Święta Brygida od „Tajemnicy Szczęścia”

Szwedzka święta, patronująca Europie, znana jest zwłaszcza z piętnastu modlitw „składających się” na „Tajemnicę Szczęścia”. Niewielu natomiast zna historię jej życia.  

Święta Brygida Szwedzka przyszła na świat w 1303 r. w Finstad koło Uppsali. Dorastała w bardzo religijnej rodzinie spokrewnionej ze szwedzkim dworem królewskim, ciesząc się już jako dziecko oznakami wyjątkowej przyjaźni z Jezusem Chrystusem. Kiedy miała siedem lat ukazała się jej Maryja i umieściła na głowie dziewczynki tajemniczą koronę. Gdy miała 10 lat, Brygida ujrzała w mistycznej wizji ukrzyżowanego Zbawiciela. Zawołała wtedy: „O, mój kochany Panie! Kto Ci to zrobił? Nie chcę niczego, jak tylko miłować Ciebie!”. 

Od welonu ślubnego po welon zakonny 

W chwili śmierci swej matki Brygida miała dopiero 12 lat. Ojciec nastolatki postanowił zabrać na swój zamek rodzeństwo przyszłej świętej, Katarzynę i Izraela, a Brygidę oddać na wychowanie do wujenki zamieszkującej zamek w Aspanas, na którym wprowadziła ona, odpowiadający Brygidzie, surowy tryb życia. 

>>> Święta uśmiechnięta i niezwykła kobieta: Urszula Ledóchowska

W wieku 14 bądź 15 lat, wbrew własnej woli, Brygida została wydana za mąż za Ulfa Gutmarssona, syna gubernatora Wastergotlandu. W 1316 r. przeniosła się do zamku męża, który okazał się dobrym i pobożnym człowiekiem i z którym przeżyła szczęśliwie 28 lat. Jako mężatka, Brygida dbała nie tylko o dobro rodziny, ale również o dobro poddanych, spełniając ponadto wzorowo obowiązki pani i gospodyni miejsca. W 1332 r. udała się na dwór króla Magnusa II, gdzie została ochmistrzynią. Na dworze tym, korzystając ze swego i królewskiego majątku, szczodrze wspierała kościoły, klasztory i ubogich. Po stracie w 1339 r. jednego z synów, udała się jako pątniczka na grób świętego Olafa, prosząc o błogosławieństwo Boże dla swojej rodziny. Natomiast w 1342 r., zgodnie z rodzinną tradycją, wyruszyła razem z mężem do Santiago de Composteli. W trwającej rok pielgrzymce towarzyszył małżonkom spowiednik – cysters Svenung. Po powrocie z pielgrzymki Ulf Gutmarsson wstąpił do klasztoru cystersów w Alvastra, gdzie w 1344 r. zmarł. Małżonkowie doczekali się czterech córek: Marty, Katarzyny Szwedzkiej (przyszłej świętej), Ingeborgi i Cecylii; oraz czterech synów: Karola, Birgera, Benedykta i Gutmara. 

Poczuwszy się wolną po śmierci męża, Brygida postanowiła w pełni oddać się służbie Bożej i pełnieniu dobrych uczynków. Owa tercjarka franciszkańska, wizjonerka i mistyczka spędzała godziny na modlitwie oraz mnożyła akty umartwienia i pokuty. Jej kierownikiem duchowym na drodze ku świętości był uczony cysters – wiceprzeor Piotr Olafsson. Co więcej, naglona objawieniami upominała możnych w adresowanych do nich listach, a królowi szwedzkiemu i zakonowi krzyżackiemu przepowiedziała kary Boże. Wzywała papieży Innocentego VI i Urbana V do powrotu z Awinionu do Rzymu. Modliła się także o powrót papieża Grzegorza XI do Wiecznego Miasta. Zawsze hojna dla fundacji kościelnych i charytatywnych pozwoliła, by jej dom był otwarty dla potrzebujących. Ponadto na jej prośbę wyszedł spod ręki kanonika Macieja (z katedry), wraz z komentarzami, przekład Pisma Świętego na język szwedzki, ponieważ Brygida bardzo pragnęła rozczytywać się w słowie Bożym. 

Postanowiła również, oczywiście za zgodą Stolicy Apostolskiej, założyć zakon. Ciesząc się poparciem króla, który na potrzeby nowego zakonu ofiarował Brygidzie posiadłość w Vadstenie, Brygida stała się założycielką zakonnej rodziny brygidek, czyli Zakonu Najświętszego Zbawiciela, którego pierwszą opatką była od 1374 r. jej córka Katarzyna. Wcześniej, w celu zatwierdzenia reguły nowego zakonu, ale i uzyskania odpustu z okazji Roku Jubileuszowego 1350, Brygida udała się wraz z Katarzyną w 1349 r. przez Pomorze, Niemcy, Austrię i Szwajcarię do Rzymu, gdzie ponadto założyła klasztor brygidek. W Polsce klasztor zakonu założonego przez szwedzką świętą znajduje się w Gdańsku. Korzystając z obecności we Włoszech, matka i córka pieszo odwiedziły ważniejsze, ówczesne sanktuaria. Były to sanktuaria: Michała Archanioła na Monte Gargano oraz świętych: Franciszka w Asyżu, Antoniego w Padwie, Dominika w Bolonii, Tomasza z Akwinu w Ortonie, Bartłomieja w Benevento, Macieja w Salerno, Andrzeja Apostoła w Amalfi i Mikołaja w Bari. Niestrudzona Brygida, w dodatku w wieku 70 lat, udała się również do Ziemi Świętej, jednak po powrocie z owej pielgrzymki do Wiecznego Miasta, wyczerpana podróżowaniem, zmarła w nim 23 lipca 1373 r., przepowiedziawszy przedtem dzień swej śmierci. Jej pogrzebowi w Rzymie miały towarzyszyć liczne uzdrowienia. Z Rzymu ciało świętej sprowadzono przez Korsykę, Styrię, Morawy i Polskę do Szwecji i pochowano w założonym przez nią klasztorze w Valdstenie. Brygidę kanonizował, dzięki staraniom Katarzyny, papież Bonifacy IX w 1391 r. W 1489 r. córka spoczęła przy matce w jednej urnie. Jednakże, kiedy Szwecja przyjęła w 1595 r. protestantyzm, relikwie obu świętych bezpowrotnie zaginęły. 

