psychicznym, czynnikami wpływającymi na pogorszenie zdrowia i diagnozowaniem stanów wymagających interwencji.

W związku z prezentacją badania jakości życia dzieci i młodzieży w zakresie samopoczucia psychicznego Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak apeluje do każdego młodego człowieka w Polsce: „Jeśli czujesz, że nie dajesz już rady, że coś złego dzieje się z Tobą, że masz kryzys, zagubiłeś się, nie wiesz, co robić, albo coś niepokojącego dzieje się z Twoim kolegą czy koleżanką… Nie czekaj, zadzwoń 800 12 12 12 Pomożemy!”

Zobacz także