Wielkopostna liturgia to nauczycielka życia 

Każda niedzielna liturgia Wielkiego Postu w sposób szczególny pokazuje, do czego się przygotowujemy i co lada moment wydarzy się w naszej wierze. Aby to „wyłapać” – warto zwrócić uwagę na modlitwę, którą nazywamy kolektą. 

Można zobaczyć, jak liturgia poszczególnych niedziel prowadzi nas w głąb nie tylko samej tajemnicy paschalnej, ale także w głąb rozumienia dynamiki nawrócenia i zbliżania się do coraz pełniejszego udziału w życiu Bożym. 

Kolekta to (łac. collere – zbierać razem, tzw. modlitwa dnia, oracja) modlitwa, która znajduje się w brewiarzu i w formularzu mszy świętej. To właśnie w tym tekście zawarty jest charakter obchodu liturgicznego czy też nawiązanie w treści do uroczystości lub wspomnienia świętego patrona. To w tej modlitwie najbardziej widać „o co chodzi”, na co szczególnie można zwrócić uwagę w danym czasie liturgicznym. 

>>> Druga połowa. Wynik wciąż może się zmienić [FELIETON]

Kolekta następuje po akcie pokuty i po hymnie „Chwała na wysokości Bogu” (tego hymnu w Wielkim Poście akurat nie śpiewamy), a kończy się słowami: „Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

„aby nasze wyrzeczenia umocniły nas do walki” 

Kolekta ze Środy Popielcowej: „Panie, nasz Boże, daj nam przez święty post zacząć okres pokuty, aby nasze wyrzeczenia umocniły nas do walki ze złym duchem. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Czasami akcentujemy fakt, że Wielki Post jest czasem walki z grzechem. Tymczasem walka ze złym duchem to coś więcej. To poznanie siebie, swoich słabych stron, zranień, kompleksów, czyli miejsc szczególnie wrażliwych, które może wykorzystać nasz Przeciwnik do tego, by nas osłabić, by te właśnie miejsca wykorzystać jako miejsca, w których łatwo skłonić nas do grzechu. Nie chodzi więc tylko o samo powstrzymanie się od grzechu, choć i to jest ważne, ale także o „pozbywanie się” tego, co jest przyczyną grzechu, choć samo nie musi nim być. 

„abyśmy (…) postępowali w rozumieniu tajemnicy Chrystusa” 

Kolekta z I Niedzieli Wielkiego Postu: „Wszechmogący Boże, spraw, abyśmy przez doroczne ćwiczenia wielkopostne postępowali w rozumieniu tajemnicy Chrystusa  i dzięki Jego łasce prowadzili święte życie. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Po pierwsze, ważne wydaje się słowo „postępowali”. Mówi ono nam o tym, że do rozumienia tajemnicy się dorasta, dojrzewa – jest to proces. Po drugie, ważne jest rozumienie, czyli współpraca wiary z rozumem. Nasz wysiłek w zbliżaniu się do Boga i przyjęcie Jego łaski, która z kolei uzdalnia nas do życia tym, co zrozumieliśmy z Ewangelii i tajemnicy śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. 

„ożywiaj naszą wiarę swoim słowem” 

Kolekta z II Niedzieli Wielkiego Postu: „Boże, Ty nam nakazałeś słuchać Twojego umiłowanego Syna, ożywiaj naszą wiarę swoim słowem, abyśmy odzyskawszy czystość duszy, mogli się cieszyć oglądaniem Twojej chwały. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

To Jego słowo daje nam nowe życie. „Panie, powiedz tylko słowo, a uzdrowiona będzie dusza moja” – powtarzamy w każdej mszy świętej. To słowo, to słowo, które wyrywa nas z życia w grzechu i usprawiedliwia nas przed Oskarżycielem. Właśnie to ożywia naszą wiarę, naszą miłość i naszą nadzieję, byśmy wciąż na nowo wracali do Tego, który może sprawić, że będziemy coraz bardziej przygotowani na spotkanie z Nim twarzą w twarz. 

„przyjmij nasze pokorne przyznanie się do przewinień (…) i podźwignij nas w swoim miłosierdziu” 

Kolekta z III Niedzieli Wielkiego Postu: „Boże, źródło wszelkiego miłosierdzia i dobroci, Ty nam wskazałeś jako lekarstwo na grzechy post, modlitwę i jałmużnę, przyjmij nasze pokorne przyznanie się do przewinień, które obciążają nasze sumienia, i podźwignij nas w swoim miłosierdziu. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Dopiero coraz lepsze poznawanie siebie, coraz głębsze rozumienie tajemnicy Chrystusa, słowo ożywiające wiarę tworzy „klimat” do przyznania się do swoich win, do wzięcia za nie odpowiedzialności. I może najważniejsze – z tą naszą winą nie zostajemy sami, ale Źródło miłosierdzia i dobroci czeka, aby nas podźwignąć, przywrócić twarz Bożego syna i córki, dać nowe życie, biorąc na siebie to, na co On nie zasłużył, a my owszem. Bo takie jest właśnie miłosierdzie, że nie odpłaca nam tym, co powinno nam się należeć za nasze grzechy, ale odpowiada miłością i przebaczeniem. 

„Boże, Ty za pośrednictwem swojego Syna pojednałeś ludzkość ze sobą” 

Kolekta z IV Niedzieli Wielkiego Postu: „Boże, Ty za pośrednictwem swojego Syna pojednałeś ludzkość ze sobą, spraw, aby lud chrześcijański z żywą wiarą i szczerym oddaniem spieszył ku nadchodzącym świętom wielkanocnym. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg przez wszystkie wieki wieków”. 

