Kilkanaście rozmów, które warto przeczytać – dla zdrowia psychicznego

Depresja, lęk, schizofrenia… Jest wiele różnych dolegliwości, które związane są z naszym zdrowiem psychicznym. Może nawet nie wiesz, ze dotyczą jakiejś bardzo bliskiej Ci osoby. A może i Ty kiedyś będziesz leczył się w gabinecie psychiatrycznym.

Niestety, problemy ze zdrowiem psychicznym wciąż są w naszym społeczeństwie tematem tabu. Niby mówi się o nich coraz więcej. Wciąż jednak nie brakuje tych, którzy na osoby zmagające się z jakimiś schorzeniami psychicznymi patrzą jak na dziwaków czy oszołomów. Tymczasem psychika to ważny element każdego z nas – i ze zdrowiem psychicznym można mieć problemy – tak samo jak ze zdrowiem fizycznym. I psychikę można, a nawet trzeba leczyć – jeśli jest taka potrzeba.

Mogą dotknąć każdego z nas

Jeśli ktoś próbuje nadawać jakieś nieprzyjemne etykietki ludziom zmagającym się ze schorzeniami psychicznymi – to jest to tylko problem tej osoby. Taki człowiek w ten sposób pokazuje nie tylko swoją ignorancję i brak szacunku. Zwyczajnie ma też braki w wiedzy. Każdego z nas może dotknąć problem ze zdrowiem psychicznym. W przypadku niektórych schorzeń mówimy nawet o epidemii – tak często określenie to słyszymy w kontekście np. depresji. Są ludzie, którzy próbują bagatelizować problemy ze zdrowiem psychicznym. „Poradzisz sobie”, „przesadzasz”, „nudzisz się, więc chodzisz na terapię” – wiele osób leczących się psychiatrycznie czy chodzących na psychoterapię usłyszało pewnie te raniące słowa. Ja też. Dlatego tak ważna jest edukacja związana ze zdrowiem psychicznym. Sięgnąłem ostatnio po książkę „Psychiatrzy. Sekrety polskich gabinetów”, którą w 2020 r. wydało Wydawnictwo Znak.

Zadbaj o swe zdrowie psychiczne

To zbiór rozmów z psychiatrami, które przeprowadziła Ewa Pągowska. Książek nie powinno oceniać się po okładce – i to jest najlepszy dowód na trafność tej tezy. Dawno żadna okładka książki tak bardzo mi się nie podobała. A jednocześnie – dawno nie czytałem aż tak wartościowej treściowo lektury. Po przeczytaniu tej książki chyba nikt nie będzie miał już wątpliwości, że o zdrowie psychiczne warto, a nawet trzeba zadbać. „We współczesnym świecie gdybym ja zauważyła jakiekolwiek niepokojące sygnały, od razu poszłabym do lekarza. (…) Życie, jakie dziś prowadzimy, wymaga podjęcia profilaktyki zaburzeń psychicznych, mówienia o zdrowiu psychicznym, nadania mu wartości. Wczesna dbałość o nie i korzystanie z pomocy profesjonalistów są więc zasadniczą sprawą” – mówi w rozdziale poświęconym dzieciom Jolanta Paruszkiewicz, psychiatra dziecięcy i młodzieżowy. Słowa te jednak myślę, że dotyczą każdego i każdej z nas. Rzeczywiście, współczesność stawia przed nami wiele wyzwań – i w ich kontekście niezbędne jest zadbanie o zdrowie psychiczne. Książka Ewy Pągowskiej ukazała się w trakcie pandemii, ale jeszcze przed wybuchem wojny w Ukrainie. Już wtedy nawet okoliczności zewnętrzne nie sprzyjały naszemu zdrowiu psychicznemu. Zbrojna napaść Rosji na Ukrainę u wielu z nas mogła pogłębić depresyjne nastroje. Zresztą, nawet sam proces pomagania na dłuższą metę też może przyczynić się do powstania problemów psychicznych. Na naszym portalu Karolina Binek rozmawiała z trenerką mentalną Anetą Moniuszko. „Teraz przede wszystkim paradoksalnie powinniśmy zadbać o siebie, a później dopiero ruszyć na pomoc innym. Chciałabym zwrócić uwagę na coś bardzo ważnego, o czym się jednocześnie bardzo rzadko mówi – na empatię. Teraz ruszyliśmy do pomagania, uruchomiła się taka duża dawka empatii, która jest postrzegana jako zjawisko jednoznacznie pozytywne. Natomiast zapominamy, że przerysowana empatia i jej zbyt duży wydatek, to dla nas bardzo duży koszt emocjonalny. Jeśli z nim przesadzimy, to stajemy się współofiarą” – podkreślała specjalistka.

Juniorzy i seniorzy

Psychiatrzy, których do rozmowy zaprosiła Ewa Pągowska opowiadają o bardzo różnych obliczach zdrowia psychicznego. Dzięki temu możemy sobie uświadomić, na jak wiele płaszczyzn rzutować może nasza psychika. Tematami rozmów są norma, depresja, lęk, schizofrenia, seks, uzależnienia, zaburzenia osobowości, dzieci, młodzież, psychogieriatria, psychiatria sądowa, szpital psychiatryczny, elektrowstrząsy i inne kontrowersyjne metody, powrót do zdrowia i pandemia. To całe spektrum płaszczyzn, które mają znaczenia dla naszego zdrowia psychicznego. Dla laika, dla kogoś, kto nie ma zawodowo do czynienia ze zdrowiem psychicznym jest to bardzo ciekawa pozycja. Przede wszystkim – może nas uczulić na pewne problemy. Może nas uwrażliwić na pewne symptomy ze strony organizmu. Coś, co byśmy zbagatelizowali po przeczytaniu tej książki może się dla nas okazać ważnym sygnałem. Po tej lekturze w wielu momentach w naszej głowie szybciej zapali się lampka ostrzegawcza – czy to w związku z własnym zdrowiem, czy ze zdrowiem kogoś bliskiego. To ważne, by zwracać uwagę na zachowanie, by nie bać się zadbania o zdrowie psychiczne. Wiele mnie zaskoczyło. Dużo mówi się publicznie np. o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży – i o tym oczywiście wspomina Pągowska. Ale już o zdrowiu psychicznym seniorów mówi się niewiele – tymczasem to bardzo ważna kwestia. Lektura jednego z wywiadów Ewy Pągowskiej pozwoliła mi inaczej spojrzeć na psychiczne potrzeby seniorów.

Uratuj życie

Myślę, że książka „Psychiatrzy” może też pomóc opanować… lęk przed wizytą u psychiatry. Już pisałem na łamach naszego portalu o tym, jak różne osoby można spotkać w kolejce do gabinetu psychiatrycznego. Bo naprawdę każdego z nas może dopaść problem natury psychicznej. I nie można tego lekceważyć – tylko należy udać się po pomoc do specjalisty. Bez wstydu. Wiadomo, że w pierwszym odruchu możemy mieć jakieś obawy przed pójściem do lekarza i przyznaniem się np. do tego, że nie radzimy sobie z codziennością albo że mamy problemy z seksem. Taki strach jest naturalny. Ale trzeba go okiełznać – a pomóc może w tym właśnie rzetelna edukacja całego społeczeństwa. Warto odczarować „czarną owcę medycyny” – jak przez wiele lat nazywano psychiatrię. Wywiady Ewy Pągowskiej napisane są prostym, przystępnym językiem. Bez problemu zrozumiemy, o co w nich chodzi. A dzięki lekturze zyskamy wiedzę, która może kiedyś komuś uratować życie.