Jutro wchodzą w życie nowe normy ws. przestępstw wykorzystywania seksualnego małoletnich w Kościele

Po prawie czterech latach eksperymentów, konsultacji z episkopatami i dykasteriami Kurii Rzymskiej, Franciszek definitywnie promulgował procedury przeciwdziałania zjawisku przestępstw seksualnych w Kościele katolickim wobec osób małoletnich oraz bezbronnych. Opublikowana 25 marca nowa wersja Motu proprio „Vos estis lux mundi”, która wchodzi w życie 30 kwietnia i uchyla poprzednią z maja 2019 roku, potwierdza wolę kontynuowania walki z tymi przestępstwami.

Najistotniejsza nowość wprowadzona w nowej wersji dotyczy drugiej części dokumentu, zawierającej przepisy dotyczące odpowiedzialności biskupów, przełożonych zakonnych i duchownych, którym powierzono kierowanie Kościołem partykularnym lub prałaturą. Do tej kategorii dodano także „wiernych świeckich, którzy są lub byli moderatorami międzynarodowych stowarzyszeń wiernych, uznanych lub erygowanych przez Stolicę Apostolską”, którzy mają odpowiadać za czyny popełnione w czasie pełnienia przez nich urzędu.

>>> Bp Włodarczyk: wykorzystywanie seksualne nieletnich to przestępstwo i grzech

Ks. prof. Piotr Majer z UPJP2, pytany przez KAI jakie kary dla świeckich przewiduje nowelizacja, odpowiada: „VELM nie określa konkretnych kar za uniemożliwianie lub utrudnianie dochodzeń w sprawach o przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu. Karę oznacza odpowiednia Dykasteria Stolicy Apostolskiej. Natomiast za popełnienie przestępstwa pedofilskiego świeckiemu, który pełni urząd lub funkcję w Kościele albo posiada w nim jakąś godność, grożą kary, o którym mowa w kan. 1336 § 2-4, czyli różnego rodzaju zakazy, nakazy oraz pozbawienia, urzędu, władzy czy godności. Wśród możliwych sankcji wymienia się także kary pieniężne, czyli grzywny. Nota bene, ten rodzaj kary jest nowością wprowadzoną do prawa kanonicznego przez papieża Franciszka. W zależności od ciężkości przestępstwa można wymierzać także kary inne niż te, które są wymienione we wskazanych przepisach”.

W znowelizowanym przez Franciszka motu proprio wprowadzono też wiele innych zmian w celu zharmonizowania procedur przeciwko nadużyciom z innymi normami wprowadzonymi od 2019 r. do chwili obecnej, w szczególności z rewizją motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela (normy zmienione w 2021 r.); ze zmianami w księdze VI Kodeksu Prawa Kanonicznego (reforma w 2021 r.) oraz z nową Konstytucją o Kurii Rzymskiej Praedicate Evangelium (promulgowana w 2022 r.).

Należy do nich np. norma dotycząca bezbronnych dorosłych. O ile wcześniej była mowa o „aktach seksualnych z osobą małoletnią lub bezbronną”, o tyle w nowej wersji mówi się o „przestępstwie przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu popełnionym z osobą małoletnią lub z osobą, która zazwyczaj posługuje się rozumem w sposób niedoskonały lub z bezbronnym dorosłym”. Kolejna zmiana dotyczy ochrony osób zgłaszających domniemane nadużycie: podczas gdy wcześniej stwierdzono, że na osobę zgłaszającą nie może być nałożony żaden przymus milczenia, teraz dodano, że ochrona ta ma być rozciągnięta nie tylko na osobę zgłaszającą, ale także na „osobę, która twierdzi, że została skrzywdzona, oraz na świadków”. Rozszerzono również część wzywającą do „uzasadnionej ochrony dobrego imienia i sfery prywatnej wszystkich osób zaangażowanych”, a także do domniemania niewinności osób, wobec których prowadzone jest dochodzenie w oczekiwaniu na ustalenie ich odpowiedzialności.

Nowa wersja „Vos estis lux mundi” precyzuje również, że diecezje i eparchie muszą utworzyć „organy i biura” – stary tekst mówił bardziej ogólnie o „stabilnych systemach” – łatwo dostępne dla społeczeństwa, aby przyjmować zgłoszenia o nadużyciach. Sprecyzowano też, że przeprowadzenie dochodzenia jest obowiązkiem biskupa miejsca, w którym miało dojść do zgłoszonych faktów.

Przypomniano, że wprowadzone w 2019 roku procedury dokładnie określają sposób postępowania ze zgłoszeniami o nadużyciach i stanowią, że biskupi i przełożeni zakonni – teraz także świeccy stojący na czele międzynarodowych stowarzyszeń – są zobowiązani i odpowiedzialni – na mocy powszechnie obowiązującego nakazu prawnego – za zgłaszanie nadużyć, o których się dowiedzieli.

Dokument ten dotyczył i nadal dotyczy nie tylko molestowania i przemocy wobec dzieci i bezbronnych dorosłych, ale także przemocy seksualnej i molestowania wynikającego z nadużycia władzy. Obowiązek ten obejmuje zatem również każdy przypadek przemocy wobec zakonnic ze strony duchownych, a także przypadki molestowania pełnoletnich seminarzystów lub nowicjuszy.

>>> Kard. Parolin: wykorzystywanie nieletnich to świętokradztwo

„Z radością czekamy na to, by w najbliższych miesiącach zobaczyć, jak ta zaktualizowana wersja `Vos estis lux mundi` będzie skutecznie wdrażana, aby Kościół mógł być bezpiecznym miejscem dla wszystkich ludzi na całym świecie, a zwłaszcza dla dzieci i osób bezbronnych – czytamy w oświadczeniu Instytutu Antropologii przy Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, instytucji, której jednym z zadań jest szkolenie w zakresie ochrony małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym, a na której czele stoi ks. Zollner SJ, członek Papieskiej Komisji ds. Ochrony Nieletnich.

Zobacz także