Katecheza o Nostra aetate, zero tolerancji dla antysemityzmu

Istotą dialogu międzyreligijnego jest odkrycie obecności Boga poza wszelkimi granicami i zaproszenie do wspólnego poszukiwania Go ze czcią i pokorą – powiedział Leon XIV na audiencji ogólnej. Wyjątkowo nie kontynuował jubileuszowego cyklu katechez, ale skupił się na soborowej deklaracji Nostra aetate w 60. rocznicę jej ogłoszenia. Papież przypomniał w szczególności, że „Kościół nie toleruje antysemityzmu i zwalcza go w imię samej Ewangelii”.

Istotą dialogu jest pragnienie Boga

Papież odwołał się do ewangelicznego spotkania Jezusa z Samarytanką i do Jego słów: „Bóg jest duchem; trzeba więc, by czciciele Jego oddawali Mu cześć w Duchu i prawdzie” (J 4, 24). Spotkanie to, jak zauważył Leon XIV, ukazuje istotę autentycznego dialogu międzyreligijnego. Jest to dialog zrodzony z pragnienia: z pragnienia Boga względem ludzkiego serca i z ludzkiego pragnienia Boga.

Dostrzegać Misterium Boga

Ojciec Święty przypomniał, że ogłoszona 28 października 1965 r. deklaracja Nostra aetate otworzyła nowe horyzonty spotkania, szacunku i duchowej gościnności. Uczy nas ona „abyśmy spotykali wyznawców innych religii nie jako obcych, ale jako towarzyszy podróży na drodze prawdy; abyśmy szanowali różnice, potwierdzając nasze wspólne człowieczeństwo; i abyśmy w każdym szczerym poszukiwaniu religijnym dostrzegali odzwierciedlenie jedynego Misterium Boga, które obejmuje całe stworzenie”.

>>> Podróż papieża do Turcji, to silny przekaz nie tylko do chrześcijan

Żydowskie korzenie chrześcijaństwa

Pierwotnie dokument ten miał dotyczyć świata żydowskiego. „Po raz pierwszy w dziejach Kościoła miał powstać traktat doktrynalny o żydowskich korzeniach chrześcijaństwa, który na płaszczyźnie biblijnej i teologicznej stanowił punkt od którego nie ma odwrotu. ‘Lud Nowego Przymierza został duchowo złączony z potomstwem Abrahama. Kościół Chrystusowy uznaje, że początki jego wiary i wybrania, stosownie do zbawczego misterium Boga, znajdują się już u patriarchów, Mojżesza i proroków’ (NA, 4). W ten sposób Kościół, ‘pamiętając o wspólnym dziedzictwie z Żydami, ubolewa nad wszelkimi aktami nienawiści, prześladowań, wszelkimi manifestacjami antysemityzmu, jakie miały miejsce w jakimkolwiek czasie i ze strony jakichkolwiek ludzi. Czyni to nie ze względów politycznych, ale powodowany bogobojną miłością ewangeliczną’” – mówił papież. 

W imię Ewangelii przeciw antysemityzmowi

Leon XIV zaznaczył, że od tego czasu wszyscy papieże w jasnych słowach potępiali antysemityzm. „Zatem także i ja potwierdzam, że Kościół nie toleruje antysemityzmu i zwalcza go w imię samej Ewangelii” – dodał Ojciec Święty.

Okoliczności polityczne nie mogą przekreślić dialogu z Żydami

Papież przypomniał też wielkie osiągnięcia dialogu żydowsko-katolickiego, który był prowadzony pomimo pojawiających nieporozumień, trudności i konfliktów. „Również dzisiaj nie możemy pozwolić, aby okoliczności polityczne i niesprawiedliwości pewnych osób odwiodły nas od przyjaźni, zwłaszcza że do tej pory osiągnęliśmy wiele” – mówił. 

>>> Rabin A. Skórka: „Nostra aetate” – od wrogości do wzajemnego zrozumienia

Świat potrzebuje naszej współpracy i czujności

Podsumowując, Leon XIV zapewnił, że duch Nostra aetate nadal oświeca drogę Kościoła. „Uznaje on, że wszystkie religie mogą odzwierciedlać ‘promień tej Prawdy, która oświeca wszystkich ludzi’ (n. 2) i szukają odpowiedzi na wielkie tajemnice ludzkiej egzystencji”. Papież wezwał też do rozwoju międzyreligijnej współpracy. „Bardziej niż kiedykolwiek nasz świat potrzebuje naszej jedności, naszej przyjaźni i naszej współpracy. Każda z naszych religii może przyczynić się do złagodzenia ludzkich cierpień i troski o nasz wspólny dom” – powiedział Leon XIV. Podkreślił, że należy zachować czujność wobec nadużywania imienia Boga, religii i samego dialogu.

Humanizacja techniki i AI

Mówiąc o wspólnych zadaniach różnych religii, papież wskazał m.in. na budowanie pokoju, a także na humanizację techniki, zwłaszcza w odniesieniu do sztucznej inteligencji. „Jeśli zostanie ona pomyślana jako alternatywa dla tego, co ludzkie, może poważnie pogwałcić nieskończoną godność i osłabić podstawowe obowiązki człowieka”.

Nadzieja dla świata

„Nostra aetate – dodał na zakończenie papież – sześćdziesiąt lat temu, wniosła nadzieję w świat po drugiej wojnie światowej. Dzisiaj jesteśmy wezwani, aby ponownie tchnąć tę nadzieję w nasz świat zniszczony przez wojnę i w nasze zdegradowane środowisko naturalne”.

Zobacz także