Wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Królowej

Kościół katolicki 22 sierpnia obchodzi liturgiczne wspomnienie obowiązkowe Najświętszej Maryi Panny Królowej. Wprowadził je papież Pius XII encykliką „Ad Caeli Reginam” 11 października 1954 r., w setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny.

Początkowo wspomnienie Maryi Królowej obchodzone było 31 maja. W wyniku posoborowej reformy kalendarza liturgicznego przesunięto je na oktawę uroczystości Wniebowzięcia Maryi – 22 sierpnia.

Królewski tytuł w pismach

W Piśmie Świętym nie ma tekstu, który mówi wprost o królewskim tytule Najświętszej Maryi Panny, ale są takie, które wskazują na to pośrednio. Wśród najważniejszych są słowa archanioła Gabriela w scenie zwiastowania i Elżbiety, która powiedziała do Maryi: „Błogosławiona jesteś między niewiastami”. Z koli sama Matka Boża wyznała wówczas: „Oto błogosławić mnie będą odtąd wszystkie pokolenia”.

W Apokalipsie św. Jana czytamy o niewiaście obleczonej w słońce i „księżyc pod Jej stopami, a na Jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu”. Według tradycji Kościoła tą niewiastą jest Maryja. Na godność królewską Maryi wskazywali od początku chrześcijaństwa święci, błogosławieni, a także ojcowie i doktorzy Kościoła. Św. Efrem (zm. 373 r.) pisał: „Dziewico czcigodna, Królowo i Pani”, „po Trójcy jest Panią wszystkich”, „jest Panią wszystkich śmiertelnych”. Św. Grzegorz z Nazjanzu (zm. 390 r.) nazwał Maryję „Matką Króla całego świata”.

>>> Kard. Ryś: Maryja jest najpiękniejszym obrazem Kościoła

Również Epifaniusz (zm. 403 r.), biskup konstantynopolitański, w liście do papieża Hormisdasa wspominał o konieczności modlitwy za jedność Kościoła, „dzięki świętej i jednoistnej Trójcy i wstawieniu się Pani naszej, świętej i chwalebnej Panny i Bożej Rodzicielki Maryi”. „Królową, Władczynią, Panią” i „Panią wszechstworzenia” nazywał Maryję również doktor Kościoła św. Jan Chryzostom (zm. 407 r.). Św. Piotr Chryzolog (zm. 451 r.), doktor Kościoła, nazywa Matkę Bożą „Panią” (Domina), co w ówczesnej terminologii oznaczało godność władcy i króla. Św. Ildefons, biskup Toledo (zm. 669 r.), nazywa Maryję nie tylko Panią, ale „panującą nad wszystkimi ludźmi”. Św. German, patriarcha Konstantynopola (zm. 732 r.), nazywa Maryję „Królową wszystkich mieszkańców ziemi”, a św. Jan Damasceński (zm. 749 r.) „Królową rodzaju ludzkiego” i „Królową wszystkich ludzi”, „Panią wszechstworzenia”.

Ustanowienie święta

O wprowadzenie do kalendarza liturgicznego święta Najświętszej Maryi Panny Królowej prosili biskupi francuscy i hiszpańscy w czasie Soboru Watykańskiego I w 1869 r. Prośbę ponowili uczestnicy pierwszego krajowego kongresu maryjnego, który odbył się w 1900 r. w Lyonie. Uczyniły to również międzynarodowe kongresy maryjne we Fryburgu (1902 r.) i w Einsiedeln (1904 r.).

W setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o niepokalanym poczęciu Maryi papież Pius XII w encyklice „Ad Caeli Reginam” („O Królewskiej Godności”) z 11 października 1954 r. ustanowił „święto Królowej Maryi, które ma być obchodzone w całym świecie w dniu 31 maja”.

Nakazujemy również, aby tegoż dnia ponawiano poświęcenie się rodzaju ludzkiego nieskalanemu Sercu Panny Maryi. W nim bowiem leży nadzieja nadejścia lepszego wieku, tryumfu wiary i chrześcijańskiego pokoju. (Pius XII)

Pius XII zwrócił uwagę, że Matka Boża, „od pierwszej chwili swego poczęcia napełniona została wielką obfitością łaski” oraz „że nią przewyższa łaskę wszystkich świętych oraz aniołów”.

