Warszawa: obchody 17. Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Z udziałem parlamentarzystów, władz rządowych i samorządowych oraz mieszkańców stolicy odbyły się w czwartek w Warszawie obchody 17. Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Przed Pomnikiem Bohaterów Getta duchowni różnych religii i wyznań modlili się za ofiary Zagłady oraz o powstrzymanie się świata od agresji i nienawiści.

Warszawskie obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu jak co roku zgromadziły przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, ambasad, organizacji społecznych i wyznaniowych. Wszyscy złożyli kwiaty w czasie uroczystości pod Pomnikiem Bohaterów Getta u zbiegu ul Zamenhofa i Al. Sendlerowej.

Totalitarny terror nie zrodził się z dnia na dzień

W imieniu parlamentarzystów przemówiła wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska. Jak podkreśliła, jest to bolesna rocznica, choć żaden ból niestety nie może przywrócić tego, co na skutek Zagłady zostało zniszczone. Dla Polaków pamięć o zamordowanych Żydach ma znaczenie szczególne, bowiem przez wiele wieków żydowska kultura i tradycje rozwijały się na ziemiach polskich. – My Polacy mamy szczególny obowiązek pamiętać i dawać świadectwo całemu światu o naszych żydowskich sąsiadach, przyjaciołach, znajomych, o ich bogatym dorobku dla naszego kraju. Ale przede wszystkim o niewyobrażalnej zbrodni, w której zostali zgładzeni. Naszym obowiązkiem jest przypominanie, do czego zdolny jest człowiek motywowany ideologią nienawiści do innych ludzi. Totalitarny terror nie zrodził się z dnia na dzień. Rasizm i antysemityzm długo zatruwały umysły ludzi. Dziś wiemy, że wystarczy nie reagować na zło, żeby ono rozwijało się w wielkim tempie – mówiła wicemarszałek Kidawa-Błońska.

Władze rządowe reprezentował wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin, który poinformował, że na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie dobiegły końca prace nad upamiętnieniem Żydów zmarłych lub zamordowanych na ulicach getta warszawskiego i pochowanych w jednym z największych grobów masowych w Europie. W pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej w Warszawie pochówki Żydów zmarłych w stolicy odbywały się w indywidualnych grobach, zgodnie z tradycją i prawem żydowskim. Później, gdy w getcie warszawskim umierały dziesiątki i setki ludzi dziennie, zaczęto ich grzebać w masowym grobie. Po wojnie ofiary Zagłady pochowane w grobie masowym na cmentarzu żydowskim przy Okopowej pozostawały nie upamiętnione, a granice grobu zacierały się. Latem 2021 r. Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie i Fundacja Dziedzictwa Kulturowego podjęli decyzję o upamiętnieniu ofiar Holokaustu w stolicy we właściwych granicach masowego grobu.

Jarosław Sellin zapewnił, że państwowa opieka nad tym i wszystkimi innymi miejscami pamięci o Zagładzie Żydów będzie kontynuowana, gdyż „polskie państwo chce być i jest kustoszem pamięci o największej zbrodni w historii ludzkości, zbrodni Holokaustu, kustoszem pamięci polskich obywateli, polskich Żydów, którzy zostali zamordowani”.

Wiceprezydent Warszawy Aldona Machnowska-Góra podkreśliła, że udział w corocznych obchodach oznacza wolę pamiętania o ofiarach Zagłady, ale też łączy się z wyrażeniem potępienia i niezgody na to zbrodnie, które wydarzyły się kilkadziesiąt lat temu na ziemiach polskich i całej Europie. Poinformowała m.in., że w godz. 12.00 – 18.00, jak co roku tego dnia, na ulice Warszawy wyjeżdża oznaczony gwiazdą Dawida zabytkowy tramwaj. Pusty pojazd symbolizuje tramwaj kursujący w getcie warszawskim. Ma on przypomnieć mieszkańcom stolicy o żydowskich sąsiadach, którzy w czasie II wojny światowej zostali wymordowani w obozach zagłady i w gettach.

