„Sumienie polskiego Kościoła” – pierwsza biografia ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego

„Sumienie polskiego Kościoła” autorstwa Tomasza Terlikowskiego to pierwsza biografia ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego – opowieść o księdzu, który nawet za cenę odrzucenia i materialnego ubóstwa żył w zgodzie z własnym sumieniem, odważnie i radykalnie. Terlikowski pomaga poznać życie, misję i spuściznę jednego z najbardziej wyrazistych duchownych współczesnej Polski. Dziś przypada pierwsza rocznica jego śmierci.

Już wstęp książki wskazuje na jej szczególny charakter – osobisty i pełen szacunku ton autora, który znał ks. Isakowicza-Zaleskiego: „Choroba zabrała go za szybko, a ja, jak tylko dowiedziałem się o jego śmierci, wiedziałem, że muszę napisać jego biografię. I nie tylko dlatego, że byłem autorem dwóch wywiadów rzek, w których był moim rozmówcą, i dziesiątków tych zwykłych, prasowych, ale także dlatego, że wiedziałem – choć liczne były kwestie, w których się różniliśmy – iż zawsze mogę na niego liczyć. Czasem bywało ostro, ale zawsze rozstawaliśmy się z szacunkiem. Już choćby dlatego byłem mu winien tę biografię”. Terlikowski uwzględnia liczne świadectwa o ks. Isakowiczu-Zaleskim. 

>>> Kim był ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski?

Książka ukazuje różnorodne obszary działalności ks. Isakowicza-Zaleskiego: od jego walki o prawdę o Wołyniu, przez troskę o osoby z niepełnosprawnościami w Radwanowicach, aż po jego zaangażowanie społeczne, w kwestie lustracji i obrony osób skrzywdzonych przez duchownych. Wieloaspektowość bohatera biografii podkreśla autor: „Dla jednych był wojownikiem o lustrację, dla innych obrońcą skrzywdzonych; jeszcze inni widzieli w nim jedynie księdza zaangażowanego politycznie lub bojownika o prawdę o Wołyniu. Byli też tacy, którzy widzieli w nim głównie rzecznika ormiańskości”. „Najistotniejsze były dla niego Radwanowice, gdzie mieszkał, Fundacja im. Brata Alberta i opieka, bycie razem z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. One dawały mu siłę, nadawały sens jego życiu, stanowiły najważniejszy element jego zaangażowania. Od nich uczył się obecności, pogody ducha. Gdyby nie ci przyjaciele – jak zawsze o nich mówił – nie dałby rady zmierzyć się z wieloma wyzwaniami” – podkreśla Terlikowski.

Poruszające fragmenty książki dotykają trudnej historii rodzinnej ks. Tadeusza i jego dzieciństwa. Terlikowski, wskazuje, jak historia przodków i ich doświadczenia wojenne oraz kresowe wpłynęły na kształtowanie się jego tożsamości. Uderzający jest opis rodzinnej wyprawy na Kresy, podczas której ojciec ks. Tadeusza pokazywał mu ruiny domu rodzinnego, opowiadając o tragicznych losach mieszkańców tamtych ziem.

Książka zachwyca także wnikliwością w opisie formacji duchowej ks. Isakowicza-Zaleskiego. Od młodzieńczych doświadczeń w ruchu oazowym, aż po trudne chwile służby wojskowej, autor pokazuje, jak wiara stawała się dla ks. Tadeusza źródłem siły i odwagi.

Bardzo wciągający jest rozdział poświęcony działalności konspiracyjnej w czasie PRL, kiedy ks. Tadeusz zaangażował się w pomoc opozycji i solidarności. Terlikowski omawia jego kontakty z innymi działaczami oraz ryzyko, jakie podejmował. Istotny jest tu opis dramatycznego wydarzenia, które wpłynęło na życie ks. Tadeusza – napaść i brutalne pobicie przez SB. Autor analizuje wpływ tych wydarzeń na dalsze wybory życiowe duchownego. Pomaga to zrozumieć dobrze opisane zaangażowanie ks. Tadeusza w kwestie lustracyjne i jego walkę o ujawnienie prawdy o współpracy duchownych z SB, czemu towarzyszyło dużo cierpienia i doznanej niesprawiedliwości. Terlikowski przedstawia trudności i wykluczenie, z którymi ks. Isakowicz-Zaleski musiał się zmierzyć w swojej diecezji po podjęciu niewygodnych tematów.

>>> Ks. Isakowicz-Zaleski o kard. Sapiesze: oskarżenia pod jego adresem są mało wiarygodne 

– Niektórzy przyjaciele mówią, że mam naturę samotnego samuraja – który nie chce iść z innymi, ale zawsze idzie sam naprzeciw wroga. Pewnie coś takiego we mnie jest. Jeżeli jestem przekonany, że mam rację, nie boję się wystąpić sam przeciwko silniejszemu. A jeśli nawet się boję, to poczucie, że powinienem, jest silniejsze niż lęk. No i prawdą jest, że lubię samotną walkę, nawet jeśli ona kosztuje – mówił cytowany w książce ks. Isakowicz-Zaleski. 

Przejmujący jest ostatni rozdział, poświęcony chorobie i śmierci ks. Tadeusza. Autor opisuje jego zmagania z nowotworem, cierpienie oraz ostatnie chwile życia, pełne wiary i wewnętrznego pokoju.  „Sumienie polskiego Kościoła” to nie tylko biografia, ale także obraz Kościoła widziany oczyma człowieka, który nie bał się mówić prawdy. To lektura skłaniająca do refleksji nad wiernością powołaniu i odwagą życia zgodnie z własnym sumieniem i wartościami.

Zobacz także