>>> Święta Brygida – patronka Europy. „Dopóki człowiek żyje, bramy nieba stoją dla niego otworem”

Po świętej Brygidzie Szwedzkiej pozostała księga „Objawienia”, znana następnie w całej Europie. W księdze tej święta spisała przepowiednie dotyczące między innymi Kościoła, papieży żyjących w jej epoce, losów państwa i osób panujących, a także zamieściła nawoływanie do poprawy obyczajów i zapowiedź kar Bożych, przekonana, że pisze pod dyktando samego Jezusa Chrystusa. Mimo aprobaty papieży Grzegorza XI i Urbana VI dzieło było atakowane i poddawane pod dyskusję nawet na zwołanych w pierwszej połowie XV w. soborach w Konstancji i Bazylei, choć wcześniej święta dała swoją księgę do przejrzenia teologom. Patronat świętej Brygidy Szwedzkiej nie jest obszerny. 1 października 1999 r. papież Jan Paweł II ogłosił ją współpatronką Europy. Ponadto święta patronuje też Szwecji, pielgrzymom i dobrej śmierci. 

Atrybuty o świętej z Finstad 

Hagiografia i ikonografia „wyposażyła” świętą Brygidę Szwedzką w rozliczne atrybuty. Artyści ukazują ją w stroju z epoki, w pielgrzymim ubiorze lub w habicie brygidki z welonem ozdobionym znamionami Męki Pańskiej i z pastorałem. Święta może również zasiadać przy pulpicie. Jej atrybutami, poza wymienionym już pastorałem, są: anioł, kałamarz, kapelusz i kij pielgrzymi, księga, korona, krzyż, lew, liście palmy, pióro pisarskie, sakwa, serce gorejące z krzyżem jerozolimskim, świeca i wizja Dzieciątka Jezus.  

>>> Święta Jadwiga Andegaweńska. Królowa od ludzkich łez

Z przywołanych atrybutów anioł symbolizuje w jej przypadku obecność Boga, akceptację życia i dzieła świętej oraz świętość Szwedki. Księga, pióro pisarskie i kałamarz to symbole jej działalności pisarskiej (obejmującej objawienia i mistyczne wizje, a także listy) i przekładu Pisma Świętego na język szwedzki. Kapelusz, kij pielgrzymi i sakwa nawiązują do wędrówki świętej Brygidy ze Szwecji do Rzymu oraz jej pielgrzymowania do licznych sanktuariów włoskich i do Santiago de Composteli. Korona odnosi się do nakrycia głowy brygidek, a wiąże się prawdopodobnie z objawieniem, w trakcie którego święta otrzymała od Matki Bożej „drogocenny wieniec”. Pośrednim owocem tego objawienia jest charakterystyczne nakrycie głowy u brygidek, nakładane na welon zakonny, a przedstawiające krzyż z białą hostią i czerwone kropki na przecięciu ramion jako symbole pięciu ran Jezusa. Lew to godło na herbowej tarczy Szwecji, wskazujące na spokrewnienie świętej Brygidy z dworem królewskim, na którym była ona również wychowawczynią królewiczów. Liść palmy nawiązuje do odbytej w latach 1371-1372 przez świętą pielgrzymki do Ziemi Świętej. Serce mówi nam o tym, że święta Brygida Szwedzka była prekursorką nabożeństwa do Serca Pana Jezusa. Na koniec należy jeszcze wskazać świecę, która symbolizuje pokutną praktykę świętej, polegającą na laniu w każdy piątek, w celu umartwienia ciała, roztopionego wosku na niezagojoną ranę. 

Z myśli świętej Brygidy  

 Nadzieja to nogi dla duszy, na których idzie ona ku Bogu 

Do życia wiecznego na nic zda się duszy jej wiedza, jeśli nie będzie jaśniała dobrym życiem 

Mądrość Boża nie polega na wiedzy książkowej, ale na dobrych uczynkach 

Pokora to schody, po których z ziemi wchodzimy do Bożego serca 

Pokój jest cnotą, która wprowadza w nasze serca Boga i tam Go zatrzymuje 

Gdy staczasz mniejszy bój, mniejsza cię czeka zapłata 

Ten łatwo zwycięża, komu Bóg pomaga 

Zobacz także