I to przebaczenie to jeszcze dla Bożego miłosierdzia było za mało. On ludzkość, każdego z nas, pojednał ze sobą. Pojednał – to znaczy, że przywraca nas do wspólnoty ze sobą, do jedności. Świadomość Bożego zaangażowania, by odnaleźć i odzyskać żywą, szczerą relację z człowiekiem, pozwala przygotować serce na przyjęcie tego, co niepojęte, tego, co za chwilę się zadzieje w czasie wydarzeń wielkanocnych.  

„abyśmy gorliwie naśladowali miłość Twojego Syna” 

Kolekta z V Niedzieli Wielkiego Postu: „Prosimy Cię, Panie, nasz Boże, udziel nam łaski, abyśmy gorliwie naśladowali miłość Twojego Syna, który oddał własne życie za zbawienie świata. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Wszystkie etapy, przez które do tej pory prowadziła nas liturgia, nie są jedynie dla nas samych. Jesteśmy powołani do naśladowania miłości Jezusa, która zaprowadziła Go do oddania własnego życia za zbawienie świata. To bardzo mocne słowa i nie jest to łatwe. Ale ktoś, kto sam doświadczył ogromu miłości przebaczenia i pojednania chce oddać życie, by stawać się znakiem Jego miłości w świecie. Zaczyna pragnąć tego samego, czego pragnie Bóg – kochać aż po szaleństwo krzyża. 

„nowe życie przez zasługi męki Twojego Jedynego Syna” 

Kolekta z Wielkiego Poniedziałku: „Wszechmogący Boże, z powodu własnej słabości upadamy w grzechy, daj nam nowe życie przez zasługi męki Twojego Jedynego Syna. Który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg przez wszystkie wieki wieków”. 

Wielki Tydzień skupia się na wydarzeniach paschalnych. Wskazuje na Boga i Jego Syna Jezusa Chrystusa jako na źródło naszego zbawienia. To Bóg jest źródłem naszego powstawiania i życia w jedności z Nim. To On rodzi w nas nowe życie ukierunkowane na wolność i miłość. 

„tak sprawować misteria Męki Pańskiej, abyśmy mogli otrzymać Twoje przebaczenie” 

Kolekta z Wielkiego Wtorku: „Wszechmogący, wieczny Boże, daj nam tak sprawować misteria Męki Pańskiej, abyśmy mogli otrzymać Twoje przebaczenie. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

To dzięki tajemnicy zupełnie „nielogicznej” miłości otrzymujemy przebaczenie. Potrzebna jest jedynie dyspozycja naszego serca, które z prostotą i szczerością będzie chciało stanąć przed Nim i przyjąć to przebaczenie, które ma dla nas zupełnie za darmo. 

„abyśmy wiernie Tobie służyli i dostąpili łaski zmartwychwstania” 

Kolekta z Wielkiej Środy: „Boże, Ty chciałeś, aby Twój Syn przez śmierć na drzewie krzyża uwolnił nas spod władzy szatana, spraw, abyśmy wiernie Tobie służyli i dostąpili łaski zmartwychwstania. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Wydarzenia paschalne mają nie tylko skutki tutaj, w naszym życiu na ziemi, w czasie pielgrzymowania do niebieskiej ojczyzny, ale mają też skutki dla naszej wieczności. „Jezus «otworzył» nam niebo przez swoją Śmierć i swoje Zmartwychwstanie” – czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego (1026). My możemy mieć „pewność nadziei zbawienia”. Nadzieja ta respektuje wolną wolę człowieka mogącego odrzucić Boga, lecz równocześnie opiera się na ufności, iż taka decyzja nie stanie się udziałem żadnego z ludzi. Świadome trwanie w grzechu kieruje osobę ku rzeczywistości piekła, czyli dobrowolnego odrzucenia Boga. Jan Paweł II w encyklice Dives in misericordia podkreślał potrzebę wiary w Jego moc, rozumianą jako „wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła, które jest w świecie i w człowieku”. 

„abyśmy z tak wielkiego misterium czerpali pełnię miłości i życia” 

Kolekta z Wielkiego Czwartku – msza wieczerzy Pańskiej: „Wszechmogący, wieczny Boże, obchodzimy pamiątkę najświętszej Wieczerzy, podczas której Twój Jednorodzony Syn, mając się wydać na śmierć, pozostawił Kościołowi nową wiekuistą Ofiarę i Ucztę swojej miłości; spraw, abyśmy z tak wielkiego misterium czerpali pełnię miłości i życia. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków”. 

Wydarzenia paschalne są dla chrześcijan źródłem nowego życia i pełni miłości. Możemy tego doświadczyć codziennie w czasie Eucharystii, kiedy to pijemy Krew i spożywamy Ciało i „czynimy to na pamiątkę” śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Nie jest to jednak pamiątka, czy wspominanie „błogosławionej męki” w potocznym rozumieniu. Teologia używa na określenie tego wspominania i pamiątki słowa „anamneza”. To pojęcie wskazuje, że Chrystus i wszystkie owoce Jego męki i zmartwychwstania stają się uobecnione „w szacie” sakramentu. Chrystus Paschalny jest żywy i prawdziwie obecny, chociaż ukryty. 

Zobacz także