Michał Jóźwiak: to Jan Paweł II zaczął budować struktury reagowania na krzywdę w Kościele [KOMENTARZ]

Watykański raport dotyczący Theodore’a McCarricka dotyczy w sporym stopniu Jana Pawła II, bo to za jego pontyfikatu pojawiły się oskarżenia wobec byłego już kardynała i to papież Polak podjął decyzję, że zostanie on arcybiskupem Waszyngtonu. Czy jednak powinniśmy mówić tu o winie Jana Pawła II?

Tematu zarzutów wobec Jana Pawła II w sprawie niewystarczających działań wyjaśniających przypadki nadużyć seksualnych nie wywołały wcale „wrogie Kościołowi media”. Nie pojawiły się one też dopiero teraz, po publikacji raportu Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej. Jako jeden z pierwszych w ostatnich miesiącach tę kwestię podniósł… papież Franciszek. Zaczęło się od słynnej już anegdoty na pokładzie samolotu.

Anegdota o Janie Pawle II

Na początku 2019 r. papież przytoczył w czasie lotu powrotnego z Emiratów Arabskich do Rzymu anegdotę, która wywołała wówczas wiele emocji i kontrowersji. Franciszek wykazał w niej odwagę kard. Josepha Ratzingera w walce z nadużyciami, ale pośrednio obciążył też Jana Pawła II. Opowiedział bowiem, że ówczesny prefekt Kongregacji Nauki Wiary miał dokumentację w konkretnej sprawie. Jan Paweł II chciał poznać prawdę i zwołał spotkanie. Po spotkaniu kard. Ratzinger musiał odłożyć dokumenty do archiwum i przyznał, że wygrała strona przeciwna. To właśnie wtedy zaczęto coraz głośniej mówić o „dekanonizacji” Jana Pawła II, choć to proces, który wydaje się absolutnie niemożliwy [kanonizacja jest aktem nieomylnym – przyp. red]. Nie mówiono o tym złośliwie. Po prostu zostało zasiane ziarno niepokoju.

>>> O. Maciej Zięba: decyzja o nominacji McCarricka nie kładzie się cieniem ani na wielkości, ani na świętości Jana Pawła II [ROZMOWA]

Po kilku miesiącach Franciszek wyjaśnił, że w sprawie tej chodziło o Marciala Maciela Degollado, założyciela Legionistów Chrystusa. Papież z całą stanowczością zaprzeczył jednak, jakoby Jan Paweł II utrudniał wyjaśnienie tego przypadku. – Jan Paweł II nie był obecny na tym spotkaniu – powiedział Franciszek. – Było to spotkanie zwierzchników kurii, różnych dykasterii, by rozpatrzyć przypadek Maciela. Franciszek zaznaczył też, że Jan Paweł II często był oszukiwany, na przykład w sprawie kard. Hansa Groëra, arcybiskupa Wiednia. – Trzeba też zrozumieć niektóre postawy Jana Pawła II – kontynuował papież – ponieważ pochodził on z zamkniętego świata, zza żelaznej kurtyny, komunizm był wtedy jeszcze silny. To była mentalność obronna – dodał Ojciec Święty.

Zła decyzja w sprawie McCarricka

W ten sposób Franciszek chcąc nie chcąc wywołał temat tego, czy Jan Paweł II właściwie reagował na nadużycia w Kościele. Raport sprzed kilku dni nie mówi nic o sprawie Maciela Degollado, ale pokazał kulisy działania w sprawie nominacji Theodore’a McCarricka na arcybiskupa Waszyngtonu. Czy Jan Paweł II postąpił tutaj właściwie?

Papież niewątpliwie podjął złą decyzję. Ale podjął ją nie w złej woli, tylko na podstawie nieprawdziwych i niepełnych informacji, które mu dostarczono. Nie da się takiej sytuacji nazwać inaczej, jak wprowadzeniem w błąd. Jan Paweł II został najzwyczajniej w świecie oszukany przez samego McCarricka, jak i przez inne osoby, które zapewniały o jego niewinności. Wszystkie głosy, które próbują dzisiaj obciążać Jana Pawła II za tę decyzję są niesprawiedliwie i nieuprawnione. Zarządzanie tak ogromną instytucją jak Kościół katolicki jest niesłychanie wymagające. Papież, ktokolwiek by nim nie był, musi polegać na swoim otoczeniu. W tym przypadku ewidentnie zawiódł się na współpracownikach i biskupach.

