Który papież miał najdłuższy pontyfikat?

Przed 175 laty – 16 czerwca 1846 r., po dwudniowym konklawe, które odbyło się w rzymskim Pałacu Kwirynalskim, nowym papieżem został Giovanni Maria Mastai-Ferretti, który przyjął imię Pius IX. W 5 dni później odbyła się jego koronacja i tak rozpoczął się pontyfikat, który miał się okazać najdłuższym w dziejach Kościoła katolickiego, jeśli nie liczyć pierwszego papieża – św. Piotra, o którego posługiwaniu na tym urzędzie mamy niewiele pewnych wiadomości i tylko tradycja głosi, że pełnił on to stanowisko ponad 30 lat.

>>> Z piekła Auschwitz do szwedzkiego raju. Historia Anny Szałaśnej

Przyszły papież urodził się 13 maja 1792 r. w Senigallii nad Adriatykiem w środkowych Włoszech jako dziewiąte dziecko w zubożałej rodzinie hrabiowskiej. Na chrzcie otrzymał imiona Giovanni Maria Giambattista Pietro Pellegrino Isidoro. W latach 1802-09 uczył się w szkole pijarów w mieście Volterra w Toskanii, po czym udał się na dalsze studia do Rzymu, skąd jednak wskutek zamieszek politycznych już w 1810 r. wyjechał. Powrócił do Wiecznego Miasta w 1814 r., chcąc zostać członkiem (nieistniejącej dziś) Papieskiej Gwardii Szlacheckiej. Odmówiono jednak przyjęcia go ze względu na ataki padaczki, które wtedy miewał. Wstąpił więc do rzymskiego seminarium duchownego, a objawy padaczkowe ustąpiły. Po przyjęciu 10 kwietnia 1819 r. święceń kapłańskich w Rzymie był m.in. dyrektorem duchowym jednego z miejscowych sierocińców, a w latach 1823-25 audytorem delegatury apostolskiej w Chile. Po powrocie do Wiecznego Miasta został kanonikiem i dyrektorem szpitala św. Michała.

>>> Wizyta „ad limina apostolorum” – historia

21 maja 1827 Pius VIII mianował go arcybiskupem Spoleto i w 10 dni później asystentem Tronu Papieskiego. Od 17 grudnia 1832 hierarcha był biskupem Imoli, z zachowaniem tytułu arcybiskupiego. W obu diecezjach, którymi kierował, dał się poznać jako gorliwy duszpasterz, troszczący się o duchowe, ale i materialne potrzeby wiernych, dbający o intelektualny rozwój duchowieństwa i szerzący zwłaszcza cześć do Najświętszego Serca Maryi. Na konsystorzu 23 grudnia 1839 Grzegorz XVI mianował jednego kardynała, zapowiadając jednocześnie, że trzech innych powołał „in pectore” (w sercu), a więc bez ogłaszania ich nazwisk. Uczynił to w rok później 14 grudnia 1840 i wówczas abp Mastai-Ferretti otrzymał czerwony biret, kapelusz i inne oznaki godności kardynalskiej.

W tym charakterze wziął udział w konklawe, które zebrało się 14 czerwca 1846 r. – dwa tygodnie po śmierci Grzegorza XVI – z udziałem 50 spośród 62 żyjących wówczas purpuratów. Zebrali się oni w Pałacu Kwirynalskim, który w owym czasie był głównym gmachem władz Państwa Kościelnego i wielokrotnie gościł konklawistów, obecnie zaś jest siedzibą prezydentów Włoch.
Kardynałowie, uczestniczący w wyborach papieża, byli podzieleni na dwa obozy: „gregorianów”, którym przewodził sekretarz stanu zmarłego papieża Luigi Lambruschini, znany z bardzo konserwatywnych poglądów i zwolennicy nurtu bardziej pojednawczego z Paolo Polidorim i Ludovico Micarą na czele. Arcybiskup z Imoli był znany wśród konklawistów, ale nie należał do głównych faworytów konklawe. Ostatecznie to jednak on został wybrany 16 czerwca 1846 r. nowym papieżem, przyjmując imię Piusa IX z sympatii do Piusa VII (1800-23), którego bardzo cenił. W chwili wyboru miał nieco ponad 54 lata i 1 miesiąc i był najmłodszym biskupem Rzymu od Pawła V (1605-21), którego wybrano na papieża, gdy miał 52 lata i niespełna 6 miesięcy. Jego koronacja odbyła się 21 tegoż miesiąca, a bazylikę św. Jana na Lateranie – swoją katedrę jako biskupa Rzymu – objął 9 listopada 1846 roku.

