Niemcy: zmarł Hans Küng, jeden z najbardziej znanych współczesnych teologów

W wieku 93 lat zmarł 6 kwietnia w swoim domu w Tybindze ks. Hans Küng, jeden z najbardziej znanych współczesnych teologów, założyciel fundacji „Weltethos” (Etos świata). Szwajcar, który w latach 1960-1996 wykładał w Tybindze, odegrał znaczącą rolę w Kościele katolickim. Jego książki, takie jak: „Nieomylny?”, „Być chrześcijaninem”, „Czy Bóg istnieje?” stały się bestsellerami, ale też spowodowały, że popadł w konflikt z Urzędem Nauczycielskim Kościoła.

Hans Küng urodził się 19 marca 1928 r. w szwajcarskim Sursee koło Lucerny. Od 1960 do przejścia na emeryturę w 1996 r. był profesorem teologii na uniwersytecie w Tybindze. Do marca 2013 r. kierował założoną przez siebie fundacją „Weltethos” (Etos świata).

W 1960 roku ks. Kueng zaczął wykładać teologię fundamentalną na uniwersytecie w Tybindze. Był doradcą Soboru Watykańskiego II, zwołanego przez papieża Jana XXIII. W trakcie jego obrad poznał młodszego od siebie o rok profesora teologii księdza Josepha Ratzingera. Potem współpracowali w Tybindze.

Kontrowersyjne poglądy

W grudniu 1979 r. Kongregacja Nauki Wiary odebrała ks. Küngowi prawo nauczania w imieniu Kościoła katolickiego. Decyzja ta stanowiła punkt kulminacyjny wieloletniego konfliktu, którego podłożem było podważanie nieomylności papieża i podstawowych zasad chrystologii.

Jako kapłan ciągle krytykował „politykę kościelną” i ostrzegał przed nadmiernym centralizmem Watykanu. Opowiadał się m.in. za odnową w Kościele i otwarciem ekumenicznym, którego celem miałoby być ponowne zjednoczenie Kościołów. Polemiki trwały przez wiele lat, aż wreszcie w 1979 r. Kongregacja Nauki Wiary podjęła wspomnianą decyzję. Od tamtego czasu aż do przejścia na emeryturę ks. Küng był profesorem zwyczajnym w Tybindze oraz dyrektorem Instytutu Badań Ekumenicznych, ale nie związanym z żadnym wydziałem.

Przez ponad 30 lat teolog angażował się w dialog między religiami świata; był też inicjatorem międzyreligijnego projektu „Weltethos” (Etos świata) i do niedawna przewodniczącym fundacji o tej samej nazwie. Dewiza działania fundacji jest prosta: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”. Ks. Küng podkreślał, że chodzi mu o wspólne wartości etyczne, wspólne postawy i normy. Z jego apelem: „nie ma pokoju na świecie bez pokoju między religiami” zgadza się papież, reprezentanci świata muzułmańskiego i prezydenci USA.

>>>Sekretarz Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu: jedność nie oznacza jednolitości

Spotkanie z papieżem Benedyktem XVI

Ks. Küng uważał, że ciągle istnieje możliwość pojednania z Watykanem. Podkreślał, że swoje stanowisko teologiczne „wyjaśnił bardzo szczegółowo, jak chyba żaden inny teolog”. Jednocześnie dodawał, że warunkiem zbliżenia z władzami Kościoła jest to, aby „również Urząd Nauczycielski w Rzymie rozpoczął samokrytyczny dialog i nie zadowalał się tylko dekretowaniem, potępianiem i ignorowaniem”. Teolog wyrażał nadzieję na „pragmatyczne pojednanie”.

Za pojednaniem między Watykanem a kontrowersyjnym teologiem opowiadali się przewodniczący Papieskiej Rady Popierania ds. Jedności Chrześcijan kard. Walter Kasper i przewodniczący Konferencji Biskupów Niemieckich, zmarły przed kilku laty kard. Karl Lehmann.

