Prof. Aleksander Bańka: synod to impuls do nawrócenia. I budowania relacji [KOMENTARZ]

W czwartek na Jasnej Górze zaprezentowana została „Synteza krajowa”. Tym samym zakończył się w Polsce diecezjalny etap zainicjowanego przez papieża Franciszka Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów na temat: „Ku Kościołowi synodalnemu: Komunia, uczestnictwo, misja”. Synteza ta została przesłana do sekretariatu generalnego Synodu Biskupów w Rzymie i zostanie wykorzystana w pracach synodu na etapie kontynentalnym oraz na poziomie Kościoła powszechnego.

O komentarz do zaprezentowanego dokumentu poprosiliśmy prof. Aleksandra Bańkę – profesora Uniwersytetu Śląskiego, filozofa, członka Rady ds. Apostolstwa Świeckich KEP, lidera Centrum Duchowości Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Katowickiej oraz delegata Kościoła w Polsce na otwarcie procesu synodalnego.

>>> Jasna Góra: prezentacja syntezy krajowej Synodu o synodalności [DOKUMENT]

prof. Aleksander Bańka, fot. PAP/Waldemar Deska

W syntezie znalazło się wiele słów, które mocno odzierają nas i ogałacają jako wspólnotę Kościoła. Mamy co analizować i z czego się nawracać. Jednak w tej synodalnej krytyce nie ma ślepej agresji czy chęci ataku. Większość opinii to głosy ludzi, którzy są mocno związani z Kościołem. To osoby, którym zależy na dobru Kościoła. W ich słowach wybrzmiewa troska, która łączy się z potrzebą nazwania trudnych rzeczy, które dzieją się w eklezjalnej wspólnocie. I to ma być impuls do zmiany, do nawrócenia.

Zmiana struktur, nie doktryny

Wśród postulatów zmian najbardziej wybrzmiała kwestia relacji wewnątrz Kościoła – między wiernymi, ale także między prezbiterami a świeckimi, czyli ten podział na duchowieństwo i świeckich, który u nas często mocno zgrzyta. Ten podział jest zrozumiały, ale wyrosło na nim wiele trudności – zwłaszcza tych w relacjach. I te trudności zostały w synodzie nazwane, m.in. zła komunikacja, brak szacunku, uważności, dialogu, separowanie się prezbiterów od świeckich, roszczeniowość świeckich względem prezbiterów, itd. Już w czasie procesu synodalnego mogliśmy obserwować, jak ta kwestia ewoluuje. Działo się to na przykład w czasie dyskusji synodalnych, gdy spotykaliśmy się w postawie słuchania i wzajemnego dialogu. Wtedy wytwarzał się zupełnie inny klimat rozmów. I rodziło się coś konstruktywnego – nie tylko pod względem wniosków, ale i samych relacji. To umiejętność wspólnego wędrowania w Kościele, a na tym papieżowi w tym synodzie najbardziej zależało. To też silnie wybrzmiewało w syntezach i pewnie od tego trzeba zacząć. Bo bez tego wiele innych wspólnych rzeczy nie będziemy w stanie zbudować i nie będziemy czytelnym świadectwem dla świata.

Proces synodalny – jako zmiana mentalności – będzie trwać dalej

Tam, gdzie synod był przeprowadzony z zaangażowaniem, jest szansą na trwałą zmianę. Większość tych spotkań na pewno coś po sobie zostawiła. Może z tego zrodzić się nowa jakość – na poziomie parafii, wspólnot, które w tym procesie uczestniczyły. Nie jestem w stanie powiedzieć, czy będzie to powszechne zjawisko (bo w różnych miejscach z różną intensywnością te procesy się odbywały), ale wierzę, że zaowocuje zmianami. Pamiętajmy też, że w różnych miejscach ten proces synodalny różnie wyglądał. Czym innym jest wypełnienie ankiety z pytaniami synodalnymi, a czym innym są regularne spotkania i rozmowy.

>>> Abp Adrian Galbas: mam nadzieję na dalszą wędrówkę w Kościele synodalnym

Trzeba liczyć się z tym, że w najbliższych latach liczba wiernych w Kościele będzie się zmniejszać. Kościół – ilościowo – będzie się kurczyć. Wspólnota, która na poziomie parafii pozostanie, będzie nie tylko bardziej świadomie żyła wiarą, ale także wytworzy głębsze relacje międzyludzkie. Chcąc przetrwać i wzrastać potrzebujemy nie tylko z większą miłością celebrować wymiar sakramentalny i duchowy Kościoła, ale też powinniśmy postawić na relacje międzyosobowe. Dzięki temu wspólnoty się integrują, zyskują dynamizm i zaczynają promieniować na otoczenie. Wierzę głęboko, że tak będzie się działo także w Polsce. Że będziemy przekształcać się w Kościół bardziej gorliwy, ewangelizujący, misyjny i apostolski, budujący na więzach międzyludzkich i relacjach z Bogiem.

Nie możemy myśleć o chrześcijaństwie tylko w perspektywie wertykalnej (ja i Pan Bóg). Poziom horyzontalny, czyli wzajemne relacje, też jest ogromnie ważny. Te relacje buduje się przez trud znoszenia się wzajemnie, swoich odmienności, odkrywania swoich potrzeb – poprzez bycie w kontakcie i w dialogu z innymi. Nie możemy tego wymiaru zaniedbać.

Synod nie jest doświadczeniem powszechnym

Pewnie chcielibyśmy, żeby stał się procesem bardziej powszechnym, ale trzeba się było liczyć z tym, że tak się nie stanie. Można załamywać ręce, że nie wszyscy wzięli udział w synodzie, ale z drugiej strony warto zobaczyć dobro, które udało się z niego wydobyć. Jestem przekonany, że o sile przemian w Kościele decydować będzie nie ilość, ale jakość. Niekiedy niewielka grupa, ale świadomych swojej wiary, gorliwych i zaangażowanych ludzi, jest w stanie silniej oddziaływać niż duża masa. Trzeba cieszyć się z tego, że w rozmowach synodalnych wybrzmiał ten głód nowej jakości. Ci, którzy mówili o Kościele, w dużej mierze czynili to z dobrym wyczuciem tego, co w Kościele się dzieje. Mówili ze śmiałością i miłością. I to jest potencjał, który teraz trzeba wykorzystać.

laikat proces synodalny prof. Aleksander Bańka świeccy synod wspólnota

Wspomóż nas Przyjaciele misji

Aleksander Bańka

dr hab. prof. UŚ, filozof, członek Rady ds. Apostolstwa Świeckich KEP, politolog, lider Centrum Duchowości Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Katowickiej, przewodniczący Rodziny św. Szarbela w Polsce.