>>> Pszczoły i historia zbawienia

Piusa IX czekał – jak się miało okazać – długi pontyfikat, który przypadł na niezwykle burzliwy okres w Europie drugiej połowy XIX wieku. Mimo stosunkowo młodego wieku nowy papież miał już duże doświadczenie w zakresie zarządzania i duszpasterstwa, był szczerze i głęboko pobożny, brakowało mu natomiast stosownego przygotowania politycznego i teologicznego. Miał wiele osobistego uroku, był zarazem dostojny i dowcipny, łagodny, ale i nieugięty, gdy uznawał to za konieczne. Jego słabościami były nerwowość i zmienność, niekiedy wręcz nieprzewidywalność charakteru. Gdy rozpoczynał swe urzędowanie, był lubiany a nawet uwielbiany przez rodaków, ale gdy zaczął sprzeciwiać się ich dążeniom niepodległościowym i coraz bardziej okazywał swój konserwatyzm, cieszył się coraz mniejszą sympatią, a nawet wzbudzał nienawiść.

>>> „Nie wpuścilibyście przyszłego papieża?”. Historia spóźnienia Karola Wojtyły na konklawe

8 grudnia 1869 r. rozpoczął się zwołany przez Piusa IX Sobór Watykański I z udziałem prawie 700 biskupów, jacy wówczas działali w Kościele. Najważniejszym owocem tego zgromadzenia było uchwalenie dużą większością głosów dogmatu o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności, który on sam zatwierdził 18 tegoż miesiąca. Już nazajutrz wybuchła wojna francusko-pruska i duża część ojców soborowych opuściła Rzym, a gdy 20 września 1870 wojska włoskie zajęły Rzym, obrady Vaticanum I przerwano i więcej już go nie wznowiono. Wielkie znaczenie pontyfikat Piusa IX miał dla Kościoła w innych krajach. W Wielkiej Brytanii i w Holandii (Niderlandach) przywrócono rodzimą hierarchię katolicką, zniszczoną tam w okresie reformacji. Bardzo rozwinęła się kościelna działalność misyjna na innych kontynentach, szczególnie w Ameryce Łacińskiej, a także w Afryce i częściowo w Azji. W latach 1848-68 Stolica Apostolska zawarła łącznie ok. 30 konkordatów i innych podobnych umów z Rosją, Hiszpanią oraz z kilkoma państwami europejskimi i amerykańskimi.

Pius IX zmarł w Watykanie 7 lutego 1878 w wieku bez mała 88 lat, po pontyfikacie trwającym 31,5 roku – najdłuższym w dziejach Kościoła, a przynajmniej na tle tych papieży, których życiorysy i okresy rządów w Kościele są w miarę dokładnie udokumentowane. Za najdłuższy uważa się pontyfikat pierwszego biskupa Rzymu, św. Piotra, który miał trwać 32-35 lat, ale brak jest pewnych danych na ten temat. Zwłoki Piusa IX spoczęły najpierw w podziemiach bazyliki św. Piotra, ale w 1881 r. przeniesiono je do kościoła św. Wawrzyńca za Murami.  W 1907 r. diecezja rzymska rozpoczęła proces beatyfikacyjny tego papieża, który jednak kilkakrotnie był przerywany i ostatecznie błogosławionym ogłosił go 3 września 2000 r. (razem z Janem XXIII) Jan Paweł II.