Polskie zwyczaje w dniu św. Łucji. „Lucki” i przepowiadanie pogody z cebuli

Jeszcze do niedawna 13 grudnia, w dniu św. Łucji, po wsiach beskidzkich na pograniczu polsko-czesko-słowackim chodziły „Lucki”, czyli kobiety ubrane na biało, które gęsim skrzydłem wymiatały z czterech kątów izby śmieci, zabezpieczając w ten sposób domostwa przed działaniem sił nieprzychylnych ludziom.

„Lucki” po oczyszczeniu domostwa otrzymywały drobną zapłatę i gościnę. Zwyczaj ten miał związek z czasem przesilenia zimowego, które w obrzędowości ludowej zawsze nacechowane było dramatyzmem – podkreślają etnografowie.

Przewidywanie pogody

Od dnia św. Łucji do Wigilii Bożego Narodzenia beskidzcy górale zapisywali też swoje obserwacje pogodowe, by na ich podstawie przewidywać, jaka będzie pogoda na przyszły rok. Każdy z 12 dni miał odpowiadać kolejnemu miesiącowi w roku nadchodzącym. Niektórzy górale do dziś kontynuują ten zwyczaj i prowadzą skrupulatne obserwacje pogody od 13 do 24 grudnia.

>>> Święta Łucja mroki odsłania 

Według Małgorzaty Kiereś, etnografki z Istebnej, do wspólnych elementów obyczajowości tego dnia należą wszelkie działania dla ochrony domu przed działaniem sił nadprzyrodzonych. – Prognostyki meteorologiczne mają swój ścisły związek z agrarno-wegetacyjnym aspektem obrzędowości – zauważa Kiereś. Do dziś zwyczaj wróżenia pogody od św. Łucji do wigilii kontynuują górale z Koniakowa, Istebnej czy Jaworzynki.

Przepowiadano też niegdyś pogodę z 12 plastrów cebuli. Każdy z plastrów symbolizował jeden miesiąc następnego roku. Od dnia św. Łucji odkładano również 12 kawałków drewna, by rankiem w Wigilię zapalić nimi w piecu. Dym ze spalonego w ten sposób drzewa miał chronić przed złem.

– W społeczności ewangelickiej Wisły (..) wierzono, że jak w Łucyje pada deszcz krowy dają więcej mleka i łatwiej się doją. Występowanie silnego mrozu jest przeszkodą w uzyskaniu prawidłowej ilości mleka krowiego – podała.

To tylko tradycje

Zdaniem Kiereś, obrzędy związane z dniem św. Łucji związane są z symboliką światła, przesilenia zimowego i mają związek z obowiązującym do 1582 r. kalendarzem juliańskim. Obrzędy górali Beskidu Śląskiego związane z dniem św. Łucji (13 grudnia) ilustrują głównie światopogląd ludowy i niewiele mają wspólnego z życiem chrześcijańskiej męczennicy z IV wieku – uważa Małgorzata Kiereś, etnografka z Istebnej.

Zobacz także