We wrześniu 2005 r. ks. Küng spotkał się w Watykanie z papieżem Benedyktem XVI. Obaj zgodzili się, że „w ramach tego spotkania nie ma sensu wchodzić w różnice doktrynalne, utrzymujące się między Hansem Küngiem a Urzędem Nauczycielskim Kościoła”. Zajęto się więc dwoma zagadnieniami, które ostatnio budzą szczególne zainteresowanie szwajcarskiego myśliciela: etyką światową i dialogiem racji (rozumu) nauk przyrodniczych z racją (rozumem) wiary chrześcijańskiej, oświadczył po tamtym spotkaniu ówczesny rzecznik Stolicy Apostolskiej Joaquín Navarro Valls.

Później jednak skrytykował Benedykta XVI za „głód władzy”, bo tak nazwał jego propozycję przyjęcia do Kościoła katolickiego pragnących powrócić tradycjonalistycznych grup anglikanów. Papież „łowi przede wszystkim na prawym brzegu i do tego w mętnej wodzie” – ocenił. Watykan odpierał te słowa mówiąc, że to „nieuzasadniony atak”.

Ale ks. Küng wyraził też uznanie dla Benedykta XVI za modlitwę w Błękitnym Meczecie w Stambule.

>>>Kard. Koch: ekumenizm może być pomocny na drodze ku jedności wszystkich ludzi

Pozytywna ocena dla papieża Franciszka

Pozytywnie oceniał pontyfikat Franciszka. W 2016 roku apelował do biskupów i księży o większe wsparcie dla wysiłków papieża Bergoglio na rzecz reformy Kościoła.

– Jeśli ten papież chce wpłynąć na szerokie reformy w Kościele, to z pewnością nie może tego dokonać sam. Dla swego kursu reform papieżowi koniecznie potrzebne jest wsparcie wielu osób, nie tylko z grup reformatorskich – napisał w książce.

Franciszek „swoim bezpośrednim językiem, antykurialnym stylem życia i odwoływaniem się do Ewangelii zmienił w sposób zasadniczy całą dworską atmosferę w Watykanie wraz z jej klikami i zależnościami” – stwierdził teolog. Jego zdaniem „w despotycznych i nieprofesjonalnych organach Kurii Rzymskiej” często brakuje wsparcia ludzi sprzyjających reformom.

>>>Przewodniczący Rady KEP ds. Ekumenizmu: jedności chrześcijan potrzebuje cały współczesny świat [ROZMOWA]

Autor bestsellerów, współzałożyciel „Communio”

Küng był autorem licznych książek. Wiele z nich przetłumaczono łącznie na 32 języki, w tym również na polski. Do najbardziej znanych należą: „Kościół” (1967), „Nieomylny?” (1970), „Być chrześcijaninem” (1974), „Czy Bóg istnieje?” (1978), „Życie wieczne?” (1982) i „Credo” (1992). Szwajcarski teolog przygotował też trylogię poświęconą trzem religiom monoteistycznym: judaizmowi, chrześcijaństwu i islamowi (1991-2004). W 1997 r. Küng opublikował „Etos światowy dla polityki i gospodarki światowej”. Jesienią 2002 r. ukazała się „Wywalczona wolność” – pierwsza część autobiografii, zaś trzecia i ostatnia, zatytułowana „Przeżyte człowieczeństwo”, jesienią 2013 r. Książka ta została odebrana jako pożegnanie 85-letniego wówczas Künga z życiem publicznym. W 2015 r. w niemieckim wydawnictwie Herdera we Fryburgu Bryzgowijskim rozpoczęto 24-tomową edycję wszystkich dzieł Hansa Künga.

Küng, jeden z założycieli międzynarodowego przeglądu teologicznego „Communio”, otrzymał liczne odznaczenia; był też doktorem honoris causa 12 uniwersytetów na świecie i honorowym obywatelem Tybingi. W 2005 r. otrzymał prestiżową Nagrodę Pokojową Niwano, która stanowiła wyraz uznania za jego „niezmordowany wkład na rzecz pokoju oraz zasługi w dziedzinie dialogu i współpracy między religiami”.

Zobacz także