Białoruś: administratura apostolska dla grekokatolików oficjalnie rozpoczęła działalność

W sobotę 15 lipca w świątyni ośrodka duszpasterskiego św. Sprawiedliwego Józefa w Mińsku ogłoszono oficjalnie utworzenie administratury apostolskiej dla grekokatolików Białorusi.

W obecności nuncjusza apostolskiego w tym kraju abp. Ante Jozicia oraz kapłanów i licznych świeckich odczytano dekret Dykasterii dla Kościołów Wschodnich z 30 marca, informujący o decyzji Franciszka, powołującej do życia tę jednostkę kościelną i mianującej o. archimandrytę Sergiusza Gajka MIC administratorem apostolskim dla wiernych Kościoła katolickiego obrządku bizantyjskiego na Białorusi.

Zgodnie z wymogami kanonów 189 §1, 2 і 313 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich administrator apostolski o. Sergiusz Gajek objął kanonicznie urząd ordynariusza administratury apostolskiej.

>>> Polscy grekokatolicy są podzieleni w sprawie zmiany kalendarza w Cerkwi

We wspólnej modlitwie z tej okazji wzięli udział m.in. przewodniczący Konferencji Biskupów Katolickich Białorusi biskup witebski Aleh Butkiewicz, metropolita mińsko-mohylowski Józef Staniewski i inni hierarchowie łacińscy. Wszyscy zgromadzeni duchowni i świeccy pomodlili się razem za papieża, za Kościół, o spokój i jedność na Białorusi i na całym świecie oraz za wszystkich ludzi dobrej woli.

Ks. Jan Gajek MIC urodził się 8 lutego 1949 w Łyszkowicach (powiat łowicki). Po ukończeniu w 1967 liceum w Łowiczu rozpoczął nowicjat w Zgromadzeniu Marianów, przyjmując imię zakonne Sergiusz. W latach 1967-74 studiował na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a następnie w Papieskim Instytucie Wschodnim w Rzymie, uzyskując tam doktorat w 1983. Śluby wieczyste w swym zgromadzeniu złożył 15 sierpnia 1973 a 23 czerwca 1974 przyjął święcenia kapłańskie.

Już w okresie seminaryjnym zainteresował się chrześcijaństwem wschodnim a później, jeszcze w czasach sowieckich, nieraz jeździł do różnych miast i regionów ówczesnego ZSRR, także na Syberię, starając się, w miarę swych sił i możliwości, pomagać w pracy duszpasterskiej miejscowym kapłanom obu obrządków.

Podczas jednego z takich wyjazdów poznał na Białorusi swego współbrata zakonnego, kapłana greckokatolickiego Tomasza (Fomę) Podziawę, który miał za sobą wiele lat posługi wśród emigracji rosyjskiej w różnych krajach, ale też pobyt w łagrach sowieckich. Dzięki niemu zainteresował się życiem duchowo-religijnym i kulturalnym na Białorusi, co z kolei zaowocowało nowymi kontaktami z białoruską diasporą katolicką, a zwłaszcza z biskupem Czesławem Sipowiczem (1914-81), również marianinem (w latach 1963-69 przełożonym generalnym tego zgromadzenia). Głównie pod wpływem tych kontaktów ks. Gajek przeszedł oficjalnie do obrządku wschodniego jako o. Sergiusz.

Ale bezpośrednio po święceniach pracował duszpastersko w parafii łacińskiej w Głuchołazach i pomagał w posłudze ks. Romanowi Piętce MIC – proboszczowi jedynej w Polsce parafii neounickiej w Kostomłotach (diec. siedlecka). W latach 1983-99 wykładał teologię Kościołów wschodnich w Instytucie Ekumenicznym KUL-u.

W styczniu 1993 św. Jan Paweł II mianował go wizytatorem apostolskim dla wiernych greckokatolickich na Białorusi, a w 1996 ówczesna Kongregacja Kościołów Wschodnich nadała mu godność archimandryty, czyli wyższego przełożonego zakonnego. Obecnie jest on jedynym w Kościele greckokatolickim duchownym noszącym tytuł archimandryty omofornego (mającego prawo do noszenia omoforu – długiej wstęgi, podobnej do stuły, a noszonej zazwyczaj przez biskupów i będącej odpowiednikiem paliusza w Kościele łacińskim).

>>> Ukraina: mimo wojny grekokatolicy pielgrzymują do sanktuarium maryjnego w Zarwanicy

Utworzona 30 marca br. administratura apostolska dla katolików obrządku bizantyńskiego na Białorusi obejmuje cały kraj. Miejscowi grekokatolicy to potomkowie Unii Brzeskiej z 1596. Po rozbiorach, gdy Polska przestała istnieć, w 1798 powstała eparchia mińska dla Rusinów (tak określano wtedy wschodnich katolików w imperium rosyjskim), która w 1839, gdy władze carskie zlikwidowała Unię w części państwa rosyjskiego (bez Królestwa Polskiego), przestała de facto istnieć, ale formalnie nie została zlikwidowana. „Annuario Pontificio” (Rocznik Papieski) wymieniał ją jeszcze do 1924. W 1939 greckokatolicki metropolita lwowski Andrzej Szeptycki utworzył egzarchat białoruski, na którego czele stanął on sam jako administrator apostolski, co potwierdził Pius XII w 1941. Od 1943 urząd ten był nieobsadzony.

Odnowa życia greckokatolickiego na Białorusi stała się możliwa dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku. W 1988 grekokatolicy zaczęli się na nowo organizować, władze rejestrowały powstające parafie. W 1993 Ojciec Święty powierzył opiekę nad nimi o. Gajkowi jako wizytatorowi apostolskiemu „ad nutum Sanctae Sedis”.

Obecnie ocenia się, że na Białorusi mieszka ok. 5 tys. grekokatolików w 16 parafiach, obsługiwanych przez tyluż kapłanów i 3 diakonów. Do kapłaństwa przygotowuje się 4 seminarzystów.

Zobacz także