Reforma Kurii Rzymskiej. Po pierwsze ewangelizacja [KOMENTARZ]

Była zapowiadana od kilku lat. Jej publikację przekładano kilka razy, ale wreszcie jest – nowa konstytucja apostolska Praedicate Evangelium reformująca Kurię Rzymską. Stawia ewangelizację na pierwszym miejscu, dopuszcza osoby świeckie do zarządzania dykasteriami i podkreśla misyjne zadanie Kościoła.

Papież Franciszek konsekwentnie powtarza, że Kościół ze swojej natury jest misyjny. I musi być misyjny na każdym szczeblu. Nie tylko w parafii czy w innej wspólnocie lokalnej. Musi być misyjny także na samym szczycie hierarchii, czyli właśnie na poziomie Kurii Rzymskiej. Już kilka lat temu papież Franciszek wprowadził rozwiązanie, które jasno wskazywało na to, co jest priorytetem jego pontyfikatu. Zarządził, że każdy kandydat na watykańskiego dyplomatę musi odbyć minimum roczny staż w placówce misyjnej. Nie w sekretariacie nuncjatury, ale w placówce. Chodzi o doświadczenie pracy duszpasterskiej w różnych realiach. W sobotę została ogłoszona konstytucja apostolska reformująca Kurię Rzymską. We wprowadzeniu do tego dokumentu również podkreślony jest aspekt misyjny Kościoła. Jest on dla papieża Franciszka nawet nie tyle najważniejszy, co po prostu jedyny. „Reforma Kurii Rzymskiej wpisuje się również w misyjny kontekst charakteru Kościoła” – czytamy.

>>> Reforma Kurii Rzymskiej – papież ogłasza nową Konstytucję Apostolską

Każdy jest uczniem misjonarzem

W punkcie dziesiątym dokumentu znajduje się wskazanie, że za głoszenie Ewangelii w Kościele odpowiedzialny jest każdy: papież, biskupi, księża, ale także wierni świeccy. W związku z tym odpowiedzialność, nawet za kierowanie poszczególnymi dykasteriami Kurii Rzymskiej, mogą odpowiadać ochrzczone osoby świeckie. „Ich obecność i uczestnictwo są również istotne, ponieważ współpracują dla dobra całego Kościoła. Prowadzone przez nich życie rodzinne, ich znajomość rzeczywistości społecznej i wiary, która prowadzi ich do odkrywania dróg Boga w świecie, mogą wnosić istotny wkład, zwłaszcza jeśli chodzi o promowanie rodziny i szacunek dla wartości życia i stworzenia, Ewangelii jako zaczynu rzeczywistości doczesnych i rozeznawania znaków czasu” – pisze Ojciec Święty. To rewolucyjna zmiana nie tylko organizacyjna, ale także teologiczna. Wiemy przecież, że pewna część władzy i odpowiedzialności w Kościele wiązała się ze święceniami episkopatu. Teraz się to zmienia.

Pięć lat kadencji

Papież Franciszek utrzymał rozwiązanie dotyczące kadencji dla urzędników duchownych lub należących do instytutów życia konsekrowanego. Ma ona trwać pięć lat. Może być przedłużona o kolejne pięć, jeśli przełożony uzna to za właściwe, ale co do zasady praca na rzecz urzędu ma się po tym czasie zakończyć, a osoba duchowna lub konsekrowana ma wracać do realizowania zadań duszpasterskich w swojej diecezji. Artykuł 34. dokumentu zobowiązuje z kolei szefów instytucji kurialnych, aby regularnie spotykali się ze sobą i omawiali bieżące zadania w celu zharmonizowania działań i zapewnienia większej transparentności Kurii Rzymskiej.

Ewangelizacja

W opisie struktury Kurii Rzymskiej w dokumencie na pierwszym miejscu pojawia się Dykasteria ds. Ewangelizacji. To z pewnością istotny symbol. Jeszcze bardziej wymowne jest to, że na czele tego urzędu będzie stał… sam biskup Rzymu. Mianowanych będzie dwóch proprefektów. Pierwszy z nich będzie odpowiadał za podstawowe zagadnienia ewangelizacji w świecie, drugi natomiast za pierwszą ewangelizację i nowe Kościoły partykularne. Powstaje również Dykasteria ds. Posługi Miłosierdzia, która otrzymuje bardziej znaczącą rolę w Kurii: „Dykasteria ds. Posługi Miłosierdzia, zwana też Urzędem Dobroczynności Apostolskiej, jest szczególnym wyrazem miłosierdzia i wychodząc od opcji na rzecz ubogich, słabych i wykluczonych, prowadzi we wszystkich częściach świata dzieło pomocy i wsparcia dla nich w imieniu Papieża Rzymskiego, który w przypadkach szczególnej nędzy lub innej potrzeby osobiście organizuje pomoc, która ma być przydzielona” – czytamy w dokumencie.

>>> Treść dokumentu <<<

Doktryna i dyscyplina

W Dykasterii Nauki Wiary potwierdziło się to, co zostało ogłoszone przez papieża kilka tygodni wcześniej – jest ona podzielona na sekcję dotyczącą doktryny i dyscypliny. „Sekcja Doktrynalna promuje i wspiera studia i refleksję nad rozumieniem wiary i obyczajów oraz rozwojem teologii w różnych kulturach, w świetle poprawnej doktryny i wyzwań czasu, aby w świetle wiary dać odpowiedź na pytania i argumenty, które pojawiają się wraz z postępem nauk i ewolucją cywilizacji. (…) Sekcja Dyscyplinarna, za pośrednictwem Biura Dyscyplinarnego, zajmuje się przestępstwami zastrzeżonymi dla Dykasterii” – czytamy. Chodzi między innymi o nakładanie sankcji kanonicznych czy wyjaśnianie przestępstw związanych z nadużyciami seksualnymi duchownych.

>>> Kościół w kawałkach?

Kilka zdziwień

To, co może dziwić i zastanawiać, to zapis mówiący o tym, że „Dykasteria ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zajmuje się regulacją i dyscypliną świętej liturgii w odniesieniu do formy nadzwyczajnej rytu rzymskiego”. To punkt o tyle dziwny, że w połowie ubiegłego roku papież Franciszek formalnie ogłosił likwidację nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego. Określenie to ustanowił w 2008 r. Benedykt XVI wydając motu proprio Summorum Pontificum.

Nowością jest również to, że całkowicie pozbyto się nazwy „kongregacja”. Od czerwca tego roku wszystkie instytucje Rzymskiej Kurii nazywane są Dykasteriami.

Dziennikarze i watykaniści są zgodni, że publikacja nowej konstytucji apostolskiej jest wielkim zaskoczeniem. Pojawiła się zupełnie nagle, bez zapowiedzi. Zaskoczone były nawet agencje informacyjne, które informację o wydaniu dokumentu podały ze sporym opóźnieniem. Trzeba było sporej czujności, aby w ogóle zauważyć, że Stolica Apostolska wydała ów dokument. Na oficjalnej stronie Watykanu w zakładce Konstytucje Apostolskie tekstu Praedicate Evangelium nawet nie uwzględniono.

Postanowienia Ojca Świętego wejdą w życie 5 czerwca 2022 r.