>>> O. prof. Bartosik, mariolog: Maryja jest matką, która wychowuje nas poprzez własny przykład

Wybrana przez Boga na Królową nieba i ziemi, wyniesiona nad wszystkie chóry aniołów i rzesze świętych niebian, u boku jednorodzonego Syna Swego Jezusa Chrystusa wstawia się za nas przemożnie swoimi prośbami, a o co prosi otrzymuje i nie zna zawodów.

Tytuł Maryi Królowej pojawił się także w dokumentach Soboru Watykańskiego II, który obradował od 11 października 1962 r. do 8 grudnia 1965 r.

Niepokalana Dziewica, zachowana wolną od wszelkiej skazy winy pierworodnej, dopełniwszy biegu życia ziemskiego, z ciałem i duszą wzięta została do chwały niebieskiej i wywyższona przez Pana, jako Królowa wszystkiego, aby bardziej upodobniła się do Syna swego, Pana panującego oraz zwycięzcy grzechu i śmierci. (konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”)

Tytuł Maryi Królowej Polski

Tytuł Maryi Królowej Polski sięga drugiej połowy XVI w. Wtedy poeta Grzegorz z Sambora nazywał Maryję „Królową Polski i Polaków”. 1 kwietnia 1656 r. król Jan Kazimierz w katedrze lwowskiej przed cudownym obrazem Matki Bożej Łaskawej obrał Maryję za Królową swoich państw, nazywając Ją „szczególną Patronką Królestwa Polskiego”.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Episkopat Polski zwrócił się do Stolicy Apostolskiej o wprowadzenie święta dla Polski pod wezwaniem „Królowej Polski”. Biskupi zaproponowali papieżowi dzień 3 maja, by podkreślić nierozerwalną łączność tego święta z Sejmem Czteroletnim, zwłaszcza z uchwaloną 3 maja 1791 r. pierwszą polską konstytucją. W roku 1962 papież Jan XXIII ogłosił Maryję Królową Polski – „główną patronką kraju i niebieską Opiekunką naszego narodu”.

Matka Boża na tronie

Od VI w. Matka Boża na tronie pojawiała się w ikonach bizantyjskich. Nosiły one nazwę Basilissa, czyli Królowa, lub Theantropos (Pani siedząca na tronie, mająca na kolanach Dziecię Boże). W wczesnośredniowiecznych obrazach (po grecku – panagia angeloktistos) aniołowie podtrzymują koronę Maryi. Od X w. powszechnym zwyczajem staje się przedstawianie Maryi na tronie i z koroną, w szatach królewskich, a nawet siedzącej po prawicy Chrystusa. Od XIV w. pojawiają się także wizerunki koronacji Maryi przez Jezusa i Boga Ojca.

W VIII w. pojawił się zwyczaj prywatnego koronowania obrazów i figur Matki Bożej, zwłaszcza słynących szczególnymi łaskami. W 732 r. papież św. Grzegorz III ukoronował wizerunek Matki Bożej szczerozłotymi koronami z diamentami. Papież Grzegorz IV w 838 r. podobną koronę ofiarował Maryi w kościele św. Kaliksta w Rzymie. Od XVII w. zwyczaj koronacji wizerunków Matki Bożej został urzędowy zastrzeżony dla Stolicy Apostolskiej. W Polsce pierwszy obrazem ukoronowany koronami papieskimi był wizerunek Matki Bożej Łaskawej w Warszawie w 1651 r., a następnie wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej w 1717 r.

Do najdawniejszych i najbardziej popularnych modlitw Kościoła, w które wskazują na godność królewską Matki Bożej są: „Pod Twoją obronę” („Sub Tuum praesidium”). „Witaj, Królowo” („Salve Regina”) i litania loretańska, gdzie ostatnie wezwania wychwalają Matkę Bożą, jako królową.