Krzyże przydrożne Brylińskiego – wyjątkowe dzieła sztuki ludowej [+GALERIA]

Często nazywamy krzyż życiowym drogowskazem. Tymczasem okazuje się, że drogowskazem był on nie tylko w przenośni. Dawniej bowiem krzyżami znaczono rozstajne drogi, a niektóre krucyfiksy z dawnych czasów zachowały się do dziś. Ich twórcą był m.in. pochodzący z Wielkopolski Paweł Bryliński. 

Rzeźbiarz ten urodził się na początku XIX w., a przyszłego zawodu nauczył go stryj. Szybko okazało się, że młody chłopak ma wrodzony talent do tej sztuki i nie minęło wiele czasu, a zaczął otrzymywać zamówienia na elementy ludowej architektury – takie jak figury świętych, kapliczki czy też przydrożne krzyże. 

Sztuka w drodze 

Co ciekawe, często wiosną Bryliński wyruszał z domu, zabierał ze sobą narzędzia potrzebne do pracy i w czasie tworzenia swoich prac mieszkał u ich fundatorów. Byli nimi przede wszystkim proboszczowie oraz bogaci gospodarze.  

Do tworzenia rzeźb artysta używał przede wszystkim belek dębowych oraz sosnowych, a gotowe figury przybijał gwoździami do krzyża od góry do dołu. 

>>> Matka Boża „Dziergająca”. Niesamowicie urocza kapliczka

Najczęściej Bryliński tworzył figury, których tematyka dotyczyła Wielkiego Tygodnia, od czego zresztą takie krzyże wzięły swoją nazwę – „boża męka”. Co ciekawe, artysta ten miał też w zwyczaju umieszczanie nad ukrzyżowanym Jezusem pelikana, który karmił krwią swoje młode. Nierzadko też na drewnianych krzyżach jego autorstwa można znaleźć figury fundatorów dzieł lub też patronów danej miejscowości, na przykład św. Rocha. Innym wyróżniającym elementem stosowanym przez rzeźbiarza są żywe kolory figur oraz wyraźnie podkreślone ich rysy twarzy. 

W odróżnieniu od innych autorów tego typu dzieł, Bryliński na żadnym z nich nie zostawił swojego podpisu. Zamiast tego miał w zwyczaju umieszczać imiona i nazwiska osób, które sfinansowały powstanie krzyża.  

Podróż szlakiem krzyży 

Wiele krzyży stworzonych przez Brylińskiego zostało zniszczonych podczas II wojny światowej. Te, które zachowały się do dziś można podziwiać głównie w południowej Wielkopolsce. Co jakiś czas są one odnawiane, a niektóre z nich oryginalne mają już tylko figury, gdyż drewno, z którego wykonano krzyż, zostało wymienione.  

>>> Domek, w którym mieszkała Maryja

Będąc w powiecie ostrowskim warto zorganizować sobie wycieczkę samochodową lub rowerową szklakiem krzyży przydrożnych Pawła Brylińskiego i jako poszczególne cele wybrać krzyże znajdujące się w Raczycach, Nabyszycach, Kurochu, Tarchałach oraz w odolanowskiej parafii pw. św. Marcina. W tych miejscowościach niektóre z figur artysty umieszczone są też w kapliczkach, dlatego tym bardziej polecam taką przejażdżkę.  

Zobacz także