Uroczystości ku czci św. Mikołaja – najważniejszego świętego dla wschodnich chrześcijan

W katedrze prawosławnej w Białymstoku odbyły się w niedzielę uroczystości ku czci św. Mikołaja Cudotwórcy. Jest on patronem katedry – najważniejszej świątyni prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Oprócz prawosławnych, święto w tym terminie obchodzą też grekokatolicy.

Według kalendarza juliańskiego, z którego przy ustalaniu dat świąt religijnych korzysta polska Cerkiew, uroczystość ku czci św. Mikołaja przypada 19 grudnia w kalendarzu gregoriańskim (obecnie powszechnym), czyli 13 dni po tradycyjnych mikołajkach.

Główna liturgia

Głównej niedzielnej liturgii w prawosławnej katedrze św. Mikołaja w Białymstoku przewodniczył ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub, w asyście biskupa supraskiego Andrzeja. Podobne cerkiewne uroczystości odbyły się w Podlaskiem również m.in. w Hajnówce, Białowieży, Narewce czy Drohiczynie.

Białostocka katedra została wybudowana w latach 1843-46 jako świątynia parafialna, ponieważ Białystok należał wówczas do diecezji grodzieńskiej. W 1951 r., po utworzeniu prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej, podniesiono ją do rangi katedry.

>>> Jutro grekokatolicy mają wigilię Bożego Narodzenia

Ikona św. Mikołaja

Znajduje się w niej, szczególnie czczona, ikona przedstawiająca świętego Mikołaja. W każdą środę odprawiane są przed nią specjalne modlitwy (akatysty). Ikony św. Mikołaja należą do najbardziej popularnych w prawosławnych świątyniach i domach.

Święto grekokatolików

Dzień św. Mikołaja według kalendarza juliańskiego obchodzili w niedzielę również grekokatolicy, m.in. z Podkarpacia.

Jak zaznaczył dziekan sanocki i proboszcz parafii greckokatolickiej w Komańczy ks. Andrzej Żuraw, św. Mikołaj to jeden ważniejszych świętych dla chrześcijan wschodnich.

„W Kościele wschodnim szczególną uwagę zwraca się na jego dobroć. Podobizna świętego zajmuje poczesne miejsce w każdym ikonostasie; znajduje się wśród głównych ikon” – dodał duchowny.

>>> Kim są grekokatolicy? Rozmowa z proboszczem parafii grekokatolickiej w Wałczu

Życiorys św. Mikołaja

Biskup Mikołaj żył na przełomie III i IV wieku w Azji Mniejszej. Urodził się jako jedyny syn pobożnych rodziców. W żywotach świętych zapisano, że gdy był młodym kapłanem, po śmierci rodziców cały swój majątek rozdał biednym.

Ten czczony w Kościele katolickim i prawosławnym teolog, zwany cudotwórcą, jest patronem żeglarzy i wędrowców, a także panien pragnących zmienić stan cywilny. Św. Mikołaja uważa się także za orędownika osób skrzywdzonych przez los. Zasłynął z podrzucania jedzenia i złota do domu trzech biednych sióstr, by mogły wyjść za mąż. Stąd wziął się zwyczaj obdarowywania prezentami w jego święto. Podczas pielgrzymki do Ziemi Świętej zapowiedział żeglarzom, że czeka ich straszna burza, ale morze uspokoiły modlitwy świętego.

Jego relikwie znajdują się w Bari we Włoszech. Przeniesiono je tam z Myr Licyjskich w obecnej Turcji, gdzie święty zmarł 6 grudnia, między rokiem 345 a 352 (dokładnej daty nie udało się ustalić) jako biskup tego miasta.

Dyrektor Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej dr Artur Gaweł podkreśla w książce „Rok obrzędowy na Podlasiu”, że św. Mikołaj to jeden z najbardziej czczonych świętych, zwłaszcza wśród prawosławnych w regionie.

>>> Ukraina: 30 lat temu grekokatolicy wyszli z podziemia

Zwyczaje

„W tradycji ludowej św. Mikołaj był przede wszystkim uważany za opiekuna zwierząt hodowlanych, a zwłaszcza bydła. W cerkwiach i kościołach, gdzie znajdowały się obrazy i ikony tego świętego, składano dary ze zwierząt hodowlanych, np. gęsi i kur, które wkładano do przygotowanych wcześniej klatek. Miało to zapewnić ochronę drobiu przez świętego przed lisami, kunami czy jastrzębiami” – pisze Gaweł. Zwraca też uwagę na zwyczaj składania przed wizerunkiem świętego kłębków lnu w intencji urodzaju tej rośliny, a jajek i kaszy – w intencji poprawy zdrowia.

W liczbach

Przedstawiciele polskiej Cerkwi liczbę wiernych szacują na 450-500 tys. osób. W ostatnim spisie powszechnym GUS, które to dane uznawane są jednak przez hierarchów za niemiarodajne, przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Danych z tegorocznego spisu jeszcze nie ma. Największe skupiska prawosławnych są w Podlaskiem.

Liczba grekokatolików w Polsce szacowana jest na ponad 33 tys. wiernych. Mieszkają m.in. w województwach: podkarpackim, małopolskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim.

>>> Prawosławni i grekokatolicy przygotowują się do Bożego Narodzenia

Zobacz także