USA: jaka jest katolicka odpowiedź na stopniowe legalizowanie eutanazji i wspomaganego samobójstwa?

Amerykańska organizacja katolicka „Starzenie się z Godnością” (Aging with Dignity – AD) wydała w kwietniu br. nowe materiały mające na celu ukazanie pozytywnej perspektywy zakończenia życia zgodnie z wiarą. Są one swego rodzaju odpowiedzią na stopniowe legalizowanie w Stanach Zjednoczonych i w niektórych innych krajach eutanazji i wspomaganego samobójstwa.

Dokument ten, pragnący „pomóc katolikom w podejmowaniu trudnych i kompleksowych decyzji dotyczących umierania”, streszcza naukę Kościoła katolickiego na ten temat i wskazuje na związane z nią zagadnienia etyczne.

W wywiadzie dla katolickich środków przekazu założyciel (w 1996) AD Jim Towey, który wcześniej był prawnikiem w dziełach św. Matki Teresy z Kalkuty, podkreślił potrzebę „ukazania ludziom i ich rodzinom pozytywnej wizji związanej z umieraniem i końcem życia, tak aby pomóc im praktykować ich wiarę  a nie tylko traktować śmierć jako «wydarzenie medyczne»”.

Przez wiele lata organizacja ta propagowała inny związany z tym tematem dokument, przeznaczony dla wszystkich, nie tylko katolików, zatytułowany „Five wishes” (Pięć [Ostatnich] Życzeń). Wprowadzono je w życie w 1996 w postaci dokumentu początkowo tylko na Florydzie. Łączyły one w sobie testament z pełnomocnictwem do opieki zdrowotnej oraz dotykały spraw opieki i duchowości. W 1998 we współpracy z Komisją Amerykańskiego Stowarzyszenia Prawników ds. Prawa i Starzenia się (American Bar Association’s Commission on Law and Aging) oraz z czołowymi ekspertami lekarskimi wprowadzono ogólnokrajową wersję „Pięciu Życzeń” w formie książkowej. Początkowo rozprowadzano ją dzięki wsparciu Fundacji Roberta Wooda Johnsona, obecnie dzięki pomocy United Health Foundation „Pięć życzeń” jest dostępnych w 28 językach (m.in. po polsku) i w alfabecie Braille’a.

Ponad 40 milionów dokumentów AD rozesłano przez sieć przeszło 40 tys. organizacji partnerskich na całym świecie.  W kwietniu 2011 powstała wersja internetowa pod nazwą Five Wishes Online, umożliwiająca użytkownikom wypełnienie dokumentu za pomocą specjalnego programu lub wydrukowanie pustego formularza w celu wypełnienia go ręcznie. Zaktualizowana wersja pod nazwą „Five Wishes Digital” pojawiła się w 2022 roku. Zawiera ona warianty dla wszystkich 50 stanów amerykańskich oraz w pełni cyfrowe opcje do podpisu przez autora oświadczenia i świadka.

>>> Za kilka lat o samóbójstwie wspomaganym może być w Polsce głośno. Jak temu zapobiec? [ROZMOWA]

Pięć życzeń

Życzenia 1. i 2. są dokumentami prawnymi. Po podpisaniu spełniają one wymogi prawne dotyczące dyrektywy zaliczkowej w 46 stanach i w Dystrykcie Kolumbii (Waszyngton). Trzy pozostałe życzenia dotyczą opieki, duchowości, przebaczenia i ostatniej woli.

Życzenie 1. mówi o „osoba, którą chcę, aby podejmowała za mnie decyzje dotyczące opieki, gdy już sam (sama) nie mogę”. Jest to wyznaczenie agenta opieki zdrowotnej (zwanego również pełnomocnikiem, zastępcą, przedstawicielem), który podejmuje decyzje medyczne w imieniu osoby, która nie jest w stanie mówić za siebie. Życzenie 2. dotyczy „rodzaju leczenia, którego chcę lub nie chcę”. Jest to testament życia – określa to, co leczenie podtrzymujące życie oznacza dla danej osoby i kiedy by tego chciała, a kiedy nie.

Życzenie 3., zatytułowane „Jak wygodnie chcę żyć”, dotyczy m.in. kwestii opieki nad pacjentem:  jakiego rodzaju leczenia bólu chciałaby dana osoba, osobistych instrukcji nt. pielęgnacji i kąpieli oraz tego, czy chciałaby wiedzieć o opcjach opieki hospicyjnej. Życzenie 4.: „Jak chcę, aby ludzie mnie traktowali”, mówi o sprawach osobistych, np. czy ktoś chciałby być w domu i żeby ktoś inny modlił się przy jego łóżku. I wreszcie życzenie 5 – „Co chcę, aby moi bliscy wiedzieli” – dotyczy spraw przebaczenia, jak dana osoba chce być zapamiętana i jej ostatnich życzeń.

Według Jima Toweya wydany w kwietniu br. nowy dokument skupia się na pomocy katolikom, „aby lepiej zrozumieli nauczanie Kościoła w odniesieniu, z jednej strony – do leczenia bólu i spożywania pokarmów, z drugiej zaś, do wartości i znaczenia przyjęcia sakramentu chorych. Jest to pozytywna wizja zakończenia życia, pozostająca w wyraźnej sprzeczności z eutanazją i wspomaganym samobójstwem. To ostatnie nie jest rozwiązaniem tego problemu, jest nim natomiast dobra i właściwa opieka nad człowiekiem, którego życie dobiega końca, co wymaga dyskusji i współpracy ze strony rodziny. (…) Kościół ma za zadanie pomóc ludziom w przejściu do wieczności i wspomóc ich tak, aby wytrwali w swojej wierze w tych najtrudniejszych chwilach”– stwierdził założyciel AD.

Nowy dokument „Starzenie się z Godnością” cieszy się pełnym poparciem ze strojny amerykańskiego episkopatu. Szczególnie propagują go kardynałowie Timothy Dolan i Sean O`Malley z archidiecezji nowojorskiej za to, że „opiera się on na (zdrowym) fundamencie ochrony Bożego daru życia”.

Zobacz także