Justyna Nowicka: znak pokoju nie jest tylko uprzejmością

Na początku chrześcijaństwa nie mówiono o znaku pokoju, ale o pocałunku pokoju. Był to wyraz najgłębszej jedności i braterstwa. Z czasem gest ten zaczął się zmieniać. 

O pocałunku piszą apostołowie w swoich listach. Święty Paweł zachęca, by bracia – tak nazywali siebie nawzajem chrześcijanie – pozdrawiali się pocałunkiem pokoju. Swoje zachęty umieścił na końcu listów do chrześcijan w Rzymie (Rz 16,16), w Koryncie (1 Kor 16,20; 2 Kor 13,12), a także w Pierwszym Liście do Tesaloniczan (1 Tes 5,26). 

Podobnie święty Piotr w zakończeniu swojego pierwszego listu (1 P 5,14) prosi, by adresaci przekazali sobie „pocałunek miłości”. 

>>> Jak przekazywać znak pokoju? [WIDEO]

Pokój Chrystusa 

Pokój, którym chcemy się obdarować pochodzi od Chrystusa. Dlatego w niektórych rytach mszy świętej znak pokoju jest przekazywany w taki sposób, by ten związek był widoczny. 

Na przykład w Anglii istniał zwyczaj przekazywania sobie tzw. tabliczki pokoju. Najczęściej był to wizerunek Ukrzyżowanego. Najpierw diakon podawał tabliczkę celebransowi, aby ten ją ucałował. A następnie przekazywał ją wiernym. Był to znak tego, że pokój pochodzi od Chrystusa, a kapłan, który Go reprezentuje, przekazuje ten znak wiernym. 

Z tego też powodu zdarzało się, że celebrans przed przekazaniem znaku pokoju całował patenę lub kielich. Dotykał znaków obecności Chrystusa, by w ten sposób podkreślić, że chodzi o pokój Chrystusowy. Następnie przekazywał go służbie liturgicznej, by oni zanieśli go dalej – pozostałym uczestnikom Eucharystii. 

Jak przekazywać znak pokoju? 

Co ciekawe znak pokoju nie jest obowiązkowym elementem mszy świętej. Najnowsze wydanie Mszału Rzymskiego mówi, że decyzja odnośnie do jego zastosowania podejmuje celebrans. Także forma tego znaku może być bardzo różna. Jak ma ona wyglądać ustalają to episkopaty poszczególnych krajów. W związku z tym może być związana z kulturą kraju, w którym jesteśmy na mszy.  

>>> Justyna Nowicka: Komunia duchowa. Krótki przewodnik

Polscy biskupi zdecydowali, że „znakiem pokoju jest ukłon w stronę najbliżej stojących uczestników mszy świętej lub podanie im ręki”. 

Znak pokoju można wykonać w milczeniu albo wypowiedzieć przy tym słowa: „Pokój Pański niech zawsze będzie z tobą” lub „Pokój z tobą” (nie należy używać formuły: „Pokój nam wszystkim”). Odpowiadamy po prostu: „Amen”. 

W naszej kulturze jesteśmy dość powściągliwi w okazywaniu bliskości. Dlatego też gesty stosowane w liturgii też takie są. Warto jednak pamiętać, że jest to gest o długiej tradycji i głębokiej treści, dlatego nie powinniśmy wykonywać go z obojętnością. 

>>> Krótki przewodnik po mszy świętej: obrzędy Komunii

Jakie jest znaczenie „znaku pokoju”? 

Znak pokoju wyraża prawdę o tym, że tylko od Boga, który jest w sposób żywy i prawdziwy obecny w Eucharystii, możemy otrzymać pokój. Właśnie przez ten znak „Kościół prosi o pokój i jedność dla siebie samego i dla całej ludzkiej rodziny, wierni zaś okazują sobie trwającą w Kościele komunię i miłość, zanim przyjmą Najświętszy Sakrament” – czytamy we Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego. 

Zobacz także