Symbolika w liturgii podczas Adwentu

Termin „adwent” pochodzi z języka łacińskiego adventus i oznacza przyjście, zbliżanie się, nadejście, początek. Okres Adwentu w Kościele ma na celu przygotowanie do uroczystości Narodzenia Pańskiego, przez którą wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi.  

Jest to także okres, w którym oczekujemy Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Z tych względów Adwent jest okresem pobożnego i radosnego oczekiwania. Okres ten zaczyna się od I Nieszporów niedzieli, która wypada 30 listopada lub jest najbliższa tego dnia i kończy się przed I Nieszporami Narodzenia Pańskiego. Niedziele Adwentu mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami Pańskimi i przed wszystkimi uroczystościami. Przypadające na niedziele uroczystości przenosi się na poniedziałek. Trzecia Niedziele Adwentu (Gaudete) ma charakter radosny i zamiast koloru fioletowego wolno użyć w liturgii szat różowych. Dni od 17 do 24 grudnia włącznie są przeznaczone na bezpośrednie przygotowanie do uroczystości Narodzenia Pańskiego. Formularze mszalne tych dni należy stosować także podczas rorat. 

>>> Nie tylko fioletowy. Wszystkie kolory Adwentu

Adwent dawniej i dziś 

Okres Adwentu wprowadzono pod koniec IV wieku w Galii i Hiszpanii. Zaspokajał on potrzebę ascetycznego przygotowania się do Narodzenia Pańskiego i Objawienia. W Hiszpanii ten okres trwał on od 17 grudnia do Objawienia Pańskiego. Charakteryzował się postem, modlitwą i częstymi zgromadzeniami liturgicznymi. W Galii natomiast trwał on od 7 grudnia do Bożego Narodzenia. W niektórych regionach Adwent zaczynał się 12 listopada i trwał czterdzieści dni.  Był to okres pokuty, powagi i oczekiwania. Zakazane były huczne zabawy, wesela i prowadzenie wojen. W Rzymie Adwent pojawił się w drugiej połowie VI wieku i był okresem łagodniejszym od Wielkiego Postu. Obejmował on cztery tygodnie. Przeżywano go jako radosne oczekiwanie na Boże Narodzenie i powtórne przyjście Chrystusa. Po Soborze Trydenckim Kościół zaostrzył wymagania adwentowe. Na znak pokuty nie można było zdobić ołtarzy kwiatami, grać na organach i na innych instrumentach. W środę, piątek  i sobotę po trzeciej niedzieli Adwentu poszczono i modlono się o błogosławieństwo Boże dla pracy ludzkiej oraz dla duchownych, którzy przyjmowali w sobotę święcenia. Były to tzw. Suche Dni Adwentu. Dziś ten okres nie ma surowego charakteru i dopuszcza się w nim zabawy, nie ma postu oraz ograniczenia w grze na organach i innych instrumentach. Ołtarze można przyozdabiać kwiatami w sposób umiarkowany. Liturgia Adwentu przybliża trzy postacie, które uczą oczekiwania na przyjście Zbawiciela: Maryję, Izajasza i Jana Chrzciciela. Jest to okres nawrócenia i czas radosnej nadziei. 

>>> Jan Paweł II: Eugeniusz de Mazenod był człowiekiem Adwentu

Adwentowe tradycje i zwyczaje 

Pobożność ludowa w okresie Adwentu jest wyczulona na przygotowanie się na przyjście Mesjasza. Msza z środy Suchych Dni dała początek roratom, tj. tekstom Mszy o Matce Bożej. Nazwa roraty wywodzi się od mszalnej antyfony na wejście, Rorate, caeli, desuper…, („Niebiosa, spuśćcie rosę z góry…”, Iz 45,8; Ps 19,2). Roraty pojawiły się w średniowieczu. W Polsce są znane od XIII wieku. Zgodnie z dawnym zwyczajem zapala się 7 świec, siódma (roratka) może być ozdobiona zielem i wstążką; można ją umieścić pośród innych świec lub poza ołtarzem. Symbolizuje ona Maryję. Od dawna dzieci przychodzą na roraty z lampionami. Msza wotywna o Najświętszej Maryi Pannie w Adwencie może być sprawowana raz dziennie z wyjątkiem niedziel i uroczystości. Dopuszcza się tu śpiew hymnu „Chwała na wysokości”. Tradycyjnie roraty są o świcie, ale obecnie mogą być przeniesione na wieczór. Istnieją parafie, w których jest zwyczaj losowania przez dzieci figurki Matki Bożej i zabierania jej na jeden dzień do domu. 

Wieniec adwentowy utworzony z zielonych gałązek i czterech świec pojawił się najpierw w krajach germańskich i Ameryce Północnej. Zapalenie poszczególnych świec w kolejne niedziele jest upamiętnieniem różnych etapów historii zbawienia przed przyjściem Chrystusa i symbolem prorockiego światła rozjaśniającego noce starotestamentalnego oczekiwania na Mesjasza. Zielone gałązki są symbolem nadziei na zwycięstwo światła nad ciemnością, życia nad śmiercią. Okrągły kształt wieńca symbolizuje wieczność Boga, który nie ma początku ani końca. Wieńce i świece adwentowe można pobłogosławić w czasie Mszy I niedzieli Adwentu albo podczas specjalnego nabożeństwa. W Polsce wieniec adwentowy rozpowszechnia się od kilkudziesięciu lat. 

>>> Jezus przychodzi dzisiaj. Czy potrzebny nam kalendarz adwentowy? 

W niektórych parafiach jest żłóbek adwentowy, w którym stawia się drabinkę z 24 szczeblami lub schodki z 24 stopniami, po których każdego dnia „schodzi” jeden szczebel lub stopień figurka Dzieciątka Jezus. Znany też jest kalendarz adwentowy, na którym każdy dzień Adwentu zawiera okienko lub kartkę ze sceną biblijną i cytat z czytań mszalnych. 

W licznych parafiach w Adwencie są organizowane rekolekcje i dni spowiedzi, co sprzyja nawróceniu, uświęceniu się i przygotowaniu na przyjście Pana. 

Zobacz także