Gołda Tencer, reżyserka Teatru Żydowskiego w Warszawie i prezes Fundacji Shalom, współorganizatora uroczystości, córka Szmula Tencera, który przeżył Holokaust, opowiedziała krótko o losach swojej rodziny. Podkreśliła też, że Zagłada stała się krzykiem żydowskich dzieci i rodzin w niej zamordowanych.

Międzyreligijna modlitwa

Częścią obchodów upamiętnienia ofiar Holokaustu jest także co roku modlitwa międzyreligijna. W tym roku pod Pomnikiem Bohaterów Getta uczestniczyli w niej rabin Jehoszua Ellis z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, ks. prałat Tadeusz Sowa z Kurii Metropolitalnej Warszawskiej, ks. Michał Koktysz z Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, pastor Andrzej Stepanow – przedstawiciel Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, ks. protojerej dr Piotr Kosiński z Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego i pastor Andrzej Siciński z Kościoła Adwentystow Dnia Siódmego.

Ks. Sowa modlił się słowami modlitwy w intencji narodu żydowskiego na Umschlagplatz, którą odmówił Jan Paweł II w 1999 r. podczas pielgrzymki do Polski.

„Boże Abrahama, Boże Proroków, Boże Jezusa Chrystusa! W Tobie zawarte jest wszystko, do Ciebie zmierza wszystko, Ty jesteś kresem wszystkiego. Wysłuchaj modlitw zanoszonych przez nas za naród żydowski, który – ze względu na swoich przodków – jest Tobie nadal bardzo drogi. (…) Wspomóż, by zabiegając o pokój i sprawiedliwość między wszystkimi ludźmi i narodami, odkrywał swoje wielkie zadanie objawiania światu Twojego błogosławieństwa. Wesprzyj, by spotykał się z szacunkiem i miłością u tych którzy nie rozumieją jeszcze. jego bolesnych doświadczeń, oraz u tych, którzy solidarnie, z poczuciem wzajemnej troski – jednych o drugich, współodczuwają zadane mu głębokie rany” – modlił się duchowny.

Duchowni modlili się w intencji zamordowanych w Zagładzie oraz w intencji przyszłych pokoleń: aby nadal pamiętały o tamtej zbrodni i czyniły wszystko, by powstrzymywać świat od agresji i nienawiści, od wzbudzania konfliktów i planowania wojen.

Światło świec symbolem pamięci

W trakcie uroczystości nastąpiło także złożenie wieńców pod Pomnikiem Bohaterów Getta. Symbolem pamięci o tych, którzy ginęli w obozach zagłady i gettach jest też światło świec. Organizatorzy uroczystości Dnia Pamięci apelują o postawienie zapalonej świecy w oknie dziś wieczorem o godz. 18.00. Światło Pamięci można także zapalić w Internecie – wystarczy pobrać z profilu Fundacji Shalom zdjęcie zapalonej w oknie świecy i udostępnić na swoim profilu.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 1 listopada 2005 r. Datę obchodów wyznaczono na 27 stycznia – rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau w 1945 roku. Mają one na celu nie tylko uczczenie pamięci pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy, ale i pokazanie wyraźnego sprzeciwu wobec nieuznawania Holokaustu jako wydarzenia historycznego. W swojej rezolucji Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało również do przedsięwzięcia środków mobilizujących narody, aby podtrzymać pamięć i edukację na temat Holokaustu, by ten czas był dla wszystkich ludzi przestrogą przed nienawiścią, rasizmem i uprzedzeniami.

W Auschwitz byli więzieni i mordowani obywatele niemal wszystkich krajów Europy okupowanych przez Niemców, w zdecydowanej większości Żydzi. Ponad 1,1 mln osób nie doczekało wolności. Zginęli w największej z hitlerowskich fabryk śmierci.