Dziś w Kościele obchodzimy uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła

W Kościele 29 czerwca przypada uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła. Tego dnia papież święci i wręcza paliusze nowym arcybiskupom metropolitom. W tym roku w Polsce paliusz otrzyma metropolita katowicki, abp Adrian Galbas SAC.

Obaj Apostołowie – św. Piotr i św. Paweł – byli współzałożycielami gminy chrześcijańskiej w Rzymie. Obaj w tym mieście oddali swoje życie za Chrystusa, ich relikwie i sanktuaria są w Wiecznym Mieście.

W Ewangelii według św. Mateusza Jezus nadał Piotrowi przydomek Kefas — „Opoka”. Oświadczył, że „na tej Opoce” zbuduje swój Kościół, którego „bramy piekła nie przemogą”. Powierzył mu wówczas także władzę kluczy do „królestwa niebieskiego” mówiąc, że „cokolwiek zwiąże na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiąże na ziemi, będzie rozwiązane w niebie”. Mimo zaparcia się Piotra, Chrystus nie cofnął swojej decyzji.

Męczeńska śmierć

Według podania, św. Piotr poniósł śmierć męczeńską na wzgórzu watykańskim. Miał być ukrzyżowany – według świadectwa Orygenesa – głową w dół na własną prośbę, gdyż czuł się niegodnym umierać na krzyżu jak Chrystus. Cesarz Konstantyn Wielki wystawił ku czci św. Piotra nad jego grobem bazylikę. Obecna bazylika Św. Piotra w Rzymie pochodzi z wieku XVI-XVII, zbudowana została w latach 1506-1629.

Z kolei św. Paweł (Szaweł) rozpoczął głoszenie Chrystusa po swoim chrzcie. Po soborze apostolskim w latach 49-50 r. rozpoczął swoje cztery wielkie podróże przemierzając obszary Syrii, Małej Azji, Grecji, Macedonii, Italii i prawdopodobnie Hiszpanii, zakładając gminy chrześcijańskie i wyznaczając w nich swoich zastępców. Śmierć męczeńską poniósł ok. 67 roku. Nie jest znany dzień jego śmierci, a jedynie miejsce – Aquae Silviae za Bramą Ostyjską w Rzymie.

>>> Święci od grzybów? Piotr i Paweł mniej znani

„Jego ciało złożono najpierw w posiadłości św. Lucyny przy drodze Ostyjskiej. W roku 284 za czasów prześladowania, wznieconego przez cesarza Waleriana, przeniesiono relikwie Apostoła do katakumb, zwanych dzisiaj katakumbami św. Sebastiana przy drodze Apijskiej” – czytamy w Liturgii Godzin.

Paweł jest autorem 13 listów do gmin chrześcijańskich, włączonych do ksiąg Nowego Testamentu.

W roku 258 święto obu Apostołów obchodzono razem 29 czerwca, tak na Zachodzie, jak też i na Wschodzie, co wskazywałoby na powszechne przekonanie, że był to dzień ich śmierci. Zgodnie ze współczesnymi teoriami, podczas prześladowań za cesarza Waleriana w celu schowania i uchronienia przed zniszczeniem relikwii, szczątki obu Apostołów 29 czerwca przeniesiono do katakumb Kaliksta.

Przed Bożym Narodzeniem

Formularz uroczystości znalazł się w rzymskich księgach liturgicznych wcześniej, niż uroczystość Bożego Narodzenia. W czwartym stuleciu odprawiano w tym dniu w Rzymie trzy msze św.: w bazylice św. Piotra na Watykanie, w bazylice św. Pawła za Murami i w katakumbach św. Sebastiana.

Między IV a VI wiekiem pojawiła się w Kościele praktyka nakładania paliuszy nowym metropolitom. Zgodnie z IV Soborem Konstantynopolitańskim zwołanym na przełomie 869-870 roku, każdy patriarcha otrzymał prawo ustanawiania metropolitów. Potwierdzeniem tej godności był paliusz. W roku 877 papież Jan VIII zarządził, że metropolici powinni starać się uzyskać u papieża paliusze, w przeciwnym razie stracą prawo do wyświęcania biskupów.

