Gdzie narodziła się Maryja? [REPORTAŻ]

Kościół katolicki 8 września obchodzi święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Geneza tego święta wiąże się z datą poświęcenia kościoła pw. św. Anny w Jerozolimie upamiętniającego miejsce, w którym przyszła na świat Maryja.

O życiu najważniejszej z kobiet w historii ludzkości nie dowiadujemy się wiele z Pisma Świętego. Na Jerozolimę jako miejsce narodzin Matki Jezusa wskazuje tradycja apokryficzna.

Tradycja apokryficzna

O Maryi jako o Matce Zbawiciela mówi już zakończenie rodowodu Jezusa w Ewangelii wg św. Mateusza: „Jakub był ojcem Józefa, męża Maryi, z której narodził się Jezus, zwany Chrystusem” (Mt 1,16). Pismo Święte nie opowiada jednak o miejscu ani dacie narodzeniu Maryi ani o jej dzieciństwie.

Źródłem wiedzy o historii narodzenia Matki Chrystusa są teksty apokryficzne, które nie wchodzą w kanon Pisma Świętego. O dzieciństwie Maryi mówią: Protoewangelia Jakuba, Ewangelia Pseudo-Mateusza, Ewangelia Narodzenia Maryi, Ewangelia arabska o młodości Chrystusa, Historia Józefa Cieśli oraz Księga o Przejściu Maryi.

Pochodząca z połowy II wieku Protoewangelia Jakuba opisuje:

W siódmym zaś miesiącu porodziła Anna i rzekła do położnej: „Kogo porodziłam?” I rzekła położna: „Dziewczynkę”. I rzekła Anna: „W tym dniu dusza moja została wywyższona”. I ułożyła ją. Gdy zaś wypełniły się dni, Anna została oczyszczona ze swej nieczystości i poczęła piersią karmić dziecko, i nazwała je imieniem Maryja. (Protoewangelia Jakuba, 5,2).

>>> Co robił Jezus jako dziecko?

Warto zwrócić uwagę na fragment Ewangelii Pseudo-Mateusza, który opowiada o usłyszanym przez Joachima proroctwo o przyszłym losie Maryi, w swej formie mocno przypominające mowę Archanioła Gabriela podczas zwiastowania:

„Duch Święty spocznie na niej: błogosławiona będzie ponad wszystkimi świętymi niewiastami, tak że nikt nie będzie mógł powiedzieć, iż była taka przed nią, a i po niej nie pojawi się na tym świecie żadna jej podobna” (Ewangelia Pseudo-Mateusza, III,2).

Jak wskazuje Ewangelista Łukasz (Łk 1,26), scena zwiastowania miała miejsce w Nazarecie, więc tam Maryja żyła w młodości. Jedna z tradycji uważa to miasto za miejsce narodzin Niepokalanej. Pisze o tym autor Księgi o narodzeniu świętej Maryi:

Tak więc święta i chwalebna zawsze Dziewica Maryja pochodziła z królewskiego rodu Dawida. Urodziła się w miasteczku Nazaret. Wychowała się w świątyni Pańskiej w Jerozolimie. Ojciec jej miał na imię Joachim, matka zaś Anna. Rodzina ojca wywodziła się z Galilei, z miasta Nazaret, ród zaś matki z Betlejem.

>>> Nazaret: Maryja na mozaikach z całego świata [GALERIA] 

Dom świętych rodziców

Większość badaczy wskazuje jednak Jerozolimę jako domniemane miejsce przyjścia na świat Maryi. Specjaliści w zakresie starożytnej literatury hebrajskiej tłumaczą, że w jerozolimskiej świątyni przebywały dziewczynki przed osiągnięciem dojrzałości, które zajmowały się m. in. tkaniem zasłony przybytku, oddzielającą „Miejsce Święte” od „Najświętszego”. Potwierdzałoby to apokryficzne wzmianki o wzrastaniu Maryi przy świątyni.

>>> Czy Maryja służyła w świątyni jerozolimskiej?

Tam, gdzie według tradycji znajdował się dom rodziców Najświętszej Maryi Panny, dziś znajduje się bazylika pw. Świętej Anny. Jest to tuż przy Sadzawce Owczej, wspomnianej przy opisie uzdrowieniu paralityka przez Chrystusa przez ewangelistę Jana (J 5,2).

Bazylika pw. św. Anny zbudowana została w okresie wypraw krzyżowych na miejscu wcześniejszego kościoła znanego i odwiedzanego przez pielgrzymów. Już w V wieku określano go wezwaniem „Paralityka i Najświętszej Maryi Panny, tam, gdzie się narodziła”.

Od wieków szczególnym kultem otacza się  figurkę Maryi jako małego dziecka, zaś aktualnie kościół ten jest najlepiej zachowanym zabytkiem architektury romańskiej w Ziemi Świętej. Ze względu na szczególnie dobrą akustykę, przybywający pielgrzymi często śpiewają w niej pieśni religijne. Każdego dnia w bazylice św. Anny można usłyszeć modlitwy maryjne z całego świata.

Polski akcent

W czasie II wojny światowej w krypcie przy ołtarzu, gdzie czczone jest narodzenie Matki Bożej, żołnierze Armii Polskiej na Wschodzie umieścili wizerunek Matki Bożej Ostrobramskiej i tablicę, na której widnieje polski napis:

„W zbrojnym pochodzie do Polski przez Ziemię Świętą uczniowie szkół podchorążych – centrum wyszkolenia Armii Polskiej na Wschodzie oddając hołd Niepokalanej w miejscu Jej narodzenia – polecają się Jej opiece na zawsze szczególnie na okres walki o wolność ojczyzny i powrotu do swych rodzin. Jerozolima 29.1.1944”.

Obecnie tablica ta znajduje się „Domu Polskim” prowadzonym przez siostry Elżbietanki.

Obchody urodzin Maryi

W VI wieku święto Narodzenia NMP z Jerozolimy przeszło do Konstantynopola. W Kościele Zachodnim występuje ono po raz pierwszy w kalendarzu liturgicznym biskupa Reims we Francji — Sonnancjusza w VII wieku. Rozpropagowane przez papieża Sergiusza I (VIII wiek), zostało zaliczone do czterech wielkich uroczystości maryjnych, z którymi łączyły się procesje stacyjne zmierzające do bazyliki Matki Bożej Większej. O randze święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny świadczy fakt, iż uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi jest obchodzona 8 grudnia, czyli dziewięć miesięcy przed wspomnieniem jej narodzin.

>>> Dlaczego świętujemy narodziny Maryi?

Z Rzymu święto narodzenia Najświętszej Maryi Panny szybko rozpowszechniło się do pozostałych krajów Europy Zachodniej. Do dziś kult Maryi-Dzieciątka (tzw. Madonna Bambina) jest mocno rozpowszechniony we Włoszech. W polskiej tradycji 8 września nazywany jest też jako święto Matki Bożej Siewnej – zgodnie z rytmem natury, tego dnia święcone jest ziarno na nowy zasiew.

Zobacz także