Czy święty Łukasz naprawdę namalował ikonę z Jasnej Góry?

Z zawodu był lekarzem. Należał do ludzi wykształconych i świetnie obeznanych z ówczesną literaturą. Doskonale posługiwał się językiem greckim, a jego kronikarska dokładność i umiejętność zdobywania źródeł ukształtowały brzmienie Ewangelii i Dziejów Apostolskich, których jest autorem. 

Świętego Łukasza cechował nie tylko talent literacki. Ponoć był także świetnym malarzem. Legendy przypisują mu tworzenie portretów Jezusa, Apostołów i Maryi. Właśnie jednym z jego dzieł ma być ikona Matki Bożej znajdująca się w jasnogórskim klasztorze. Czy to możliwe, by od wieków otaczany czcią obraz wyszedł spod pędzla tego apostoła?

Przyjął Chrystusa i oddał Mu całe życie

Święty Łukasz pochodził z Antiochii Syryjskiej. W starożytności miasto to słynęło z wyższych szkół i ożywionego życia kulturalnego. To tutaj Łukasz otrzymał staranne wykształcenie humanistyczne i zawodowe. Kilka lat po śmierci Jezusa przyłączył się do św. Pawła w czasie jego drugiej podróży misyjnej i zaczął rozbudzać w sobie żywą wiarę. Intensywnie studiował historię życia Zbawiciela, systematycznie gromadził materiały do spisania tego, o czym Jezus nauczał. Wkrótce potem stworzył Dzieje Apostolskie, które są dokumentacją służby uczniów Chrystusa w świecie. Według tradycji  Kościoła po śmierci Pawła, św. Łukasz udał się do Achai w Grecji. Jako 84-letni starzec miał ponieść śmierć męczeńską w Beocji, wytrwale ewangelizując tam pogan.

>>> Czytanie duchowe, czyli jak modlić się, czytając książkę? 

Skąd pomysł na malarstwo?

Być może twierdzenie, że święty Łukasz był malarzem, wzięło się stąd, że sceny ukazane w jego Ewangelii są przedstawione w sposób bardzo plastyczny. Brakuje jednak pewnego źródła, które mogłoby tę hipotezę potwierdzić. Ten owiany tajemnicą rozdział życia apostoła doczekał się wielu legend. Jedna z nich przypisuje mu stworzenie ikony Matki Bożej, którą dziś czcimy w Częstochowie.

Czy to w ogóle możliwe? Cóż, choć w każdej legendzie jest ziarenko prawdy, w tym wypadku wydaje się to mało prawdopodobne. 
Pewne jest natomiast to, że Ewangelia według świętego Łukasza była inspiracją dla wielu malarzy. To właśnie po jej lekturze powstały tak znane dzieła jak na przykład „Zwiastowanie” Fra Angelico czy „Powrót syna marnotrawnego” Rembrandta.

Kto namalował Jasnogórską Panią?

Bardzo trudno dziś ustalić dokładne pochodzenie ikony i jej autora. Według „Translacio tabule”, źródła pochodzącego I połowy XV wieku, faktycznym autorem obrazu ma być… Łukasz Ewangelista. Fakty historyczne zdają się jednak nieco burzyć tę koncepcję. Wiemy, że obraz został sprowadzony do Konstantynopola, prawdopodobnie przez samego cesarza Konstantyna. Stamtąd mógł trafić na Ruś, jako jeden z podarunków dla księcia Lwa. W wyniku działań wojennych ikona na pewien czas zagościła w okolicach Lwowa, skąd trafiła w ręce księcia opolskiego Władysława.

>>> 4 piękne cytaty Jana Pawła II o Pani Jasnogórskiej

Ten przywiózł obraz do Polski i ofiarował paulinom na Jasnej Górze. Stało się to w roku 1382. Niestety, tułacze losy ikony zatarły ślady po jej autorze. Patrząc na obraz, jesteśmy w stanie jedynie ogólnie określić z jakiego kręgu pochodził artysta i kiedy mógł stworzyć swoje dzieło. Na tej podstawie znawcy raczej wykluczają autorstwo świętego Łukasza. Nie zmienia to jednak faktu, że malowidło przedstawiające Matkę Bożą z Częstochowy emanuje świętością, czemu trudno zaprzeczyć, gdy z wiarą spogląda się w oczy Jasnogórskiej Pani.  

Zobacz także