Od stycznia 2015 r., decyzją papieża Franciszka, paliusz wręczony arcybiskupowi metropolicie w Watykanie, nakładany jest na niego w jego własnej archidiecezji przez nuncjusza apostolskiego. W tym roku Franciszek wręczy w środę paliusze 32 nowym metropolitom. Wśród nich jest abp Adrian Galbas SAC, metropolita katowicki, który 4 grudnia 2021 r. został mianowany przez papieża koadiutorem archidiecezji katowickiej, zaś 31 maja b.r., po przejściu abp. Wiktora Skworca na emeryturę, metropolitą archidiecezji katowickiej. Jego ingres do katedry odbył się 17 czerwca b.r.

Paliusz

Paliusz jest to wełniany pas o szerokości kilku centymetrów, ozdobiony sześcioma czarnymi równoramiennymi krzyżami, zakończony czarnymi, jedwabnymi fragmentami. Dwa baranki, od których pochodzi wełna, zostają pobłogosławione każdego roku 21 stycznia, w dniu św. Agnieszki. Paliusz zakłada się na ornat na ramiona i opuszcza końcami na piersi i plecy.

Obrzęd nałożenia paliusza wskazuje na specjalną więź arcybiskupów metropolitów z następcą św. Piotra, a w konsekwencji z samym Piotrem. „Metropolici są zatem powołani, aby być głównymi budowniczymi jedności Kościoła, która wyraża się w wyznawaniu tej samej wiary i w braterskiej miłości” – powiedział papież Jan Paweł II w czasie audiencji generalnej 30 czerwca 1999 r.

Wyjaśnił, że „biel wełny paliusza jest symbolem niewinności, a sześć krzyży ma oznaczać codzienną wierność Chrystusowi, która — jeśli to konieczne — nie cofa się nawet przed męczeństwem”. „Kto przywdziewa paliusz, winien zatem żyć w szczególnej i nieustannej komunii z Chrystusem, której cechą jest czystość intencji i czynów oraz ofiarna służba i świadectwo” – zaznaczył papież Jan Paweł II.

>>> Watykan: papież wręczy paliusze 32 arcybiskupom metropolitom. Wśród nich będzie abp Galbas

Świętopietrze

Z uroczystością świętych Apostołów Piotra i Pawła wiąże się także świętopietrze, czyli ofiara na rzecz Stolicy Apostolskiej.

W Kościele w Polsce odbywa się w ostatnią niedzielę czerwca, czyli w okolicach obchodów uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła. Ma ono charakter dobrowolny. Środki zbierane są w ramach niedzielnej „tacy” lub do osobnych puszek ustawionych w kościołach w niedzielę lub w sobotę poprzedzającą daną niedzielę.

W średniowieczu była to opłata na rzecz papiestwa uiszczana przez kraje uznające jego zwierzchnictwo lenne. W Polsce było płacone w związku z oddaniem przez Mieszka I państwa pod papieską opiekę. Świadectwem tego jest dokument w języku łacińskim (Dagome iudex). Papież Leon X (sprawujący władzę w latach 1513–1521), na prośbę króla Zygmunta I, zgodził się, aby świętopietrze z polskich ziem w całości przekazywać na twierdzę podolską, która była symbolicznym przedmurzem chrześcijaństwa przed najazdem imperium otomańskiego. W związku z ciągłym zagrożeniem tureckim przywilej był co dziesięć lat ponawiany przez kolejnych papieży. Z czasem Stolica Apostolska zaniechała pobierania od Polski jakichkolwiek opłat.

W 2022 roku Watykan podał, że w ramach świętopietrza wpłynęło ok. 47,3 mln euro.