Frank Bayard nowym wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego

Nowym, 66. z kolei wielkim mistrzem Zakonu Braci Niemieckiego Domu Szpitalnego Najświętszej Maryi Panny w Jerozolimie (OT), zwanego Zakonem Niemieckim, a w Polsce – Zakonem Krzyżackim, został 46-letni o. Frank Bayard, dotychczasowy ekonom generalny.

Frank Bayard urodził się 11 października 1971 w Püttlingen w niemieckim Zagłębiu Saary. Zanim w 2000 wstąpił do Zakonu, ukończył studia z zakresu bankowości. Śluby wieczyste złożył 19 września 2004. W latach 2001-08 studiował teologię, historię i „Health Care Management” (zarządzanie służbą zdrowia) w Innsbrucku i Wiedniu. Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 2006 z rąk ówczesnego arcybiskupa Monachium kard. Friedricha Wettera w „krzyżackim” kościele w Weyarn. W tym samym roku jako radca generalny prowincji niemieckiej wszedł do władz Zakonu Niemieckiego, a od maja 2008 był w nim ekonomem generalnym.

Od 1809 roku dom generalny „Ordo Teutonicus” ma swoją siedzibę w centrum Wiednia, przy sąsiadującym z katedrą św. Szczepana kościele św. Elżbiety. Krzyżacy są jedną z nielicznych instytucji kościelnych, której najwyższe władze nie mają swojej siedziby w Rzymie. Kapituła generalna, w skład której wchodzą delegaci z sześciu krajów – zakonnice, zakonnicy oraz świeccy „familiares” – obraduje co sześć lat, by wybrać nowe władze generalne, przyjąć sprawozdania z poszczególnych jednostek, zweryfikować obowiązujące statuty, a także omówić sprawy związane z teraźniejszością i przyszłością zakonu, poinformowała austriacka agencja katolicka Kathpress.

Zakon Niemiecki jest jednym z trzech zakonów rycerskich, obok templariuszy i Zakonu Maltańskiego, powstałych w okresie wypraw krzyżowych. Założono go w 1190 w Ziemi Świętej w celu opieki nad przebywającymi tam pielgrzymami i chorymi oraz walki z niewiernymi. Do Polski krzyżaków sprowadził w 1226 książę Konrad Mazowiecki. W 1230 przybyli oni na ziemię chełmińską, a do 1283 r. podbili Prusy. Korzystając z poparcia cesarzy i papieży, utworzyli na zajętych przez siebie ziemiach własne państwo. Podjęli nieudaną próbę ekspansji na Ruś, opanowali Sambię, usiłowali także podbić Żmudź. W latach 1308-09 zajęli Pomorze Gdańskie, co zapoczątkowało okres długotrwałych wojen z Polską. Załamanie politycznej i gospodarczej potęgi Zakonu nastąpiło po przegranej przezeń bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. Dalsze wojny z Polską (1415-21 i 1431-35) doprowadziły do zubożenia ludności państwa zakonnego i konfliktu z dynamicznie rozwijającymi się miastami (Toruń, Gdańsk, Elbląg). Ostatecznie wojny polsko-krzyżackie zakończył pokój w Toruniu w 1466 r.

W czasach reformacji wielki mistrz Albrecht Hohenzollern zsekularyzował zakon i przyjąwszy luteranizm, przekształcił państwo zakonne w księstwo świeckie, tzw. Prusy Książęce, z którego w 1525 złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu w Krakowie. Krzyżacy w Inflantach, którzy pod koniec XV w. uniezależnili się od wielkiego mistrza, w istocie stanowili odrębne państwo zakonne. W czasie wojny inflanckiej w 1561 Zakon zeświecczył się i poddał się Polsce i Litwie. W uszczuplonej formie przetrwał w Niemczech. W XIX w., za sprawą ówczesnego wielkiego mistrza Maksymiliana Józefa Austriackiego i kapłana krzyżackiego – sługi Bożego Piotra Rieglera, Zakon przeszedł gruntowną reformę: zatracił charakter rycerski i stał się instytucją duchowną. Z rycerskiego charakteru ostatecznie zrezygnował w 1929 r., a ostatni brat-rycerz zmarł w 1970 r.

Obecnie Zakon Niemiecki działa w sześciu krajach: w Austrii, Niemczech, we Włoszech, w Słowenii oraz od niedawna w Czechach i Słowacji. Liczy ponad 1000 osób, w tym około stu księży, ok. 200 sióstr i 700 tzw. familiantów – świeckich, którzy na ręce wielkiego mistrza składają przysięgę wierności ideałom Zakonu. Dzieli się na pięć prowincji: austriacką, niemiecką, włoską (Południowego Tyrolu), czesko-słowacką i słoweńską. Oficjalnym strojem zakonników jest czarna sutanna z pasem oraz biały wełniany płaszcz z czarnym krzyżem na ramieniu.

Od czasów średniowiecznych zakonnicy prowadzą działalność duszpasterską w parafiach oraz oświatową i charytatywną. Tak jest np. w Południowym Tyrolu, skąd pochodzą zarówno poprzedni, jak i obecny wielki mistrz. Wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, wielce zasłużonym dla jego rozwoju, był w latach 1732-61 wnuk króla Jana III Sobieskiego – Klemens August. Zakon posiada zgromadzenia żeńskie i męskie oraz grupy familiantów i rycerzy honorowych. Wśród tych ostatnich byli m.in. arcybiskupi Wiednia, kardynałowie Franz König (zm. w 2004) i obecny – Christoph Schönborn, kard. Joachim Meisner z Kolonii (zm. w 2017), syn ostatniego cesarza Austrii – Otto von Habsburg (zm. w 2011), a także jego najstarszy syn Karol.

Dewizą współczesnego Zakonu Krzyżackiego są słowa: pomagać i uzdrawiać – powiedział „familiant”, prof. Peter Drabez, okulista. Obok prowadzenia parafii i specjalistycznych duszpasterstw, Zakon rozwija bardzo aktywną działalność charytatywną i wychowawczą: należy doń 95 szpitali, szkół, zakładów opieki, placówek wychowawczych dla dzieci i młodzieży oraz sanatoriów.

Siedziba wielkiego mistrza, a zarazem centrum życia zakonnego znajduje się od 1809 r. w Wiedniu, gdzie od 1204 zakon miał swój baliwat (siedzibę prowincji). Za panowania Hitlera musiał przenieść się na tereny byłej Czechosłowacji. Od 1947 działa ponownie w Austrii.

Od kilku lat członkami Zakonu jest trzech księży z Polski. Najmłodszym z nich jest Piotr Rychel, pochodzący z Gdyni, wyświęcony na kapłana 2 lipca 2016 r. Po ukończeniu studiów historii sztuki pracował jako konserwator zabytków w Gdańsku. Tam też wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia teologii i filozofii. Pierwsze śluby zakonne „u krzyżaków” złożył w 2009 w Wiedniu.

Zobacz także