Zdjęcie: kaplica narodzenia w Kościele Narodzenia Jezusa w Betlejem, w Autonomii Palestyńskiej, fot. pixabay
Betlejemskie Misterium w sztuce pierwszych chrześcijan
Niewiele zachowało się znanych nam wczesnochrześcijańskich przedstawień Bożego Narodzenia, ale to w sztuce tamtej epoki tkwią korzenie bożonarodzeniowej ikonografii.
Za pierwsze takie przedstawienie, lecz nie w klasycznej, powszechnej i dzisiaj formie, należy uznać malowidło z rzymskiej katakumby Pryscylli (pomieszczenie numer 10). Datowane na III wiek, ukazuje Niewiastę z Dziecięciem, utożsamianą z Matką Bożą, i stojącego w Jej pobliżu mężczyznę, który wskazuje palcem na widoczną ponad Niewiastą gwiazdę. Fresk ilustruje starotestamentowe proroctwo Balaama o wzejściu Gwiazdy z Jakuba (KsięgaLiczb 24, 17). Jednak także w sztuce wczesnochrześcijańskiej spotykamy klasyczne wyobrażenia betlejemskiego Misterium, choć nie zawsze z udziałem Maryi i świętego Józefa. W rzeźbiarskiej dekoracji sarkofagu (z języka greckiego: „pożeracz ciała”) Marcusa Claudianusa (po 330 roku) dostrzeżemy jedynie Dziecię w żłobie, wołu i osła, a w pobliżu pasterza wspartego na lasce.
Zdjęcie: fresk ilustrujący starotestamentowe proroctwo Balaama
Warto też wskazać na sarkofag Stylichona, pochodzący z IV stulecia. Owinięte w przypominające całun powijaki Dziecię spoczywa w żłobie podobnym do łoża śmierci: w ten sposób zobrazowana została łączność misterium Wcielenia z misterium Odkupienia. W przedstawieniu tym nowonarodzonemu Dziecięciu towarzyszą tylko adorujące Go zwierzęta: wół i osioł, a za nimi ptaki wydziobujące z koszy owoce winnej latorośli; ptaki te mogą i w tym kontekście symbolizować chrześcijan spożywających podczas Eucharystii Krew Jezusa Chrystusa.
Zdjęcie: sarkofa Stylichona
Często pojawia się także, czy to w malarstwie, czy w reliefie, „towarzyszący” Dziecięciu i Jego Matce (czasem obecny jest też święty Józef) pokłon trzech Mędrców. Chociażby w tak zwanej Capella Greca w katakumbie Pryscylli (pomieszczenie 39) wyobrażeni zostali owi Mędrcy, których pochodzenie ze Wschodu sugeruje specyficzny, frygijski strój. Zmierzają oni rzędem z darami ku Jezusowi Chrystusowi zasiadającemu na kolanach tronującej Matki. Oba tematy: narodzenie Jezusa Chrystusa i pokłon Mędrców występują razem na przykład na pochodzącym z lat czterdziestych IV wieku sarkofagu Adelfii. Rzeźbiarska dekoracja tego sarkofagu ukazuje na pokrywie narodziny Zbawiciela (jako pierwsze ogniwo Jego zwycięstwa nad śmiercią), a na bocznej ścianie pokłon Mędrców. Spoczywającemu w żłobie Dziecięciu towarzyszy Maryja z Józefem oraz wół i osioł. Temat narodzin Zbawiciela jako jedno z wydarzeń składających się na cały cykl przedstawień ilustrujących Jego dzieciństwo widnieje na mozaice zdobiącej łuk triumfalny w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Świątynię tę wznoszono w latach 432–440, czyli tuż po Soborze Efeskim (431 r.), który ogłosił dogmat o Bożym macierzyństwie Maryi. Także tutaj pojawia się pokłon Mędrców, ale mały Jezus już nie zasiada na kolanach Matki. Przyjmując hołd, zasiada bowiem na cesarskim, ozdobionym drogocennymi kamieniami tronie, w anielskiej asyście, podczas gdy Maryja tronuje u Jego boku. Cały Wschód zatem oddaje pokłon nie ubogiemu Dziecięciu w nędznej stajni, ale wielkiemu Imperatorowi.
Wybrane dla Ciebie
Czytałeś? Wesprzyj nas!
Działamy także dzięki Waszej pomocy. Wesprzyj działalność ewangelizacyjną naszej redakcji!
| Zobacz także |
| Wasze komentarze |
Wiadomości
Wideo
Modlitwy
Sklep
Kalendarz liturgiczny