Nie żyje ks. Ernesto Cardenal

Kapłan-poeta i były polityk Ernesto Cardenal urodził się 20 stycznia 1935 w Granadzie w zachodniej Nikaragui w bogatej rodzinie. Studiował najpierw w ojczyźnie (1947-49), następnie w USA (1949-50) i w 1950 odwiedził Włochy, Hiszpanię i Szwajcarię. Po powrocie do kraju związał się z ruchem oporu wobec rządzącego wówczas reżimem Anastasio Somozy García, wspieranym przez Waszyngton. W 1954 uczestniczył w tzw. rewolucji kwietniowej przeciw dyktaturze, stłumionej przez Somozę.

W 1956 nawrócił się (a właściwie powrócił po latach obojętności religijnej) na katolicyzm i postanowił wstąpić do klasztoru trapistów Matki Bożej z Getsemani w stanie Kentucky (USA), gdzie został uczniem słynnego zakonnika i poety Thomasa Mertona (1915-68). W 3 lata później uznał jednak, że ta forma życia religijnego jest nie dla niego i wyjechał na studia teologiczne do Cuernavaki w Meksyku i tam w 1965 przyjął święcenia kapłańskie.

>>> Nikaragua: był suspendowany przez Jana Pawła II. Teraz koncelebrował mszę

Po powrocie do Nikaragui m.in. z grupą podobnie jak on myślących duchownych założył wspólnotę zakonną w Solentiname na wyspie największego w kraju jeziora Nicaragua, w której głosił zasady niestosowania przemocy, zaczerpnięte od Mertona. Powstała tam także kolonia artystów prymitywistów. Musiał stamtąd uciekać, gdy władze wykryły, że ks. Cardenal należy do opozycyjnego Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Sandino (FSLN). Trafił wówczas na Kubę, gdzie został ambasadorem opozycji sandinowskiej.

Papież podczas niedzielnej mszy w Bari, fot. EPA/DONATO FASANO

19 lipca 1979 wkroczył do Managui wraz z oddziałami rewolucyjnymi sandinistów, którzy obalili reżim Anastasio Somozy Debayle (syna poprzedniego dyktatora). W utworzonym wówczas nowym rządzie, na którego czele stanął Daniel Ortega, został ministrem oświaty. Już wówczas wywołało to sprzeciwy Stolicy Apostolskiej, która – zgodnie z prawem kościelnym – zażądała, aby Cardenal zrzekł się tego stanowiska, gdyż w przeciwnym wypadku zostanie suspendowany. Zrewolucjonizowany duchowny nie chciał jednak ustąpić (podobnie jak dwaj inni duchowni, będący członkami rządu: jego brat jezuita Fernando Cardenal [1934-2016] i Miguel d’Escoto Brockmann [1933-2017]).

Sprawa nabrała szerokiego rozgłosu, gdy 4 marca 1983 przybył do Nikaragui św. Jan Paweł II. Wśród witających go na lotnisku w Managui członków rządu był także ks. E. Cardenal, który jako jedyny ukląkł przez papieżem i wyciągnął do niego rękę, ale Ojciec Święty nie podał mu swojej, lecz pogroził palcem, mówiąc: „Najpierw musisz uregulować sprawy z Kościołem”. Zdjęcie ich obu obiegło wkrótce cały świat, budząc różne komentarze. Po kilku miesiącach Watykan formalnie zawiesił ministra oświaty w czynnościach kapłańskich, usuwając go z szeregów duchowieństwa. „Świecki” Cardenal pozostał na swoim stanowisku do 1987, gdy jego urząd rozwiązano z powodów finansowych.

>>> Nikaragua: Franciszek cofnął suspensę na księdza-poetę Ernesto Cardenala

W 1989 były już minister i austriacki aktor Dietmar Schönherr (1926-2014) założyli w Granada Dom Trzech Światów – projekt na rzecz kultury i rozwoju.

W latach 1984-90 Cardenal prowadził i koordynował wielką kampanię alfabetyzacji, która zyskała sobie uznanie UNESCO. Dzięki niej co najmniej pół miliona Nikaraguańczyków nauczyło się czytać i pisać.

Zeświecczony duchowny opuścił FSLN w 1994, gdyż nie mógł się zgodzić z coraz bardziej autorytarnym – jego zdaniem – sposobem kierowania ruchem (wówczas już partią) przez Daniela Ortegę.

W lutym 2019 r. papież Franciszek cofnął suspensę „a divinis”, nałożoną w marcu 1983 przez Watykan. Oznajmił o tym osobiście wówczas 94-letniemu duchownemu nuncjusz apostolski w Nikaragui Polak abp Stanisław W. Sommertag w szpitalu, dokąd sędziwy kapłan trafił z powodu zakażenia nerek, a stan jego zdrowia lekarze określają jako poważny. Ks. Cardenal przyjął tę wiadomość „świadomie, odprężony i z uśmiechem”.

Ernesto Cardenal był czołowym poetą latynoamerykańskim, zdobywcą wielu międzynarodowych nagród literackich, a jego utwory przetłumaczono na ponad 20 języków. Został odznaczony m.in. francuską Legią Honorową i Międzynarodową Nagrodą im. Mario Benedettiego, przyznawaną przez rząd Urugwaju.