Kiedy kościoły wschodnie będą obchodzić Wielkanoc?

W tym roku kościoły wschodnie obchodzą Wielkanoc tydzień później niż Kościół rzymskokatolicki, a więc 28 kwietnia. Różnica wynika z posługiwania się innym kalendarzem oraz nieco innego sposobu wyznaczania Wielkanocy. W Polsce najliczniejszą grupę chrześcijan wschodnich reprezentują prawosławni oraz grekokatolicy.

– Ze względu na różnice w kalendarzu liturgicznym, kiedy Kościół rzymskokatolicki już świętuje niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, Kościoły tradycji bizantyjskiej, w tym Kościół greckokatolicki w Polsce, dopiero wchodzi w okres Wielkiego Tygodnia, który u nas, tak jak w kościołach chrześcijańskich na całym świecie, zaczyna się Niedzielą Palmową – powiedział abp Eugeniusz Popowicz, metropolita przemysko-warszawski Kościoła greckokatolickiego.

W Niedzielę Palmową święci się palmy i odczytuje się tylko Ewangelię o wjeździe Pana Jezusa do Jerozolimy (w Kościele rzymskokatolickim odczytywany jest również fragment o męce Chrystusa). To także czas spowiedzi świętych. – Nie ma żadnego sensu świętowanie, jeżeli człowiek w swoim sercu nosi jakiś ciężar i nie ma odwagi przekroczyć progu nadziei, jaką daje konfesjonał – podkreśla zwierzchnik grekokatolików w Polsce.

Wielki Tydzień jest czasem postu, kiedy wierni powinni powstrzymywać się od pokarmów mięsnych. – W poniedziałek, wtorek i środę wierni gromadzą się na nieszporach, w czasie których we wszystkich czytaniach mówi się o tym wszystkim, co ma nastąpić w czwartek, piątek, sobotę i niedzielę – mówi abp Popowicz. Od poniedziałku do środy nie sprawuje się Eucharystii, lecz Liturgię Uprzednio Poświęconych Darów, podczas której wierni mogą przyjąć Komunię świętą.

W czwartek rozpoczyna się Święte Triduum Paschalne. Jest to wspomnienie ustanowienia sakramentu kapłaństwa i Eucharystii. Rano odprawiana jest liturgia św. Bazylego pod przewodnictwem biskupa. Zazwyczaj odbywa się ona w katedrze, jednak są wyjątki. – Ponieważ nasza diecezja jest bardzo rozległa, pojawiła się sugestia kapłanów, aby tę liturgię sprawować nie tylko w katedrze, ale też w innych świątyniach, gdzie w otoczeniu jest więcej naszych parafii. Z tego względu w Wielki Czwartek będę sprawował liturgię w parafii ojców bazylianów w Warszawie – zapowiada abp Popowicz.

Metropolita zauważa, że jest to korzystne dla kapłanów, ale również dla wiernych, którzy oddaleni od katedry, nigdy w życiu nie mieli udziału wziąć udziału w obrzędach porannej mszy św. Wielkiego Czwartku. Zgodnie z postanowieniem synodu biskupów Kościoła greckokatolickiego, oleje święte tego dnia święci tylko patriarcha abp Światosław Szewczuk. Następnie zostaną one dostarczone do diecezji i parafii na całym świecie. Ma to być wyrazem kolegialności i łączności całej Cerkwi greckokatolickiej z patriarchą. Wieczorem natomiast odprawiana jest Jutrznia Męki Pańskiej (Utrenja Strastiej), w czasie której śpiewa się dwanaście fragmentów z czterech Ewangelii opisujących mękę Chrystusa.

W Wielki Piątek, tak jak w Kościele rzymskokatolickim, nie ma mszy św. Rano odprawia się uroczyście liturgię godzin, a po południu nieszpory (weczirnie), na których pod koniec wynosi się płaszczenicę – rodzaj ikony z wizerunkiem ciała Jezusa po Jego śmierci, owiniętego w płótno. Umieszczana jest na środku cerkwi, gdzie będzie adorowana do późnej nocy Wielkiej Soboty.

W Wielką Sobotę odprawia się nieszpory wraz z liturgią św. Bazylego. W drugiej połowie liturgii kapłan zmienia czerwone szaty na białe symbolizujące odrodzenie i odczytuje ostatni fragment Ewangelii św. Mateusza mówiący o pustym grobie. Zależnie od możliwości panujących w danej parafii, bywa odprawiana o różnych porach dnia. Wynika to ze znacznych niekiedy odległości dzielących wiernych od świątyń. W Wielką Sobotę odbywa się też święcenie pokarmów.

Okres Zmartwychwstania rozpoczyna się w Niedzielę Wielkanocną, nazywaną Wielkim Dniem (Wełykdeń). O świcie odśpiewuje się jutrznię wielkanocną, a potem sprawuje Eucharystię.

W tym roku grekokatolicy będą świętować Wielkanoc 28 kwietnia, a więc tydzień po łacinnikach. Różnica wynika ze stosowania w liturgii kalendarza juliańskiego, a nie gregoriańskiego, oraz nieco innego sposobu wyznaczania daty tych świąt. We wszystkich kościołach wypadają one w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, ale Wschód dodaje do tego jeszcze jeden warunek: nie może to być wcześniej niż wiosenne zrównanie dnia z nocą (co wiąże się z obchodami Paschy żydowskiej). W efekcie bywa tak, że Wielkanoc obchodzi się wspólnie, ale i tak, że różnica może dochodzić nawet do pięciu tygodni.

W Polsce Kościół greckokatolicki tworzą dwie eparchie (diecezje): archidiecezja przemysko-warszawska, którą kieruje abp Eugeniusz Popowicz i diecezja wrocławsko-gdańska pod przewodnictwem bp. Włodzimierza Juszczaka. Kościół ten jest w jedności z papieżem i uznaje jego prymat.