fot. Wikipedia

Warto zauważyć, że Jan Paweł II najpierw skreślił McCarricka z listy kandydatów, a przywrócił go na nią dopiero po liście byłego kardynała, w którym hierarcha zapewniał o swojej niewinności. Ktoś powie, że każdy zapewniałby o tym, że jest niewinny, więc to zupełnie niewystarczające. I to prawda. Dlatego papież podjął decyzję o sprawdzeniu wiarygodności zarzutów wobec McCarricka. Niestety, w procesie tym doszło do przekłamań. To zaniedbania głównie po stronie biskupów USA. Najbardziej zagadkowe wydaje się pytanie o to, jak doszło do tego, że McCarrick dowiedział się o tym, że jest wysoko w gronie kandydatów do objęcia stanowiska metropolity. Wszystko wskazuje na to, że musiało dojść do złamania sekretu papieskiego. Były kardynał nie miał prawa wiedzieć, że papież planuje go awansować. A wiedział.

>>> O. Żak o raporcie nt. McCarricka: ktoś musiał złamać sekret papieski [ROZMOWA]

Jak Jan Paweł II walczył z nadużyciami?

W kilku nominacjach biskupich papież z Polski ewidentnie się pomylił. To nie zmienia jednak faktu, że podczas swojego pontyfikatu podejmował kroki, aby rozwiązywać problem nadużyć seksualnych w Kościele. Robił to stopniowo, wprowadzając nowe zasady i mechanizmy walki z tym zjawiskiem, o czym bardzo precyzyjnie mówił o. Adam Żak SJ w rozmowie z Katolicką Agencją Informacyjną. Najpierw działał „lokalnie” odpowiadając na kryzys w USA i Irlandii, a później globalnie. To on zaczął budować te struktury reagowania na krzywdę. Kościół w latach dziewięćdziesiątych i na początku dwutysięcznych absolutnie nie był przygotowany na tak wielki kryzys i falę ujawnień nadużyć. Dzisiaj łatwo jest nam mówić, że można było reagować lepiej i szybciej. Ale w tak wielkiej instytucji, jaką jest Kościół, potrzebne są do tego procedury tworzone latami. Ten proces zaczął Jan Paweł II, kontynuował Benedykt XVI, a konkretyzuje i dopracowuje Franciszek.

Głosy o dekanonizacji Jana Pawła II pewnie będą się pojawiać. Trzeba powiedzieć jednak wprost, że raport w sprawie McCarricka w żaden sposób nie podważa świętości papieża. Pokazuje oczywiście, że popełnił błąd i podjął złą decyzję. Ale świętość to nie nieomylność.

***

Najważniejsze działania Jana Pawła II w kwestii wyjaśniania nadużyć seksualnych w Kościele:

☑️ W 1983 r. Jan Paweł II zmienił zapis w Kodeksie Prawa Kanonicznego. „Duchowny, który w inny sposób wykroczył przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu, jeśli jest to połączone z użyciem przymusu lub gróźb, albo publicznie lub z osobą małoletnią poniżej lat szesnastu, powinien być ukarany sprawiedliwymi karami, nie wyłączając w razie potrzeby wydalenia ze stanu duchownego”.

☑️ Na początku lat dziewięćdziesiątych Jan Paweł II powołał komisję ekspertów, aby przestudiowała, jak skuteczniej stosować normy prawa kanonicznego.

☑️ W 1994 r. Jan Paweł II udzielił biskupom amerykańskim indultu, który miał uruchomić oczyszczającą pracę w Kościele przede wszystkim przez to, że zamierzył skończyć z unikaniem procesów wobec sprawców przestępstw seksualnych. Indult stanowił, że procesy kanoniczne miały być wszczynane natychmiast po zgłoszeniu przestępstwa.

☑️ Indult z 1994 r. dla Stanów Zjednoczonych został w 1996 r. rozszerzony na Irlandię.

☑️ W 2001 r. Jan Paweł II ogłosił przełomowy dokument w postaci motu proprio „Sacramentorum sanctitatis tutela”. Zawierał on „Normae de gravioribus delictis” (Normy o najcięższych przestępstwach) i zastępował obowiązującą w Kościele instrukcję „Crimen sollicitationis”. Przestępstwo wykorzystania seksualnego osoby małoletniej poniżej osiemnastego roku życia, którego dopuścił się duchowny, zostało wtedy włączone do nowej listy najcięższych przestępstw kanonicznych zastrzeżonych Kongregacji Nauki Wiary, a każdy taki przypadek, mający przynajmniej cechy prawdopodobieństwa, nakazał zgłaszać do tejże Kongregacji.

☑️ Za pontyfikatu Jana Pawła II nadużycia seksualne zostały uznane za najcięższe przestępstwa jakich może dopuścić się kapłan.